Τα οκτώ χρόνια που συγκλόνισαν την κοινωνία και το πολιτικό σκηνικό

Οκτώ χρόνια είναι ένα πολύ μικρό διάστημα για την Ιστορία. Αρκετό όμως για να αλλάξει η ιστορία ενός ανθρώπου, μίας κοινωνίας, μίας χώρας.

Και οπωσδήποτε τα τελευταία οκτώ μνημονιακά χρόνια οι ζωές των Ελλήνων άλλαξαν δραματικά και το πολιτικό σκηνικό της Μεταπολίτευσης συνταράχθηκε εκ θεμελίων, ως αντανάκλαση των συνεπειών στην οικονομία και την κοινωνία. Το τρίτο πρόγραμμα ολοκληρώνεται και με την έξοδο από το μνημόνιο η χώρα ετοιμάζεται να επιστρέψει σε μία κανονικότητα, εκ των πραγμάτων όμως συθέμελα διαφορετική από την προηγούμενη και ταυτόχρονα όχι τόσο διαφορετική όσο πολλοί Έλληνες θα ήλπιζαν μερικά χρόνια πριν, μέσα στο σκοτάδι της κρίσης.

Από το Καστελόριζο μεσολάβησαν πολλά. Ένα κόμμα κυρίαρχο στην πολιτική ζωή των τελευταίων 40 χρόνων συρρικνώθηκε και ένα κόμμα του 4% ανήλθε στην εξουσία. Ο έτερος πόλος του δικομματισμού δοκιμάστηκε, φτάνοντας στο ιστορικό χαμηλό του και η ακροδεξιά σήκωσε το φρικτό της κεφάλι.

Η κοινωνία συγκλονίστηκε από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις, αλλά και από τη μεγαλύτερη απογοήτευση. Οι βεβαιότητες της μεταΜεταπολιτευτικής εποχής δοκιμάστηκαν. Κάποιοι είπαν πως “μαζί τα φάγαμε” και κάποιοι θεώρησαν τα μνημόνια ευλογία. Κάποιοι άλλοι μίσησαν την Ευρώπη και πολλοί είπαν “όχι”: Όχι σε μία έξωθεν επιβαλλόμενη πολιτική, όχι στη λιτότητα, όχι στο “παλιό”, ελπίζοντας σε ένα “νέο”.

Στην πραγματικότητα ακόμη και σήμερα ως κοινωνία δεν έχουμε καταλήξει σε ένα κοινό συμπέρασμα ή δίδαγμα για τα αίτια της κρίσης και τον τρόπο με τον οποίο τη χειριστήκαμε. Η Ευρώπη επίσης μοιάζει να μην έμαθε από τα δικά της, μεγάλα, λάθη. Αλλά όπως η Ιστορία θα προχωρά, θα θυμόμαστε και ας ελπίσουμε ότι θα μαθαίνουμε.

Με αφορμή την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος, το News 24/7 θυμάται τους κυριότερους μνημονιακούς σταθμούς από το Καστελόριζο στο θυελλώδες καλοκαίρι του 2015 μέχρι και σήμερα. Αλλά πριν ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοινώσει στο Καστελόριζο στις 23 Απριλίου του 2010 την προσφυγή στο μηχανισμό στήριξης, η μνημονιακή πορεία είχε προδιαγραφεί, το αργότερο στη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου 2010, όπου οι Ευρωπαίοι εταίροι αποφάσισαν να μπει το ΔΝΤ στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Στην ίδια σύνοδο ο αντιμνημονιακός τότε Αντώνης Σαμαράς, που είχε εκλεγεί πρόεδρος της ΝΔ απέναντι στη Ντόρα Μπακογιάννη μετά την ήττα και παραίτηση του Κώστα Καραμανλή στις εκλογές του Οκτωβρίου του 2009, διαφωνούσε σφόδρα με τον ερχομό του Ταμείου.

Μέχρι τότε η κυβέρνηση Παπανδρέου περίπου… απειλούσε τους Ευρωπαίους πως θα προσέφευγε στο ΔΝΤ, εάν η Ελλάδα δεν λάμβανε οικονομική στήριξη από την ΕΕ. Τα…. “πιστόλια στο τραπέζι” και οι δηλώσεις περί Τιτανικού έμειναν αλησμόνητες, εξαιτίας των όσων επακολούθησαν.

Σε συνέντευξη που είχε δώσει στα μέσα Μαρτίου του 2010 μετά από συνεδρίαση του Ecofin στις Βρυξέλλες ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου είχε μιλήσει για ένα γεμάτο πιστόλι πάνω στο τραπέζι δηλαδή για ένα εθελοντικό πρόγραμμα στήριξης που η Ελλάδα ευχόταν να μη χρησιμοποιήσε. Επίσης ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου στις Βρυξέλλες το Φεβρουάριο του 2010, έλεγε πως δεν είναι εύκολο να αλλάξει η πορεία του Τιτανικού, με τον οποίο παρομοίασε την ελληνική οικονομία. Δηλώσεις, που προκάλεσαν σάλο, με τον ίδιο να υποστηρίζει ότι δεν επηρέασαν τις αγορές, την πορεία της οικονομίας και εν τέλει την πορεία προς το μνημόνιο.

H κυβέρνηση Παπανδρέου επέρριπτε την ευθύνη για το πρόβλημα δανεισμού της χώρας στους προκατόχους της κυβέρνησης Καραμανλή, οι οποίοι με τη σειρά τους κατηγορούσαν τον Γιώργο Παπανδρέου πως ενώ είχε ενημερωθεί από τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας Γιώργο Προβόπουλο προεκλογικά ότι χωρίς γενναία διαρθρωτικά μέτρα μέχρι το τέλος του χρόνου το έλλειμμα θα έφθανε σε διψήφια ποσοστά, δήλωνε στην προεκλογική του εκστρατεία ότι “λεφτά υπάρχουν” (οι υποστηρικτές του ΓΑΠ και σήμερα λένε πως η φράση αυτή απομονώθηκε και αλλοιώθηκε το νόημα της). Και η ανακοίνωση του υπουργού Οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου στις προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης πως το έλλειμμα του 2009 θα ήταν 30 δισ. ευρώ, δηλαδή 12,7% του ΑΕΠ (αντί 6% που υπολόγιζε η απερχόμενη κυβέρνηση Καραμανλή) προκάλεσε μία πολιτική αντιπαράθεση, η οποία συνεχίζεται και σήμερα (αν και η κυβέρνηση Σαμαρά ουσιαστικά αποδέχθηκε αργότερα το έλλειμμα αυτό, βάσει του οποίου άλλωστε έκαναν τους υπολογισμούς τους και οι δανειστές).

Η κυβέρνηση Παπανδρέου κατηγορήθηκε επίσης ότι πολύ ελαφρά τη καρδία έβαλε το πιστόλι του ΔΝΤ πάνω στο τραπέζι. Ορισμένοι σύμβουλοι του Γιώργου Παπανδρέου πάντως εξαρχής δε θεωρούσαν τόσο φοβερό το ενδεχόμενο αναγκαστικού δανεισμού και από το ΔΝΤ, σε συνομιλίες που είχαν αμέσως μετά τις εκλογές του 2009. Στα χρόνια που πέρασαν ακόμη και ο Κώστας Σημίτης (ο οποίος βεβαίως έχει λόγους να επιτίθεται τόσο στον Κώστα Καραμανλή όσο και στο Γιώργο Παπανδρέου) δήλωσε πως ναι μεν το μνημόνιο ήταν αναπόφευκτο, δεν ήταν όμως αναπόφευκτοι οι όροι με τους οποίους επιβλήθηκε.

Το μοιραίο Καστελόριζο και η ψηφοφορία που διέσπασε ένα κόμμα εξουσίας

Σε κάθε περίπτωση, με τα spread να ανεβαίνουν και την δυνατότητα δανεισμού της Ελλάδας από τις αγορές να έχει εξανεμιστεί, ο Γιώργος Παπανδρέου στις 23 Απριλίου 2010 προβαίνει σε διάγγελμα από το Καστελόριζο. Με φόντο το ακριτικό νησί ανακοινώνει την προσφυγή της χώρας στο μηχανισμό στήριξης.

Η ψηφοφορία στη Βουλή για το πρώτο μνημόνιο ορίζεται στις 6 Μαϊου του 2010. Την παραμονή της ψηφοφορίας, στις 5 Μαϊου του 2010, η χώρα παραλύει από απεργίες και η Αθήνα από ογκώδεις διαδηλώσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων υπήρξε άγρια καταστολή από την Αστυνομία και σημειώθηκαν σοβαρά επεισόδια. Το τραγικό όμως είναι πως από πυρκαγιά που ξέσπασε στο υποκατάστημα της τράπεζας Marfin επί της Σταδίου έχασαν τη ζωή τους τρεις άνθρωποι, μεταξύ των οποίων μία έγκυος υπάλληλος.

