Άλντο Μόρο: Κανείς δεν ήθελε να αλλάξει τον κόσμο

Όπως κάθε πρωί, αυτό της 16ης Μαρτίου του 1978 ο Άλντο Μόρο, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και μέλος των Χριστιανοδημοκρατικών κίνησε από το σπίτι για τη δουλειά. Στην ατζέντα του υπήρχε μόνο ένα πράγμα: η συζήτηση για τη ψήφο εμπιστοσύνης της πρότασης συγκρότησης κυβέρνησης εθνικής ενότητας -των Χριστιανοδημοκρατικών του Αντρεότι και των κομμουνιστών. Η Ιταλία θα γινόταν η πρώτη κυβέρνηση των δυτικών κρατών, που θα είχε τη συμμετοχή κομμουνιστών. Και οι αμερικανικές πολυεθνικές είχαν αρχίσει να αποσύρουν τις επενδύσεις τους από τη γείτονα -δεδομένης της ‘μάχης’ που έδιναν να μειώσουν την επιρροή των κομμουνιστών παντού.

Ο Μόρο ήταν στόχος για όλους

Ο Μόρο ήταν εκείνος που έκανε δυνατή αυτό που πέρασε στην ιστορία ως ‘ιστορικός συμβιβασμός’, εν καιρώ του Ψυχρού Πολέμου και με ξεκάθαρη την άρνηση των ΗΠΑ να δεχθούν την παρουσία κομμουνιστών στις κυβερνήσεις χωρών-μελών του ΝΑΤΟ. Στα χρόνια που έχουν περάσει, έχουν βρεθεί στοιχεία που υποστηρίζουν πως στη δολοφονία του είχαν εμπλοκή ξένες δυνάμεις, οι ιταλικές μυστικές υπηρεσίες, η P2 (θα διαβάσετε στη συνέχεια τι είναι) και η Μαφία.

Σημείωση: O αρχηγός της προσωπικής του φρουράς είχε διαμαρτυρηθεί, με έκθεση -που χάθηκε- για τα ελλειπή μέτρα ασφαλείας του Μόρο, ο οποίος είχε πει σε φίλο του, γερουσιαστή πως “θα μας κάνουν να πληρώσουμε την πολιτική μας”. Επίσης, 45 λεπτά πριν την απαγωγή υπήρξε ειδοποίηση -στα στελέχη του σοσιαλιστικού κόμματος- για απόπειρα δολοφονίας του Μόρο, από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Αργότερα υπήρξαν πληροφορίες που ήθελαν δυο άνδρες των ιταλικών μυστικών υπηρεσιών να είναι στο σημείο της απαγωγής -όχι για να προστατεύσουν τον στόχο.

Ο στόχος των τρομοκρατών δεν πρόλαβε να διανύσει πολλά μέτρα, πριν εμφανιστούν από το πουθενά δυο αυτοκίνητα και κλείσουν το δρόμο του οχήματος στο οποίο επέβαινε. Την ίδια στιγμή εμφανίστηκαν, πεζοί ντυμένοι με τις στολές της Alitalia και αυτόματα όπλα στα χέρια. Οι 45 από τις 91 σφαίρες που πυροβόλησαν, σκότωσαν τους πέντε ανθρώπους ασφαλείας του Μόρο. Εκείνον τον άρπαξαν, τον ‘πέταξαν’ σε ένα αυτοκίνητο και τράπηκαν σε φυγή.

Αυτά τα τρία λεπτά της επιχείρησης που οργάνωσαν και εκτέλεσαν τα μέλη των Ερυθρών Ταξιαρχιών απασχολούν μέχρι σήμερα, σε επίπεδο συνομωσιολογίας και συνεργασιών που χρειάστηκε να γίνουν για να εξαφανιστεί ο Μόρο από το προσκήνιο -καθώς όπως διαβάσετε και πριν ήταν ο αρχιτέκτονας της ιστορικής πρώτης.