Το πρώτο μνημόνιο πέρασε από τη Βουλή στις 6 Μαϊου του 2010 όχι όμως χωρίς απώλειες και για τα δυο (τότε) μεγάλα κόμματα. Εκτός ΠΑΣΟΚ τέθηκαν Σακοράφα, Οικονόμου, Δημαράς. Και ο Αντώνης Σαμαράς διέγραψε τη Ντόρα Μπακογιάννη επειδή υπερψήφισε τη σύναψη δανειακής σύμβασης με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τις χώρες – μέλη της Ζώνης του Ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο- ήταν η πρώτη διάσπαση της ΝΔ: Θα ακολουθούσε και δεύτερη, για τον ακριβώς αντίθετο λόγο… Επτά μήνες αργότερα, στις 21 Νοεμβρίου του 2010, η Ντόρα Μπακογιάννη ίδρυσε τη Δημοκρατική Συμμαχία.

Η κυβέρνηση αρχίζει να εφαρμόζει τα μνημονιακά μέτρα (αργότερα το ΔΝΤ και οι δανειστές θα αναγνώριζαν “λάθη” και θα προέβαιναν σε διορθωτικές κινήσεις) και οι κοινωνικές αντιδράσεις όλο και μεγαλώνουν. Το 2011 η δυσαρέσκεια φουντώνει. Κινήματα όπως το “Δεν πληρώνω” αρχίζουν τη δράση τους και στις 25 Μαϊου του 2011 πραγματοποιείται η πρώτη συγκέντρωση των Αγανακτισμένων στο Σύνταγμα με κινητοποίηση κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά τα πρότυπα των Ισπανών. Συγκεντρώσεις των Αγανακτισμένων γίνονται σε όλη την Ελλάδα, ενώ οι απεργιακές κινητοποιήσεις είναι διαρκείς.

Οι διαδηλώσεις είναι ογκώδεις και σε πρώτη φάση απαλλαγμένες από επεισόδια, λόγω της συμμετοχής και του ιδιαίτερου χαρακτήρα τους. Στην “πλατεία” αναζήτησαν στη συνέχεια κάποιοι (κυρίως από το ΠΑΣΟΚ που εφθείρετο με γεωμετρική πρόοδο αν και αυτό ακόμη δεν είχε αποτυπωθεί εκλογικά) τους “ενόχους” για την άνοδο τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και της ΧΑ. Στην πραγματικότητα το πολιτικό σύστημα συνολικά είχε μείνει αμήχανο απέναντι στις αντιδράσεις.

Η Δημοκρατία δακρύζει στο Σύνταγμα

Η συζήτηση για το μεσοπρόθεσμο ξεκινά στις 15 Ιουνίου στη Βουλή, έξω από την οποία πραγματοποιούνται ογκώδεις διαδηλώσεις από συνδικάτα και Αγανακτισμένους. Στις 16 Ιουνίου παραιτούνται οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Φλωρίδης και Έκτορας Νασιώκας, ενώ 21 βουλευτές του Κινήματος ζητούν σύγκληση της ΚΟ. Ακολουθεί ανασχηματισμός, με τον Ευάγγελο Βενιζέλο να αναλαμβάνει υπουργός Οικονομικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Το μεσοπρόθεσμο ψηφίστηκε τελικά στις 29 Ιουνίου του 2010 από 155 βουλευτές (154 του ΠΑΣΟΚ από το οποίο καταψήφισε ο Παναγιώτης Κουρουμπλής, ενώ από τη ΝΔ υπερψηφισε η Έλσα Παπαδημητρίου).

Ταυτόχρονα στο Σύνταγμα γράφεται μία από τις πιο άγριες σελίδες καταστολής διαδηλώσεων. ΑΔΕΔΥ, ΠΑΜΕ και Αγανακτισμένοι έχουν ως στόχο τον αποκλεισμό της Βουλής, γύρω από την οποία στήνεται ο περίφημος φράκτης. Τα ΜΑΤ αντιμετωπίζουν με πρωτοφανή σκληρότητα τους διαδηλωτές, προβαίνοντας σε εκτενή χρήση χημικών ακόμη και μέσα στο σταθμό του μετρό που είχε παραμείνει ανοιχτός, ενώ κτυπούν φωτορεπόρτερ και προβαίνουν σε συλλήψεις. Για κουκουλοφόρους που συνεργάζονται με την αστυνομία κάνουν λόγο ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ, ενώ υπάρχουν καταγγελίες πως τα εν λόγω πρόσωπα έχουν ακροδεξιές αναφορές.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου βρίσκεται σε ολοένα και πιο δύσκολη θέση. Στις 6 Οκτωβρίου χάνει έναν ακόμη βουλευτή, καθώς ο Παπανδρέου θέτει εκτός ΚΟ τη Λούκα Κατσέλη επειδή καταψήφισε άρθρο του πολυνομοσχεδίου για το νέο βαθμολόγιο-μισθολόγιο του δημοσίου, τις μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, τις μειώσεις στο εφάπαξ, την νέα φορολογική κλίμακα και τις αλλαγές στα εργασιακά.

Ένα δημοψήφισμα που δεν έγινε

Στις 23 Οκτωβρίου του 2011 συγκαλείται έκτακτη σύνοδος κορυφής της ΕΕ, η οποία καταλήγει στις 27 Οκτωβρίου σε συμφωνία για κούρεμα κατά 50% του ελληνικού χρέους και πρόσθετο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα ύψους 130 δισ. Η συμφωνία προβλέπει ότι οι ιδιώτες θα αποδεχθούν κούρεμα των ελληνικών ομολόγων που διαθέτουν κατά 50%. Προβλέπει επίσης πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής μέχρι το 2021, δημιουργία μηχανισμού μόνιμης εποπτείας της Ελλάδας και ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης κάνουν λόγο για ελεγχόμενη χρεοκοπία της χώρας, με την κύρια κριτική να εστιάζεται στις συνέπειες που θα είχε για τα ασφαλιστικά ταμεία η μείωση της αξίας των ελληνικών ομολόγων κατά 50%, καθώς ήταν εκτεθειμένα σε αυτά έχοντας επενδύσει τα αποθεματικά τους.

Στη Θεσσαλονίκη οι διαδηλώσεις έχουν ως αποτέλεσμα τη ματαίωση της στρατιωτικής παρέλασης και την αποχώρηση του Προέδρου της Δημοκρατίας Καρόλου Παπούλια. Ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου επιστρέφει στην Ελλάδα και αποκαλύπτει στους συμβούλους του το σχέδιο του να διεξαχθεί δημοψήφισμα για τη νέα δανειακή σύμβαση. Το σκεπτικό του ήταν ότι έτσι θα υποχρεώνονταν να λάβουν θέση ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αντώνης Σαμαράς και οι διαφωνούντες εντός του ΠΑΣΟΚ και εκτιμούσε ότι θα τη στήριζαν.

Τη Δευτέρα 31 Οκτωβρίου του 2011 ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοινώνει την απόφαση του για διεξαγωγή δημοψηφίσματος, η οποία προκαλεί αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά και στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ (ανεξαρτητοποιείται η Μιλένα Αποστολάκη). Οι αγορές αντιδρούν νευρικά. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί και η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ αποφασίζουν να καλέσουν τον Παπανδρέου στη σύνοδο των G20 στις Κάννες για να τον πείσουν θέμα του δημοψηφίσματος να είναι η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Μία ώρα μάλιστα πριν τη συνάντηση με Παπανδρέου- Βενιζέλο, Σαρκοζί, Μέρκελ, ο τότε πρόεδρος του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, η διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπέι, συμφωνούν σε κοινή στάση: Ζητούν από τον Παπανδρέου το δημοψήφισμα να αφορά την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη και αποφασίζουν ότι δε θα εκταμιευόταν η έκτη δόση του πρώτου πακέτου διάσωσης μέχρι να γίνει το δημοψήφισμα.

Εν τω μεταξύ ο Μπαρόζο έχει επικοινωνήσει με το Σαμαρά, ο οποίος του δηλώνει διατεθειμένος να στηρίξει μία κυβέρνηση συνεργασίας ΠΑΣΟΚ- ΝΔ για να αποφύγει το δημοψήφισμα. Μετά τη συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό και τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών, ο Μπαρόζο παροτρύνει το Βενιζέλο να αναλάβει δράση για να ακυρωθεί το δημοψήφισμα- ποντάροντας προφανώς και στη φιλοδοξία του αντιπροέδρου της κυβέρνησης να αναρριχηθεί εκείνος στην ηγεσία του κόμματος την οποία έχασε από τον Παπανδρέου το 2007.

Στις 3 Νοεμβρίου και ενώ η ελληνική αποστολή εχει επιστρέψει στην Αθήνα, δημοσιεύεται δήλωση του Βενιζέλου κατά της διεξαγωγής δημοψηφίσματος, με το επιχείρημα ότι η ιστορική κατάκτηση της εισόδου της Ελλάδας στο ευρώ δε μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση.

Η ανατροπή της κυβέρνησης ΓΑΠ και η γκιλοτίνα του δεύτερου μνημονίου

Ο Γιώργος Παπανδρέου αναγκάζεται να κάνει πίσω όσον αφορά στο δημοψήφισμα και στις 4 Νοεμβρίου παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή (επανεντάσσεται στο ΠΑΣΟΚ η Λούκα Κατσέλη), αλλά την Κυριακή 6 Νοεμβρίου συναντάται στο Προεδρικό Μέγαρο με τον προέδρο της ΝΔ Αντώνη Σαμαρά και συμφωνούν σε κυβέρνηση συνεργασίας. Μετά από τέσσερις ημέρες διαβουλεύσεων, επιλέγεται ο Λουκάς Παπαδήμος ως νέος πρωθυπουργός. Στη νέα κυβέρνηση συμμετέχουν έξι στελέχη της ΝΔ και τέσσερα του ΛΑΟΣ, ενώ παραμένουν σχεδόν όλοι οι υπουργοί του ΠΑΣΟΚ.

Η ανατροπή του ΓΑΠ έχει συντελεστεί, όχι όμως όπως την περίμεναν οι πολίτες που διαδήλωναν στο Σύνταγμα και σε όλη τη χώρα, και η ώρα που περίμενε ο Βενιζέλος έχει έρθει ή για την ακρίβεια έρχεται περίπου τέσσερις μήνες μετά. Στην εθνική συνδιάσκεψη του ΠΑΣΟΚ στις 12 Μαρτίου του 2012 ο Ευάγγελος Βενιζέλος ανακηρύχθηκε ο μοναδικός υποψήφιος για το αξίωμα του προέδρου του κόμματος, καθώς ήταν ο μόνος ο οποίος κατάφερε να συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό υπογραφών βάσει καταστατικού.

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος έγινε ο 4ος πρόεδρος ενός ΠΑΣΟΚ, που είχε χάσει πια την επαφή του με τα κοινωνικά στρώματα που το κράτησαν στην εξουσία για 21 χρόνια και που το είδαν να παίρνει τα πιο σκληρά μέτρα που έλαβε ποτέ ευρωπαϊκό κόμμα.

Ο υπερασπιστής του Ανδρέα Παπανδρέου στο ειδικό δικαστήριο, μετέπειτα εκπρόσωπος τύπου της κυβέρνησής του, δελφίνος του Γιώργου Παπανδρέου, υπουργός Οικονομικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ανέλαβε την ηγεσία ενός κόμματος, που διαψεύδοντας τον ιδρυτή του “και κληρονομήθηκε και χαρίστηκε και τεμαχίστηκε σε τιμάρια”.

Η κυβέρνηση Παπαδήμου όμως και το δεύτερο μνημόνιο που ψήφισε έφεραν και μία ακόμη διάσπαση της ΝΔ και την ίδρυση των Ανεξαρτήτων Ελλήνων.

Ενώ το 2010 είχε ταχθεί στο πλευρό του αντιμνημονιακού τότε Αντώνη Σαμαρά, ο Πάνος Καμμένος το 2011 “τα έσπασε” μαζί του, διαβλέποντας ενδεχομένως το πολιτικό κενό που θα άφηνε στον αντιμνημονιακό χώρο εκ δεξιών της ΝΔ η στροφή του τότε προέδρου της. Ο Καμμένος ήταν ο μόνος που δεν έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Παπαδήμου και μετά το δεύτερο κύμα διαγραφών που επέφερε η ψηφοφορία για το δεύτερο μνημόνιο, ίδρυσε στις αρχές του 2012 τους ΑΝΕΛ, ποντάροντας στο αντιμνημονιακό στοιχείο με δόσεις πατριωτισμού και άρωμα… ψεκασμών και συνομωσιολογίας. Η στάση και για την ακρίβεια η στροφή του Σαμαρά, του άφηνε άλλωστε πολιτικό χώρο.

Το δεύτερο μνημόνιο ψηφίστηκε τα μεσάνυχτα της 12ης προς τη 13η Φεβρουαρίου του 2012 και προκάλεσε κύμα διαγραφών στο ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ αλλά και το ΛΑΟΣ. Στις αρχές Μαρτίου ολοκληρώθηκε και το PSI που κατατρέχει ως σήμερα τον Βενιζέλο.

Από το ΠΑΣΟΚ διεγράφησαν 22 βουλευτές που δεν ψήφισαν το δεύτερο μνημόνιο και από την μέχρι πρότινος αντιμνημονιακή ΝΔ που είχε διαγράψει τη Ντόρα Μπακογιάννη επειδή είχε ψηφίσει το πρώτο μνημόνιο, διεγράφησαν 21 βουλευτές επειδή δεν ψήφισαν το δεύτερο μνημόνιο. Πολλοί ακολούθησαν τον Καμμένο στους ΑΝΕΛ και κάποιοι στα χρόνια που μεσολάβησαν επέστρεψαν. Ομοίως κάποιοι από τους διαγραφέντες από το ΠΑΣΟΚ βρέθηκαν στην… προσφυγιά από κόμμα σε κόμμα. Αλλά αν είναι να πιάσουμε τις διαγραφές, ανεξαρτητοποιήσεις, αποχωρήσεις, μεταγραφές, μετακινήσεις και επιστροφές βουλευτών από κόμμα σε κόμμα, αυτό το αφιέρωμα δε θα τελειώσει ποτέ…

Το δεύτερο μνημόνιο επίσης ήταν το επόμενο βήμα στο να έρθουν πιο κοντά ο Άδωνις Γεωργιάδης και ο Μάκης Βορίδης στη ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά. Διεγράφησαν από το ΛΑΟΣ επειδή ψήφισαν υπέρ: Ο Γιώργος Καρατζαφέρης είχε στηρίξει μεν την κυβέρνηση Παπαδήμου, αλλά είχε δώσει γραμμή καταψήφισης του δεύτερου μνημονίου.

Εν τω μεταξύ η πραγματική οικονομία επιδεινώνεται με την ανεργία να φτάνει στο 20,9% το Νοέμβριο του 2011 και τον Ιανουάριο του 2012 ξεκινά πρόγραμμα συσσιτίων στα σχολεία.

Οι εκλογές που έφεραν τα πάνω κάτω

Στις 11 Απριλίου του 2012 ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος ανακοινώνει τη διενέργεια εκλογών στις 6 Μαϊου. Σχεδόν κανείς όμως δεν προέβλεψε ότι αυτές οι εκλογές θα άλλαζαν άρδην τον πολιτικό χάρτη όπως είχε διαμορφωθεί από τη Μεταπολίτευση.

Το μνημόνιο επηρέασε ριζικά το πολιτικό σκηνικό, δημιουργώντας νέες διαχωριστικές γραμμές που διέρρηξαν οριζόντια τα κόμματα. Το ΠΑΣΟΚ πλήρωσε ακριβά την μνημονιακή πολιτική και σε σημαντικό βαθμό την καταστολή του 2011, αλλά και η ΝΔ την “κωλοτούμπα” από το αντιμνημόνιο στο μνημόνιο. Και τα δύο μεγάλα κόμματα, αλλά και το ΛΑΟΣ πλήρωσαν επίσης τη συμμετοχή στην κυβέρνηση Παπαδήμου, η οποία άφησε χώρο ώστε να αναδειχθεί σε αξιωματική αντιπολίτευση ο ΣΥΡΙΖΑ. Η διάσπαση της ΝΔ και λόγω του αντιμνημονίου αλλά και λόγω του μνημονίου, αποτυπώνεται στην εκλογική επιτυχία των ΑΝΕΛ, αλλά και στο γεγονός ότι τα φιλελεύθερα- δεξιά κόμματα (Δημοκρατική Συμμαχία, Δημιουργία ξανά, Δράση) συγκεντρώνουν συνολικά περίπου 6,5%, χωρίς κανένα όμως να καταφέρει να μπει στη Βουλή. Και δυστυχώς για πρώτη φορά μπαίνει στη βουλή η Χρυσή Αυγή, εκμεταλλευόμενη την οργή, τη στροφή της κυβέρνησης επί Χρυσοχοϊδη- Λοβέρδου σε ακροδεξιές ατζέντες και την προβολή από μερίδα ΜΜΕ που θεωρούν ότι εξυπηρετεί ως βαλβίδα ασφαλείας του συστήματος.

Η ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά είναι πρώτο κόμμα αλλά παίρνει το χαμηλότερο ποσοστό στην ιστορία της, 18,85%. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεύτερο κόμμα με 16,78%. Το ΠΑΣΟΚ (με πρόεδρο πλέον τον Ευάγγελο Βενιζέλο) καταρρέει στην τρίτη θέση με 13,18%. Οι ΑΝΕΛ λαμβάνουν 10,61%, το ΚΚΕ 8,48%, η ΧΑ 6,97% και η ΔΗΜΑΡ (που είχε ιδρυθεί απο το Φώτη Κουβέλη και άλλα στελέχη που αποχώρησαν από το Συνασπισμό μετά το 6ο συνέδριο) 6,11%.