Σημείωση: οι Ερυθρές Ταξιαρχίες ήταν μια ένοπλη ακροαριστερή οργάνωση που πρωταγωνίστησε στα ‘Μολυβένια χρόνια’ (των περίπου 1500 τρομοκρατικών επιθέσεων στην Ιταλία από το 1969 έως το 1988 που στοίχισε τη ζωή σε 415 ανθρώπους). Αυτοί που απήγαγαν τον Μόρο ήταν μέλη δεύτερης γενιάς. Αυτά της πρώτης ήταν στη φυλακή.

Ο Ιταλός πολιτικός κρατείτο ως όμηρος για 54 μέρες, σε διαμέρισμα που είχε αγοράσει μια γυναίκα, ονόματι Άνα Λάουρα Μπραγκέτι και είχε παραχωρήσει στις Ερυθρές Ταξιαρχίες -των οποίων είχε γίνει μέλος ένα χρόνο νωρίτερα. Από τη φυλακή, έγραψε όσα έζησε, ως εκείνη που φρόντιζε τον Μόρο τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, στο βιβλίο με τίτλο: “Άλντο Μόρο: η ομηρία”.

Οι τρομοκράτες είχαν φωτογραφήσει τον όμηρο, μπροστά σε ένα αστέρι που ήταν μεταξύ των λέξεων ‘Brigate Rosse’ (Ερυθρές Ταξιαρχίες), στην απαίτηση τους για την απελευθέρωση 13 συντρόφων τους (ο ιδρυτής Ρενάτο Κούρτσιο και άλλα 12 μέλη δικάζονταν στο Τορίνο), ώστε να αφήσουν τον ηγέτη των Χριστιανοδημοκρατικών ελεύθερο. Εκείνος έγραψε 86 επιστολές που απηύθυνε στα μέλη του κόμματος του, στην οικογένεια του και τον Πάπα Παύλο τον VI. Κάποια εστάλησαν, άλλα βρέθηκαν σε κρησφύγετο των Ερυθρών Ταξιαρχιών, στο Μιλάνο. Σε ένα αναρωτιόταν “μήπως κρύβεται πίσω από αυτό που μου συμβαίνει αμερικανική ή γερμανική εντολή;”. 

Σημείωση: Αμερικανοί σύμβουλοι είχαν σπεύσει στη Ρώμη και συνιστούσαν στην ιταλική κυβέρνηση να μη διαπραγματευτεί με τους τρομοκράτες, όπως και έγινε. Η πλειοψηφία των μελών των Ερυθρών Ταξιαρχιών ήθελαν να απελευθερωθεί ο Μόρο. Δεν ακούστηκαν.

Ντοκιμαντέρ αποκάλυψε πως ενώ οι αρχές είχαν στοιχεία για το κρησφύγετο, έκαναν σειρά από λάθη. Επίσης, δεν αξιοποίησαν ούτε στο ελάχιστο τις αποκαλύψεις που έκανε ο Μόρο στις ανακρίσεις του από τον αρχηγό των Ερυθρών Ταξιαρχιών, Μάριο Μορέτι για τη διαφθορά του πολιτικού συστήματος και τη σχέση του με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.

Το πτώμα του Μόρο βρέθηκε σε πορτ μπαγκάζ σταθμευμένου αυτοκινήτου (μεταξύ των αρχηγείων του Χριστιανοδημοκρατικού και του Κομμουνιστικού κόμματος), στις 9/5. Τον είχαν εκτελέσει με δέκα σφαίρες. Είχε προηγηθεί ανώνυμο τηλεφώνημα στην αστυνομία. Ήταν 62 χρόνων.