Το αποτέλεσμα των εκλογών προκαλεί σοκ στο πολιτικό και οικονομικό σύστημα. Ακόμη και στηιν Κουμουνδούρου έχουν αιφνιδιαστεί από τη δεύτερη θέση. Πολύς κόσμος συγκεντρώνεται έξω από τα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ και ελλείψει φρουρών αφού κανείς δεν μπορούσε να το προβλέψει, επιστρατεύονται μερικοί γεροδεμένοι σύντροφοι για να μπορέσει ο Αλέξης Τσίπρας να περάσει ανάμεσα από το πλήθος, την ώρα που στα γραφεία της ΝΔ καταφθάνουν ασθενοφόρα.

Ο κατακερματισμός του πολιτικού σκηνικού καθιστά αδύνατο το σχηματισμό κυβέρνησης και στις 16 Μαϊου προκηρύσσονται νέες εκλογές για τη 17η Ιουνίου 2012. Μεσολαβεί μία προεκλογική περίοδος με μεγάλη ένταση και τον Αντώνη Σαμαρά να επιχειρεί να συνασπίσει όλες τις μνημονιακές, “φιλοευρωπαϊκές” και “συστημικές” δυνάμεις εναντίον της “απειλής” του ΣΥΡΙΖΑ.

Στις 21 Μαϊου η Ντόρα Μπακογιάννη επιστρέφει στη ΝΔ. Έχει προηγηθεί συνάντηση με τον “αιώνιο εχθρό” Αντώνη Σαμαρά, στην οποία έκλεισε συμφωνία για τοποθέτηση της Ντόρας επικεφαλής του Επικρατείας, ένταξη των στελεχών της ΔΗΣΥ στα ψηφοδέλτια της ΝΔ και όπως εφημολογείτο, για ορισμό αργότερα της κ.Μπακογιάννη ως Επιτρόπου.

Ο Σαμαράς κλείνει τη συμφωνία με βαριά καρδιά. Στο αυτοκίνητο με το οποίο φεύγει από τη συνάντηση, λέει στο στενό του συνεργάτη Χρύσανθο Λαζαρίδη: “Ήταν η πιο δύσκολη ημέρα της ζωής μου…” Η επιστροφή της Ντόρας όμως και των υπόλοιπων φιλελεύθερων στελεχών συμβάλλει στη συσπείρωση των γαλάζιων δυνάμεων. Στις εκλογές της 17ης Ιουνίου η ΝΔ είναι και πάλι πρώτο κόμμα, αν και όχι αυτοδύναμη, με 29,66%.

Και ο ΣΥΡΙΖΑ όμως ενισχύει τις δυνάμεις του και κατοχυρώνει τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με 26,89%. Ταυτόχρονα, οριστικοποιείται η συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ, που λαμβάνει 12,28% και στο πολιτικό λεξικό της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας μπαίνει ο όρος “πασοκοποίηση”. Οι ΑΝΕΛ λαμβάνουν 7,51%, η ΧΑ 6,92%, η ΔΗΜΑΡ 6,25% και το ΚΚΕ πέφτει ξανά στο 4,5%.

Συγκροτείται κυβέρνηση συνεργασίας στην οποία συμβαίνει το αδιανόητο: Συνεργάζονται ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, κάτι που κανείς δε θα φανταζόταν τη δεκαετία του 1980- σίγουρα όχι ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης… Στην κυβέρνηση συμμετέχει και η ΔΗΜΑΡ, η οποία όμως συχνά θα ψηφίζει “παρών” τον επόμενο χρόνο. Υπουργός Οικονομικών της τρικομματικής αναλαμβάνει ο Γιάννης Στουρνάρας.

Το αργό ξήλωμα του πουλόβερ της τρικομματικής

Η τρικομματική κυβέρνηση θα αντέξει μέχρι τις 21 Ιουνίου του 2013, οπότε και η ΔΗΜΑΡ αποχωρεί από τον κυβερνητικό συνασπισμό μετά την αιφνίδια απόφαση για “μαύρο” στην ΕΡΤ στις 11 Ιουνίου. Μία απόφαση που ο Αντώνης Σαμαράς έλαβε μετά την αποτυχία πώλησης της ΔΕΠΑ, αναζητώντας μία θατσερικού τύπου κίνηση που θα ικανοποιούσε τους δανειστές καθώς θα οδηγούσε στην απόλυση σημαντικού αριθμού εργαζομένων στο δημόσιο, αλλά και καθώς το Μαξίμου τότε κατηγορούσε τους δημοσιογράφους της ΕΡΤ πως ήταν…. αριστεροί και έκαναν αντιπολίτευση στην κυβέρνηση, με αφορμή για παράδειγμα απεργία σε ημέρες επίσκεψης του πρωθυπουργού στο εξωτερικό ή ξένων ηγετών στην Ελλάδα.

O Φώτης Κουβέλης εισηγείται σε συνεδρίαση του κόμματος την αποχώρηση των υπουργών της ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση και παρά τις αντιδράσεις στελεχών, η πρόταση γίνεται δεκτή. Στη συγκυβέρνηση απομένουν πλέον ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, με τον Ευάγγελο Βενιζέλο να αναλαμβάνει αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών.

Η δικομματική πλέον συνεχίζει, όχι όμως χωρίς βάσανα.

Η αξιολόγηση και οι απολύσεις στο δημόσιο μετατρέπονται σε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης, με την απόλυση καθαριστριών του υπουργείου Οικονομικών το Σεπτέμβριο του 2013 να αποτελεί την αιχμή της κόντρας. Αλλά και στο εσωτερικό της κυβέρνησης υπάρχουν αντιδράσεις σε μνημονιακές πολιτικές. Το Μάρτιο του 2014 παραιτείται ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Μάξιμος Χαρακόπουλος (ΝΔ) με αφορμή την επιμήκυνση του χρόνου ζωής του “φρέσκου” γάλακτος.

Στις 10 Απριλίου του 2014 η κυβέρνηση Σαμαρά πραγματοποιεί την πρώτη έξοδο στις αγορές μετά από τέσσερα χρόνια. Όμως τίποτε δεν είναι ικανό να ανακόψει την προδιαγεγραμμένη πορεία των πραγμάτων: Στις ευρωεκλογές της 25ης Μαϊου 2014 ο ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύεται για πρώτη φορά πρώτο κόμμα σε εκλογική αναμέτρηση (26,26% έναντι 22,72% της ΝΔ) και είναι η πρώτη φορά που αριστερό κόμμα κερδίζει οποιεσδήποτε εκλογές σε εθνικό επίπεδο.

Είναι επίσης η πρώτη εκλογική εμφάνιση του Ποταμιού, που είχε ιδρυθεί στις 26 Φεβρουαρίου του 2014.

Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών σημαίνει συναγερμό στη ΝΔ (αλλά και στο ΠΑΣΟΚ που έχει κατέβει ως Ελιά και έχει συνθλιβεί έτι περαιτέρω). Ο Σαμαράς προχωρά σε ανασχηματισμό, στις 9 Ιουνίου 2014 βάζοντας περισσότερους εκπροσώπους της λεγόμενης λαϊκής δεξιάς, ενώ υπουργός Οικονομικών αναλαμβάνει ο Γκίκας Χαρδούβελης. Επιχειρεί δεύτερη έξοδο στις αγορές, αυτή τη φορά όμως χωρίς τις ευλογίες των εταίρων και τη στήριξη της ΕΚΤ και αποτυγχάνει. Και καθώς έχει μπροστά του το ορόσημο της προεδρικής εκλογής, προσπαθεί να διαπραγματευθεί ελάφρυνση χρέους με την Άνγκελα Μέρκελ.

Η σχέση του Σαμαρά με τη Μέρκελ είναι ταραγμένη από το 2010 όταν είχε καταψηφίσει το πρώτο μνημόνιο. Τον Ιούνιο του 2011 οι Ευρωπαίοι ζήτησαν η αντιπολίτευση να στηρίξει το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα και ο Σαμαράς αρνήθηκε. Στη σύνοδο του ΕΛΚ στις 23 Ιουνίου 2011 ο Σαμαράς είχε βρεθεί απομονωμένος και δέχθηκε τα πυρά της Γερμανίδας καγκελαρίου. Η στροφή του το φθινόπωρο του 2011 με την στήριξη στην κυβέρνηση Παπαδήμου, δεν είχε άρει την καχυποψία του Βερολίνου.

Στις 23 Σεπτεμβρίου του 2014 ο Σαμαράς συναντάται με τη Μέρκελ στο Βερολίνο. Ο πρωθυπουργός επιθυμούσε το πράσινο φως για να προχωρήσει σε φοροελαφρύνσεις, να μετατεθούν αποφάσεις για ασφαλιστικό και εργασιακά μετά την προεδρική εκλογή, αλλά κυρίως ήθελε την αποχώρηση του ΔΝΤ δύο χρόνια νωρίτερα, να αποφύγει νέο πρόγραμμα και να λάβει μία λύση για το χρέος, με δύο λόγια να μπορέσει να μιλήσει για έξοδο από το μνημόνιο και να επιβεβαιώσει τη ρητορική περί success story. Η Γερμανίδα καγκελάριος (διαπιστώνοντας εξάλλου ότι η κυβέρνηση έχει μικρό ορίζοντα ζωής, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ δε θα ψήφιζε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ακόμη και εάν ο Φώτης Κουβέλης είχε δεχθεί τη σχετική πρόταση) ουσιαστικά τον άδειασε.

“Γνωρίζω την προσπάθεια της Ελλάδας. Δεν είμαι όμως μόνη μου. Δεν είμαι εγώ η τρόικα. Είναι και άλλοι και οι χώρες της ευρωζώνης” είπε στο Σαμαρά.

Η διαπραγμάτευση τελικά καταλήγει στο περίφημο mail Χαρδούβελη στις αρχές Δεκεμβρίου 2014 και η συμφωνία οδηγείται σε πιστοληπτική γραμμή στήριξης, την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ καταγγέλει ως νέο μνημόνιο.

Ο Σαμαράς ούτως ή άλλως έχει διαπιστώσει πως δεν υπάρχει η δυνατότητα προεδρικής πλειοψηφίας. Αποφασίζει να επισπεύσει την προεδρική εκλογή με ορίζοντα τρίτης ψηφοφορίας την 29 Δεκεμβρίου του 2014. Στην πραγματικότητα έχει αποδεχθεί ότι δε θα εκλεγεί Πρόεδρος και έχει αποφασίσει να πάει σε εκλογές στις 25 Ιανουαρίου 2015, προκειμένου να μη χρειαστεί να λάβει νέα μέτρα και να πάει σε μία διαχειρίσιμη ήττα στη λογική της “αριστερής παρένθεσης”.

Το σενάριο αυτό είχε αρχίσει να κυκλοφορεί στο Μαξίμου μετά το “χαστούκι” των ευρωεκλογών και βασιζόταν στην εκτίμηση ότι η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα έπεφτε πολύ σύντομα.

Η ΝΔ προτείνει για Πρόεδρο Δημοκρατίας το Σταύρο Δήμα, αλλά όπως ήταν αναμενόμενο και οι τρεις ψηφοφορίες αποβαίνουν άκαρπες και έτσι η χώρα οδηγείται σε κάλπες.

Πρώτη φορά αριστερά

Στις 25 Ιανουαρίου του 2015 όλα τα διεθνή ΜΜΕ έχουν στραμμένο το ενδιαφέρον τους στην Ελλάδα: Ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει τις εκλογές για πρώτη φορά. Λαμβάνει 36,34%, ενώ η ΝΔ λαμβάνει 27,81%, η ΧΑ 6,28%, το Ποτάμι 6,05%, το ΚΚΕ 5,47%, οι ΑΝΕΛ 4,75% και το ΠΑΣΟΚ 4,68%.

Για πρώτη φορά στη Μεταπολίτευση, σχηματίζεται κυβέρνηση με κορμό άλλο κόμμα πλην του ΠΑΣΟΚ ή της ΝΔ.: Ο ΣΥΡΙΖΑ σχηματίζει κυβέρνηση συνεργασίας με τους ΑΝΕΛ και ο Αλέξης Τσίπρας γίνεται πρωθυπουργός. Ο Αντώνης Σαμαράς δεν παραιτείται από την ηγεσία της ΝΔ παρά την ήττα, επιμένοντας στην προσδοκία πως η νέα κυβέρνηση σύντομα θα κατέρρεε.

Στις 26 Ιανουαρίου ο Πάνος Καμμένος συναντάται με τον Αλέξη Τσίπρα και ανακοινώνει τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ. Ο κ.Τσίπρας προτίμησε να συνεργαστεί με τους ΑΝΕΛ ώστε να σχηματίσει άμεσα κυβέρνηση προκαλώντας έκπληξη στο Βερολίνο και τις Βρυξέλλες, που περίμεναν ότι θα ακολουθήσει ένα διάστημα συζητήσεων μέχρι τη συγκρότηση κυβερνητικού σχήματος.

Την ίδια ημέρα συμβαίνει το πρωτοφανές ο νέος πρωθυπουργός να παραλαμβάνει αλλά ο απερχόμενος να μην παραδίδει, καθώς ο Αντώνης Σαμαράς αρνήθηκε να μεταβεί στο Μαξίμου για την τελετή παράδοσης παραλαβής στον Αλέξη Τσίπρα.

Στις 27 Ιανουαρίου ανακοινώνεται η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ. Το όνομα που θα απασχολήσει περισσότερο την επικαιρότητα είναι αυτό του Γιάννη Βαρουφάκη στο υπουργείο Οικονομικών.

Στις 30 Ιανουαρίου πραγματοποιείται η πρώτη συνάντηση του Γιάνη Βαρουφάκη με τον πρόεδρο του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ και είναι επεισοδιακή. Ο Βαρουφάκης δηλώνει ότι η κυβέρνηση δε συνεργάζεται με την τρόικα, ο Ντάισελμπλουμ εμφανώς εξοργισμένος του ψιθυρίζει κάτι στο αυτί και ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών απαντά απλώς «ουάου». Το βίντεο γίνεται Viral, ωστόσο αποδεικνύεται προφητικό για το τι θα ζούσαμε τους επόμενους μήνες, των ατέρμονων διαπραγματεύσεων.

Στις 5 Φεβρουαρίου ο Γιάνης Βαρουφάκης ταξιδεύει στο Βερολίνο και συναντάται με το Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Αν το κλίμα με τον Ντάισελμπλουμ ήταν ψυχρό, με τον Σόιμπλε, είναι βόλτα στο Βόρειο Πόλο. Οι δύο άνδρες το μόνο που έκαναν είναι να συμφωνήσουν ότι διαφωνούν.

Εν τω μεταξύ, Πρόεδρος της Βουλής προτείνεται η Ζωή Κωνσταντοπούλου η οποία και θα εκλεγεί στις 6 Φεβρουαρίου με ρεκόρ ψήφων.

Στις 11 Φεβρουαρίου η Μαριέττα Γιαννάκου διοργανώνει μυστικό γαλάζιο δείπνο με «μενού» τον Αντώνη Σαμαρά που αρνείται να παραιτηθεί από την προεδρία της ΝΔ .

Στις 16 Φεβρουαρίου συνεδριάζει το Eurogroup και στις 17 το Ecofin για να συζητήσει την επέκταση του ελληνικού προγράμματος. οι ελληνικές αρχές εξέφρασαν την πρόθεσή τους να ζητήσουν 6μηνη τεχνική παράταση του τρέχοντος προγράμματος σαν ένα μεταβατικό βήμα.. Ο Γιανης Βαρουφάκης στη συνέντευξη τύπου καταγγέλλει ότι του δόθηκε να υπογράψει άλλο κείμενο από το αρχικό κείμενο που του είχε δώσει ο Μοσκοβισί.

Μετά από παρασκηνιακές διαβουλεύσεις αρκετών εβδομάδων και ενώ αρχικά είχε ακουστεί το όνομα του Επιτρόπου Δημήτρη Αβραμόπουλου, ο Αλέξης Τσίπρας ανακοινώνει στις 17 Φεβρουαρίου στην ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ ότι θα προτείνει για Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον κεντροδεξιό, καραμανλικό, Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος και εξελέγη την επόμενη ημέρα με 233 ψήφους(από τη ΝΔ δεν τον ψήφισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης).

Στις 20 Φεβρουαρίου συνεδριάζει το Eurogroup και κλείνει τελικά συμφωνία τετράμηνης παράτασης του προγράμματος. Πρόκειται για μια χρονική παράταση, καθώς η τακτική της οικονομικής ασφυξίας της Ελλάδας συνεχίζεται.

Από Eurogroup σε Eurogroup

Η τελευταία εβδομάδα του Απριλίου, περιλαμβάνει τους σπόρους, όλων όσων θα ζούσαμε το πιο κρίσιμο καλοκαίρι της Μεταπολίτευσης. Ο οικονομικός στραγγαλισμός συνεχίζεται, ο Αλέξης Τσίπρας κάνει αναφορά σε δημοψήφισμα αν χρειαστεί, ενώ εντός του ΣΥΡΙΖΑ, αρχίζουν οι πρώτες αντιδράσεις για την διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης.

Στις 23 Απριλίου ο Αλέξης Τσίπρας συναντάται με τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και ζητά συμφωνία μέχρι το τέλος του μήνα. Πέντε μέρες αργότερα δηλώνει ότι: «Εάν με οδηγήσουν σε ρήξη, θα αποφασίσει ο λαός με δημοψήφισμα»

Την ίδια μέρα η κυβέρνηση φέρνει πολυνομοσχέδιο σε εξειδίκευση της λίστας Βαρουφάκη, ενώ έχει προχωρήσει σε ανασχηματισμό της διαπραγματευτικής ομάδας. Η Αριστερή Πλατφόρμα διαφωνεί με τη λίστα Βαρουφάκη και κατεβάζει σχετική τροπολογία στην ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ, η οποια απορρίπεται. Η εσωκομματική αντιπολίτευση όμως στέλνει έτσι ηχηρά μηνύματα στον Αλέξη Τσίπρα.

Στις 8 Απριλίου, ο πρωθυπουργός μαζί με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη μεταβαίνουν στη Μόσχα. Στο επίκεντρο των συζητήσεων, η κατασκευή αγωγού μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου από τα ελληνοτουρκικά σύνορα προς την Κεντρική Ευρώπη.