Η δολοφονία του Μόρο είναι μια από τις πιο σκοτεινές του 20ου αιώνα

Ο Αντόνιο Φεράρι ανέλαβε να αποκαλύψει κάθε πτυχή όσων συνέβησαν στον Μόρο. Ο δημοσιογράφος της Corriere della Sera, τα πενήντα τελευταία χρόνια, ο οποίος έχει προϋπηρεσία ως απεσταλμένος σε πολεμικά μέτωπα και τη Μέση Ανατολή -έχει εξασφαλίσει συνεντεύξεις με τους περισσότερους ηγέτες των εμιράτων-, στις αρχές του ’80 ασχολήθηκε και με την τρομοκρατία. Ειδικότερα τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Τότε δολοφονήθηκε ο φίλος και συνεργάτης του, Βάλτερ Τομπάτζι. Για την επόμενη διετία, ο Φεράρι κυκλοφορούσε με προσωπική φρουρά.

Το 2019 εκδόθηκε το βιβλίο με τίτλο “Το Μυστικό: η αληθινή ιστορία της απαγωγής του Άλντο Μόρο”. Το είχε έτοιμο λίγους μήνες μετά τη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού, αλλά ουδείς δεχόταν να το εκδώσει. Είχε ολοκληρώσει την έρευνα του, εν τούτοις δεν είχε αποδεικτικά στοιχεία για όσα είχε γράψει και για αυτό το ‘έδωσε’ ως μυθιστόρημα, στο οποίο “οι νέοι που δεν έζησαν εκείνα τα χρόνια θα ανακαλύψουν τι ήταν η τότε Ιταλία, με την τρομοκρατία, την οργή όποιων αισθάνονταν αποκλεισμένοι, τις σκληρές πολιτικές μάχες, τις συκοφαντίες, τον φόβο. Οι υπόλοιποι θα βρουν μερικές απαντήσεις στις τόσες ερωτήσεις που είχαμε θέσει τότε”.

Όταν είδε το έργο του στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, ζoύσε ήδη στην Ελλάδα, καθώς είναι παντρεμένος με Ελληνίδα, καθηγήτρια Πανεπιστημίου (στη γλωσσολογία) “μια γυναίκα καλλιεργημένη και βαθυστόχαστη”.

Τι ήταν, κατά τον Φεράρι, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες

Επειδή είναι υπαρκτό το ενδεχόμενο να υπάρχουν ‘κενά’, ας δούμε κατ’ αρχάς πώς εξήγησε ο Φεράρι το φαινόμενο ‘Ερυθρές Ταξιαρχίες’, κατά την προώθηση του βιβλίου του, σε συνέντευξη στο Διάστιχο. “Ήταν ανατρεπτικές ομάδες της άκρας Αριστεράς, στις οποίες πίστεψαν πολλοί, ενώ άλλοι υποψιάζονταν πως ήταν χειραγωγούμενοι. Άλλοι γνώριζαν πως ήταν πιόνια σκοτεινών διεθνών παιχνιδιών”. Βουλευτές της εποχής θεωρούσαν πως είχαν διασυνδέσεις με ξένες μυστικές υπηρεσίες.

Γιατί απήγαγαν και σκότωσαν τον Άλντο Μόρο

“Επειδή σκεφτόταν να ξεφύγει από τον ασφυκτικό έλεγχο των ΗΠΑ και επεδίωκε ιστορικό συμβιβασμό της Χριστιανικής Δημοκρατίας με το Κομμουνιστικό Κόμμα του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, ο οποίος είχε ξεφύγει από το ασφυκτικό αγκάλιασμα της Σοβιετικής Ένωσης. (σ.σ. Ήταν προ της δημιουργίας του ευρωκομμουνιστικού ρεύματος, με το ΚΚ Ισπανίας και το ΚΚ Γαλλίας).