Στις 20 Απριλίου, με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου πραγματοποιείται η μεταφορά των διαθεσίμων των φορέων στην Τράπεζα της Ελλάδος. Τα ταμεία έχουν αρχίσει πλέον και αδειάζουν και η πίεση προς τη χώρα μας αυξάνεται μέρα με τη μέρα.

Την ίδια μέρα αρχίζει στις φυλακές Κορυδαλλού, η δίκη της Χρυσής Αυγής.

Τo αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές συνεχίζεται και παρά τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης για την εξεύρεση λύσης, η ανησυχία αυξάνεται. Την ίδια στιγμή αυξάνονται και οι φωνές αμφισβήτησης, εντός του ΣΥΡΙΖΑ.

Σε μία θυελλώδη συνεδρίαση της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ στις 14 Μαΐου τα στελέχη της Αριστερής Πλατφόρμας όσο και η Ζωή Κωνσταντοπούλου εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους για την διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης.

Στις 22 Μαΐου, κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής, ο πρωθυπουργός ενημερώνει ότι δύσκολα θα πληρωθεί η δόση του Ιουνίου στο ΔΝΤ αν μέχρι τότε δεν έχει υπάρξει συμφωνία.

Η κρίσιμη επιλογή του δημοψηφίσματος

Tο βράδυ της 26ης προς 27η Ιουνίου ο Αλέξης Τσίπρας ανακοινώνει τη διενέργεια δημοψηφίσματος στις 5 Ιουλίου για το αν ο ελληνικός λαός εγκρίνει ή όχι την πρόταση των δανειστών, η οποία ωστόσο δεν ήταν η τελική. Μία απόφαση για την οποία (εξαιτίας και όσων ακολούθησαν) δέχθηκε πολλά πυρά εξ αριστερών και εκ δεξιών. Ο ίδιος και σήμερα επιμένει ότι ήταν η σωστή επιλογή, καθώς το αποτέλεσμα του έδωσε τη διαπραγματευτική ικανότητα για να αποφύγει τα χειρότερα στη συνέχεια. Υπενθυμίζεται ότι ο Σόιμπλε κάθε άλλο παρά απέρριπτε την ιδέα ενός Grexit, ενώ ήδη η χώρα είχε φτάσει στα όρια της ασφυξίας, κάτι που προφανώς ήταν και το γερμανικό σχέδιο εξαρχής.

Ο κόσμος αρχίζει να βγάζει χρήματα από ATM και να βάζει βενζίνη στα αυτοκίνητα του. Στο Eurogroup της 27ης Ιουνίου αποφασίζεται η μη παράταση του προγράμματος. Στις 28 Ιουνίου η ΕΚΤ παγώνει την χρηματοδότηση στις ελληνικές τράπεζες.

Από τη Δευτέρα 29 Ιουνίου ξεκινά η επιβολή capital control στις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες παραμένουν κλειστές για έξι ημέρες. Το ανώτατο ημερήσιο όριο αναλήψεων ορίζεται στα 60 ευρώ.

Την 1η Ιουλίου ο Αλέξης Τσίπρας πραγματοποιεί νέο διάγγελμα εν όψει του δημοψηφίσματος και ενώ συνεδριάζει μέσω τηλεδιάσκεψης το Eurogroup προκειμένου να εξετάσει το νέο αίτημα της Αθήνας για νέο διετές πρόγραμμα με σκληρούς όρους.

Στις 2 Ιουλίου δήλωση εν όψει του δημοψηφίσματος και υπέρ της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας πραγματοποιεί ο Κώστας Καραμανλής. Όπως αποκαλύφθηκε πριν λίγες μέρες, ο πρώην πρωθυπουργός είχε τηλεφωνήσει στον Αλέξη Τσίπρα τις κρίσιμες εκείνες μέρες, κάτι που γνώριζαν ελάχιστοι.

Στις 5 Ιουλίου ο ελληνικός λαός επιλέγει το «όχι» στο δημοψήφισμα με ποσοστό 61,45% ενώ το ναι επιλέγει το 38,55%. Η συμμετοχή φτάνει το 62,18%. Ήταν μια επιλογή κόντρα στις δημοσκοπήσεις, αλλά και στην άγρια προπαγάνδα, καθώς εκείνες τις μέρες καταπατήθηκε κάθε έννοια δεοντολογίας, όσον αφορά την προβολή των επιχειρημάτων των δύο πλευρών.

Μετά την ευρεία επικράτηση του όχι και ενώ έχουν αρχίσει ήδη οι φωνές αμφισβήτησης από το εσωτερικό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το βράδυ της 5ης Ιουλίου ο Αντώνης Σαμαράς παραιτείται από την προεδρία της ΝΔ, ορίζοντας μεταβατικό πρόεδρο το Βαγγέλη Μεϊμαράκη.

Όταν το ΟΧΙ, έγινε ΝΑΙ

Στις 6 Ιουλίου ο Αλέξης Τσίπρας συγκαλεί συμβούλιο πολιτικών αρχηγών, το οποίο στον απόηχο του δημοψηφίσματος καταλήγει σε πέντε όρους για συμφωνία. Στις 6 Ιουλίου επίσης ανακοινώνει την παραίτηση του από τη θέση του υπουργού Οικονομικών ο Γιάνης Βαρουφάκης. Νέος υπουργός Οικονομικών αναλαμβάνει ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Τα πρώτα σημάδια ότι παρά το όχι στο δημοψήφισμα, ο Τσίπρας δεν επιθυμεί την ρήξη με την Ευρώπη, είναι πλέον εμφανή. Στο κόμμα του πάντως, πολλοί δεν συμφωνούν.

Στις 10 Ιουλίου συγκαλείται σε κοινή συνεδρίαση ΚΕ και ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, στο εσωτερικό του οποίου επικρατεί αναβρασμός.

Στις 11 Ιουλίου ο πρωθυπουργός ζητά από τη Βουλή να εγκρίνει την ελληνική πρόταση προς τους δανειστές. Η πρόταση περνά αλλά με απώλειες για την κυβερνητική πλειοψηφία, λίγη ώρα προτου ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος αναχωρήσει για ένα ακόμη Eurogroup Από τους 162 βουλευτές της συγκυβέρνησης, ψηφίζουν οι 145, παρών ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, παρούσα και η Ζωή Κωνσταντοπούλου. Ο Βαρουφάκης δεν εμφανίζεται καν να ψηφίσει, γιατί είναι στο εξοχικό του στην Αίγινα με την κόρη του.

Η Ελλάδα πλέον ζει μέρες, από αυτές που μετά από χρόνια θα περιλαμβάνονται στα βιβλία ιστορίας.

Στις 11 του μήνα, το Eurogroup θεωρεί ως βάση διαπραγμάτευσης την ελληνική πρόταση, ωστόσο είναι ξεκάθαρο ότι ο Σόιμπλε παίζει ανοιχτά το χαρτί του προσωρινού Grexit. Το Eurogroup διακόπτεται και συνεχίζεται στις 12 του μήνα, πολύ μεγάλες διαφωνίες. Την σκυτάλη παίρνει πλέον η Σύνοδος Κορυφής, καθώς είναι προφανές ότι ή θα υπάρξει πολιτική λύση ή θα οδηγηθούμε σε ρήξη.

Οι 17 πιο κρίσιμες ώρες

Το ολονύχτιο θρίλερ της 12ης προς 13 Ιουλίου, έμεινε στην ιστορία όχι μόνο γιατί με τις απαιτήσεις των Γερμανών, όλος ο πλανήτης άρχισε να αντιδρά και να φωνάζει ThisIsACoup, αλλά και για το τελικό αποτέλεσμα, που ήταν η υπογραφή του τρίτου μνημονίου. Το πρωί της 13ης Ιουλίου ο Βέλγος πρωθυπουργός Σαρλ Μισέλ τουιτάρει μία μόνο λέξη: «Συμφωνία» μετά από 17 ώρες διαπραγμάτευσης.

Στις 16 Ιουλίου, υπερψηφίζεται στη Βουλή το πολυνομοσχέδιο με 229 “ναι”. Αποτυπώνεται ο διχασμός του ΣΥΡΙΖΑ, με 38 βουλευτές να διαφοροποιούνται. Στις 17 του μήνα η κυβέρνηση προχωρά σε ανασχηματισμό.

Στις 20 ανοίγουν ξανά οι τράπεζες μετά από δύο εβδομάδες αλλά παραμένουν τα capital controls. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 23ης Ιουλίου ψηφίζεται στη βουλή το δεύτερο πακέτο των προαπαιτούμενων κατ’ εντολή των δανειστών. Περνάει με 230 “ναι”.