Όλο αυτό δεν άρεσε στην Ουάσινγκτον και στη Μόσχα.  Ως συνήθως, στην αμερικανική δημοκρατία υπήρχαν δύο όψεις: εκείνη του Λευκού Οίκου, που τότε καθοδηγούσε ο ειλικρινής δημοκράτης Τζίμι Κάρτερ, και η παράλληλη εξουσία, οι δυνάμεις του πραγματικού κακού. Ένας σύμβουλος των τελευταίων στάλθηκε στη Ρώμη για να παρακολουθήσει την απαγωγή του Μόρο, στοχεύοντας να τον δει νεκρό, όπως δήλωσε ο ίδιος. Στη Μόσχα συμφωνούσαν. Ο ιστορικός συμβιβασμός ήταν αφόρητος και για τη σοβιετική ηγεσία”.

Πώς αποφάσισε να ασχοληθεί με κάτι που ήταν επικίνδυνο

Σε όσες συνεντεύξεις έχει δώσει, έχει πει πως “όταν πας να αγγίξεις πολιτικά πράγματα, κινδυνεύεις και το πληρώνεις πάντα. Δεν ξέρετε πόσοι μου έχουν πει ‘γιατί το έκανες;’. Πάντα απαντούσα από το πάθος για την αλήθεια”. Επίσης διευκρινίζει ότι την απόφαση για τη συγγραφή την είχε πάρει το υγιές κομμάτι της Corriere della Sera “καθώς κόντευε να διαλυθεί από το σκάνδαλο της πραξικοπηματικής μασονικής στοάς P(ropaganda)2. Εμπλεκόταν όλη η ηγεσία του εντύπου, συν μια σειρά δημοσιογράφων”.

Ενημερώνει πως η P2 ήταν ένα εγκληματικό πανίσχυρου δικτύου συνωμοτών, υπεύθυνο για πολλά σκάνδαλα, δολοφονίες και ξέπλυμα χρήματος, με τα ‘δίχτυα’ απλωμένα παντού και στόχο “τη  γενικότερη αποσταθεροποίηση και την εγκαθίδρυση απολυταρχικού καθεστώτος, με έντονα αντικομμουνιστικό προσανατολισμό”. Όταν τελείωσε, παρουσίασε τη δουλειά του στους ανθρώπους που του την είχαν ζητήσει “αλλά τρόμαξαν, καθώς τα έβαζα όχι μόνο με τις δυνάμεις εξουσίας της χώρας μου, αλλά και με Αμερικανούς, Σοβιετικούς και διανοουμένους της Αριστεράς”.

Τι έγινε μετά τη δολοφονία του Μόρο

Όπως αποδείχθηκε στη δίκη των συλληφθέντων, ως κατηγορουμένων για το θάνατο του Μόρο, ο -εκ των ηγετών των Ερυθρών Ταξιαρχιών- Μάριο Μορέτι είχε τηλεφωνήσει στη σύζυγο του θύματος για να την πιέσει να πείσει τις αρχές να γίνει διαπραγμάτευση. Όταν αυτό δεν κατέστη δυνατό, τα μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης ψήφισαν για το μέλλον του Μόρο. Την εκτέλεση ανέλαβε ο Μορέτι, παρουσία ενός ακόμα. Δέκα χρόνια μετά προέκυψαν στοιχεία που θέλουν τον Μορέτι να είπε ψέματα -πως θα ελευθέρωνε τον πολιτικό- τη μέρα που τον πήρε για να τον μεταφέρει σε άλλο κρησφύγετο -όπως είχε πει, επίσης ψευδώς. Δέκα δικάστηκαν ως υπεύθυνοι της απαγωγής και της κράτησης. Κανείς δεν είναι πια στη φυλακή -δυο δραπέτευσαν από την Ιταλία.

Ο ιστορικός συμβιβασμός που ο Μόρο είχε επιτύχει, δεν έγινε ποτέ, γιατί δεν τον ήθελαν οι κύριοι διεθνείς ‘συμπαίκτες’ της Ιταλίας. Οι Χριστιανοδημοκράτες έγιναν κυβέρνηση, λαμβάνοντας ψήφο εμπιστοσύνης -από όλα τα κόμματα, εξαιρουμένων των Σοσιαλιστών, των ακροδεξιών και τον ακροαριστερών.