Στις 23 Ιουλίου το πολιτικό συμβούλιο της ΝΔ καταλήγει σε μία συμβιβαστική λύση που προκρίνει την παραμονή του Βαγγέλη Μεϊμαράκη ως μεταβατικού πρόεδρου και την εκλογή νέου αρχηγού με την ανοιχτή διαδικασία που προβλέπει το καταστατικό μέχρι την άνοιξη του 2016, ανάλογα και με το αποτέλεσμα των εκλογών που όλοι προέβλεπαν για το φθινόπωρο. Επρόκειτο για μία συμβιβαστική λύση μεταξύ Μεϊμαράκη και της τριάδας Μητσοτάκη- Βορίδη- Γεωργιάδη.

Στις 24 Ιουλίου ο Παυλόπουλος με αφορμή την επέτειο αποκατάστασης της Δημοκρατίας καλεί σε γεύμα στο Προεδρικό Τσίπρα, Μεϊμαράκη, Θεοδωράκη, Γεννηματά και τον Παφίλη εκ μέρους του ΚΚΕ. Ο Τσίπρας φέρεται να διαβεβαιώνει τους πολιτικούς αρχηγούς ότι δε θα αιφνιδίαζε με πρόωρες.

Τη νύχτα της 10ης προς 11η Αυγούστου, Τσακαλώτος και Σταθάκης αφού συναντηθούν με τον πρωθυπουργό επιστρέφουν στο Χίλτον με σκοπό να κλείσουν την οριστική συμφωνία για το τρίτο μνημόνιο, όπως και συμβαίνει το πρωί της 11ης Αυγούστου μετά από 22 ώρες διαπραγματεύσεων.

Στις 13 Αυγούστου η ΚΟ της ΝΔ αποφασίζει τη στήριξη της συμφωνίας με γνώμονα την παραμονή στην Ευρωζώνη με μόνους διαφωνούντες Βορίδη- Γεωργιάδη και σαμαρικούις βουλευτές.

Μετά από μία ολονύχτια συνεδρίαση για γερά νεύρα στην Ολομέλεια, η οποία ξεκίνησε στις 02:00 τα ξημερώματα της 14ης Αυγούστου και ολοκληρώθηκε κατά τις 10 το πρωί με την ψηφοφορία, το τρίτο μνημόνιο έγινε νόμος του κράτους με 222 ναι. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πέσει κάτω από το όριο των 120 βουλευτών και η υπερψήφιση διασφαλίζεται χάρη στις ψήφους ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Ποταμιού. Οι διαρροές εκείνο το βράδυ ανέφεραν ότι μόλις προχωρούσε η καταβολή της δόσης στις 20 Αυγούστου η κυβέρνηση θα ζητούσε ψήφο εμπιστοσύνης.

Στις 19 Αυγούστου το Μαξίμου κατηγορεί την Αριστερή Πλατφόρμα ότι αποφάσισε να καταψηφίσει την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.

Στις 20 Αυγούστου κλειδώνει η απόφαση για πρόωρες εκλογές σε σύσκεψη υπό τον Αλέξη Τσίπρα στο Μαξίμου. Ο πρωθυπουργός πραγματοποιεί διάγγελμα στο οποίο απαντά με συνέντευξη τύπου ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης.

Ο Αλέξης Τσίπρας επιστρέφει την εντολή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο και όπως προβλέπει το Σύνταγμα ξεκινά κύκλος διερευνητικών επαφών. Την εντολή λαμβάνει στις 21 Αυγούστου ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Βαγγέλης Μεϊμαράκης και την κρατά μέχρι και τη Δευτέρα 24 Αυγούστου.

Στις 21 Αυγούστου 25 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ανεξαρτητοποιούνται και ιδρύουν τη Λαϊκή Ενότητα υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη

Οι διερευνητικές επαφές ολοκληρώνονται από τηλεφώνου στις 26 Αυγούστου και στις 27 του μήνα αναλαμβάνει καθήκοντα υπηρεσιακού πρωθυπουργού η πρόεδρος του Αρείου Πάγου, Βασιλική Θάνου, η οποία γίνεται η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που παίρνει το συγκεκριμένο αξίωμα.

Δεύτερη φορά ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ

Κόντρα στα προγνωστικά πολλών και παρά τη διάσπαση που προκάλεσε το τρίτο μνημόνιο, ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει ξανά τις εκλογές στις 20 Σεπτεμβρίου του 2015, με ποσοστό 35,46% και 145 έδρες. Η ΝΔ λαμβάνει 28,09% και 75 έδρες, η ΧΑ 6,99% και 18 έδρες, το ΠΑΣΟΚ 6,29% και 17 έδρες, το ΚΚΕ 5,55% και 15 έδρες, το Ποτάμι 4,09% και 11 έδρες, οι ΑΝΕΛ 3,69% και 10 έδρες. Στη Βουλή καταφέρνει να μπει για πρώτη φορά η Ένωση Κεντρώων του Βασίλη Λεβέντη με 3,44% και εννέα έδρες, ενώ εκτός μένει η Λαϊκή Ενότητα με 2,86%.

Παρά την προθυμία ΠΑΣΟΚ και Ποταμιού και καθώς οι ΑΝΕΛ κάνουν για δεύτερη φορά μέσα στον ίδιο χρόνο το θαύμα και μπαίνουν στη Βουλή, ο Αλέξης Τσίπρας επιλέγει ξανά να συγκυβερνήσει με τον Πάνο Καμμένο που γνωρίζει ήδη και εμπιστεύεται και έτσι η δεύτερη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ ανακοινώνεται στις 22 Σεπτεμβρίου.

Στις 22 Σεπτεμβρίου ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης που έχει αρχίσει από το βράδυ των εκλογών να δέχεται κριτική από Μητσοτάκη, Βορίδη, Γεωργιάδη, επικοινωνεί με το γραμματέα της ΝΔ Ανδρέα Παπαμιμίκο και δίνει εντολή να ξεκινήσει η διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού της ΝΔ.

Υποψήφιοι είναι ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Απόστολος Τζιτζικώστας και ο Άδωνις Γεωργιάδης, που κατάφερε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή να συγκεντρώσει τις υπογραφές και να υποβάλλει υποψηφιότητα.

Μία από τις εκπλήξεις των εκλογών ήταν η άνοδος εκ νέου του ΠΑΣΟΚ (έστω κι αν αποτελεί σκιά του παλιου εαυτού του) στο τιμόνι του οποίου βρίσκεται από τον Ιούνιο του 2016 η Φώφη Γεννηματά.

Με τη νέα κυβέρνηση, να ετοιμάζεται να συνεχίσει την εφαρμογή των μνημονίων, ο πρωθυπουργός βλέπει στις 30 Σεπτεμβρίου τον Μπαράκ Ομπάμα, στο περιθώριο του δείπνου που παρέθεσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Στις 20 Οκτωβρίου ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επισκέπτεται την Αθήνα και η ελληνική πλευρά λαμβάνει στήριξη για τα κόκκινα δάνεια που έχουν αναδειχθεί στο πρώτο μεγάλο αγκάθι κατά την εφαρμογή της συμφωνίας.

Την ίδια ημέρα ο Αλέξης Τσίπρας διαμηνύει ότι την κυβέρνηση δε τη δεσμεύει το πόρισμα της επιτροπής Σοφών για το ασφαλιστικό, το οποίο τελικά μετατίθεται για τις αρχές του 2016

Στις 31 Οκτωβρίου, ψηφίζεται το νομοσχέδιο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που ολοκληρώνεται τελικά με άντληση λιγότερων κεφαλαίων από όσα είχαν υπολογιστεί αρχικά. Ο τρόπος με τον οποίο έγινε όμως προκαλεί θύελλα αντιδράσεων.

Στις 19 Νοεμβρίου κατά την ψηφοφορία για τους πλειστηριασμούς η κυβερνητική πλειοψηφία έχει δύο απώλειες καθώς καταψηφίζουν και διαγράφονται Παναγούλης από ΣΥΡΙΖΑ και Νικολόπουλος από ΑΝΕΛ.

Στις 22 Νοεμβρίου η απόπειρα εκλογής προέδρου της ΝΔ καταλήγει σε φιάσκο. Η εταιρεία Infosolutions δεν καταφέρνει ποτέ να θέσει το σύστημα σε λειτουργία και η ψηφοφορία αναβάλλεται από νωρίς το πρωί εν μέσω αντεγκλήσεων των τεσσάρων υποψηφίων, Βαγγέλη Μεϊμαράκη, Κυριάκου Μητσοτάκη, Απόστολου Τζιτζικώστα και Άδωνι Γεωργιάδη.

Στις 17 Δεκεμβρίου η κυβέρνηση αποσύρει το πολυδιαφημισμένο παράλληλο πρόγραμμα κατόπιν πίεσης των δανειστών και υπό την απειλή εμπλοκής την τελευταία στιγμή στην καταβολή της δόσης.

Και κάπως έτσι φεύγει το ιστορικό και ταραγμένο 2015, με τον Αλέξη Τσίπρα να έχει καταφέρει κόντρα σε όλες τις προβλέψεις και τις εξ αριστερών και εκ δεξιών πιέσεις να παραμείνει πρωθυπουργός, οδηγώντας το ΣΥΡΙΖΑ σε μία νέα εποχή.

Η μεγάλη πορεία προς τη ρύθμιση του χρέους και την ολοκλήρωση του προγράμματος

Το 2016 έρχεται με το ΣΥΡΙΖΑ να βρίσκεται ένα χρόνο μετά την “πρώτη φορά αριστερά” αντιμέτωπος με νέα και διαφορετικά διλήμματα. Μετά την αποχώρηση της Αριστερής Πλατφόρμας όμως ο Αλέξης Τσίπρας ουσιαστικά δεν έχει εσωκομματική αντιπολίτευση (οι 53+ ασκούν επιμέρους κριτική αλλά δεν αμφισβητούν την κεντρική πολιτική) και σε κάθε περίπτωση η επιλογή της παραμονής στην Ευρώπη έστω δια της ψήφισης ενός ακόμη μνημονίου, φέρεται πρακτικά να επιβεβαιώθηκε στις κάλπες του Σεπτεμβρίου του 2015. Ο ΣΥΡΙΖΑ έκτοτε θα έχει μία αμφιθυμία απέναντι στα μέτρα στα οποία συμφώνησε, με κάποια στελέχη να τα αντιμετωπίζουν ως αναγκαίο κακό και κάποια να θεωρούν ότι ήταν πολύ καλύτερα από κάθε εναλλακτική. Η συζήτηση για την ιδιοκτησία του προγράμματος ή την έξωθεν επιβολή του θα συνεχιστεί.

Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση στο εξής προχωρά την εφαρμογή των μέτρων με επιμέρους επαναδιαπραγματεύσεις και εστιάζει στο στόχο του χρέους.

Κατά τη σύνοδο της 24ης Μαΐου 2016, η Ευρωομάδα συμφώνησε ως προς ορισμένα μέτρα για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημόσιου χρέους. Τα μέτρα διακρίνονται σε βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Ορισμένα μέτρα θα πρέπει να εφαρμοστούν πριν από την ολοκλήρωση ενώ ορισμένα άλλα μετά την επιτυχή έκβαση του προγράμματος.

Στις 5 Δεκεμβρίου 2016, η Ευρωομάδα ενέκρινε την πλήρη δέσμη των βραχυπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους για την Ελλάδα. Πλην όμως, η μάχη για την Αθήνα δεν έχει ακόμη τελειώσει, καθώς στο Βερολίνο στην πραγματικότητα θέλουν να παραπέμψουν κάθε εφαρμογή στις… γερμανικές καλένδες.

Εν τω μεταξύ στις 10 Ιανουαρίου του 2016 μετά από πολλές…. δοκιμασίες, εκλέγεται νέος πρόεδρος στη ΝΔ: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιτυγχάνει την ανατροπή στο δεύτερο γύρο και κερδίζει το Βαγγέλη Μεϊμαράκη.

Η κυβέρνηση εν τω μεταξύ δίνει μάχη για να κλείσει τη δεύτερη αξιολόγηση και στη ΝΔ αναπτερώνονται ελπίδες μπροστά στο σενάριο να μην κλείσει ποτέ.

Στις 13 Οκτωβρίου του 2016 ξεκίνησε το 2ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ. Το πρόσωπο βέβαια που κυριάρχησε στο συνέδριο ήταν ο Αλέξης Τσίπρας, που έθεσε στην εισαγωγική του ομιλία την επιλογή του ευρώ και έθεσε το στόχο για αξιολόγηση και χρέος ταυτόχρονα, ενώ παρουσίασε το νέο ΣΥΡΙΖΑ. Ο Πάνος Σκουρλέτης είχε αφήσει αιχμές για νεοφιλελεύθερες ιδιωτικοποιήσεις εκτός συμφωνίας και ερωτηματικά κατά πόσον βγαίνει το πρόγραμμα, λαμβάνοντας απάντηση από Τσίπρα, Παππά και Τσακαλώτο.

Το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ακολούθησε ο προαναγγελθείς από καιρό ανασχηματισμός. Η μεγάλη είδηση ήταν φυσικά η απομάκρυνση του Νίκου Φίλη από το θώκο του Παιδείας στον απόηχο της κόντρας με την Εκκλησία. Το πιο ενδιαφέρον όμως από μνημονιακής απόψεως ήταν πως επρόκειτο για ένα ανασχηματισμό με 40άρηδες και τεχνοκράτες, που θα μπορούσε να φέρει την κωδική ονομασία “κλείστε την αξιολόγηση”.

Η δεύτερη αξιολόγηση πράγματι έκλεισε στις 7 Ιουλίου του 2017 και ξεκίνησε βεβαίως η τρίτη αξιολόγηση, ενώ συνεχίστηκε η διαπραγμάτευση για το χρέος με την κυβέρνηση να βρίσκεται στη λεπτή θέση από τη μία να θέλει το ΔΝΤ ως μοχλό πίεσης προς τη Γερμανία και από την άλλη να μη θέλει τα μέτρα που ζητά το Ταμείο και ιδίως την περικοπή συντάξεων και τη μείωση του αφορολόγητου από 1 Ιανουαρίου του 2019.

Οι γερμανικές εκλογές της 23ης Σεπτεμβρίου του 2017 περιέπλεξαν ακόμη περισσότερο τα πράγματα καθώς χρειάστηκαν μήνες διαπραγματεύσεων για το σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία, χωρίς την οποία δε θα μπορούσε να προχωρήσει η συζήτηση. Τελικά Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες συμφώνησαν σε κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού στις 8 Φεβρουαρίου του 2018. Αν και η “νέμεσις” της Ελλάδας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε ήδη αποχωρήσει για την προεδρία του Bundestag, η ανάληψη του υπουργείου Οικονομικών από το σοσιαλδημοκράτη Ολαφ Σόλτς δε σήμαινε κατ’ ανάγκην “μαλάκωμα”.

Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν, βασικά μεταξύ ΔΝΤ και Βερολίνου. Η συζήτηση για πιστοληπτική γραμμή στήριξης, στην οποία είχαν μπει και ορισμένοι εν Ελλάδι, για τη Γερμανία πάντως είχε λήξει, διότι θα έπρεπε να περάσει από ψηφοφορία στη γερμανική Βουλή. Στις 24 Μαϊου του 2018, το Eurogroup δεν κατέληξε σε συμφωνία, ωστόσο ΔΝΤ και Βερολίνο ήρθαν πιο κοντά, με την Αθήνα να πιέζει για ολοκλήρωση των συζητήσεων μέχρι τις 21 Ιουνίου.

Η Γερμανία όμως αυτή τη φορά ήταν η απομονωμένη, καθώς όλοι οι υπόλοιποι “παίκτες” ήθελαν ένα τέλος στο ελληνικό δράμα.

Η ιστορική συμφωνία για το ελληνικό χρέος με στόχο να δημιουργήσει καθαρό διάδρομο για τις αγορές έκλεισε στο Eurogroup τη νύχτα της 21ης Ιουνίου 2018.

Το πακέτο της ελάφρυνσης του χρέους προβλέπει την επέκταση της περιόδου χάριτος για τα δάνεια του EFSF κατά 10 χρόνια από το 2022 στο 2032 και στη συνέχεια την επέκταση των ωριμάνσεων των δανείων ύψους 130,9 δισ. για δέκα χρόνια από το 2059 που ήταν αρχικά, στο 2069.

Η λύση επιλέχθηκε και από την ελληνική πλευρά ως πιο κατάλληλη για την σταδιακή έξοδο στις αγορές αντί αυτης της Γερμανίας, η οποία προσήλθε με πρόταση για επέκταση των δανείων κατά μόνο 3 χρόνια και ένα διπλάσιο «μαξιλάρι ρευστότητας» που θα έφτανε ή και θα ξεπερνούσε τα 20 δισ. ευρώ, μόνο από το αδιάθετο υπόλοιπο του δανείου του ESM.

Ως αντιστάθμισμα για την υποχώρηση της Γερμανίας, η Ελλάδα δεν θα πάρει 20 δισ. αλλά μια δόση που είναι μεγαλύτερη κατά 3,3 δισ. από τα 11,7 δισ. ευρώ που είχε συμφωνηθεί αρχικά δηλαδή 15 δισ. ευρώ .

Τα επιπλέον 3,3 δισ. ευρώ θα μπορούν να διατεθούν για την αποπληρωμή ακριβού χρέους από το ΔΝΤ.

Έτσι ο Αλέξης Τσίπρας φόρεσε για πρώτη φορά γραβάτα στο Ζάππειο στις 22 Ιουνίου (στις 24 Ιανουαρίου του 2015 είχε δηλώσει πως θα φορέσει γραβάτα, μόνο όταν “κουρέψει” το χρέος) αν και την έβγαλε ξανά στο τέλος της ομιλίας του, δηλώνοντας πως έχει να δώσει ακόμη πολλές μάχες.

Είναι γεγονός εξάλλου ότι το τέλος του μνημονίου, δεν συνεπάγεται το τέλος της προσπάθειας για επούλωση των πληγών των οκτώ αυτών ετών, ούτε για διόρθωση των παθογενειών που οδήγησαν στην κρίση. Τώρα μένει να δούμε τι θα γενούμε χωρίς μνημονιακούς βαρβάρους.