Οι ταινίες της εβδομάδας: Το “Benedetta” του Πολ Βερχόφεν είναι το “Showgirls” με καλόγριες

Κάθε Πέμπτη ο Θοδωρής Δημητρόπουλος βλέπει και σχολιάζει τις νέες ταινίες στις αίθουσες.

ΘΟΔΩΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
18 Νοεμβρίου 2021 06:45

Μετά από σχεδόν δύο χρόνια απανωτών καθυστερήσεων, το “Μπενεντέτα” του Πολ Βερχόφεν με τις Βιρζινί Εφιρά, Σαρλότ Ράμπλινγκ και Δάφνη Πατακιά κυκλοφορεί στις αίθουσες. Η Τζέιν Κάμπιον επιστρέφει μετά από χρόνια με την “Εξουσία του Σκύλου”, βραβεύεται στη Βενετία και πάει ολοταχώς προς τα Όσκαρ με πρωταγωνιστή τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς. Μαζί, η ταινία-πρίκουελ των “Sopranos”, απευθύνεται αποκλειστικά στους φανς χωρίς να είναι κάτι αντάξιο της θρυλικής σειράς.

Οι κριτικές των ταινιών της εβδομάδας:

Μπενεντέτα

3.5 / 5

(“Benedetta”, Πολ Βερχόφεν, 2ω11λ)

Στα τέλη του 17ου αιώνα και καθώς μια πανούκλα θερίζει τα εδάφη της χώρας, η Μπενεντέτα Καρλίνι φτάνει σε μια μονή της Τοσκάνης ως εκπαιδευόμενη. Εκεί όμως είναι που θα αρχίσει να βιώνει μια σειρά από οράματα, θρησκευτικής, βίαιης αλλά και ερωτικής φύσεως, όλα μπλεγμένα σε ένα. (Τι σου είναι οι άνθρωποι, και τι σου είναι ο Βερχόφεν.) Ως απόρροια των οραμάτων, η Μπενεντέτα θα αρχίσει να αποκτά νέα ισχύ στη μονή και μαζί, έναν ανεξέλεγκτο πόθο για μια νεαρή μοναχή. Θα είναι αυτή η καταδίκη της;

Η Βιρζινί Εφιρά (“Sibyl”, “Μια Αγάπη Ανέφικτη”) πρωταγωνιστεί σε μια ακόμα εκθαμβωτική της ερμηνεία, με την γεμάτη ενέργεια Δάφνη Πατακιά (“Winona”) να καδράρεται από τον Βερχόφεν νωρίς στο φιλμ σαν κάποια διαβολική παρουσία που έρχεται να πλησιάσει την άμπεμπτη κι υπέρλαμπρη ηρωίδα του. Φυσικά επειδή μιλάμε για Βερχόφεν απολύτως τίποτα δεν είναι ούτε απλό, ούτε άσπρο-μαύρο. Ο μεγάλος Ολλανδός σκηνοθέτης μεταφέρει σε μια μονή του 17ου αιώνα του προβληματισμούς και τις δυναμικές που κυριαρχούν σε όλο το σύνολο του έργου του, με την απέχθεια απέναντι στα συστήματα καταστολής κι ελέγχου να είναι ξανά κυρίαρχη. Αντί για τον φασισμό (“Starship Troopers”), την αισθητική του infotainment υπό αυταρχικά καθεστώτα (“RoboCop”) ή το καπιταλιστικό όνειρο (“Showgirls”), εδώ το Σύστημα είναι η καθολική εκκλησία. Και πάλι, εντός αυτού, χαρακτήρες προσπαθούν να επιβιώσουν, να ζήσουν ή, μετέπειτα στη σκακιέρα της επιβίωσης, να κυριαρχήσουν.

Αυτά τα παιχνίδια ισχύος συνδέουν ίσως τη “Μπενεντέτα” με το “Elle” (την πολυσυζητημένη, αληθινά τολμηρή του ταινία με την Ιζαμπέλ Ιπέρ) αν όχι με το πολύ παλαιότερό του “Σάρκα και Αίμα”, καθώς το σεξ και η δύναμη καδράρονται μέσα από μια εντελώς προσωπική, υποκειμενική οπτική που κάνει τα πάντα συζητήσιμα όσο και επιτρεπτά. Όμως τελικά η πιο ταιριαστή σύνδεση ίσως και να είναι αυτή με το “Showgirls”, το πιο παραγνωρισμένο φιλμ της καριέρας του.

Εκείνο το φιλμ ήταν μια trash όπερα για το trash του αμερικάνικου ονείρου, αναπολογητικά κατασκευασμένο από τα ίδια τα υλικά του κόσμου που σχολιάζει. Όπως κι εκεί, έτσι και στη “Μπενεντέτα” ακολουθούμε μια ηρωίδα για την οποία διαχωρισμοί ηθικής και πίστης δε φαίνονται να υφίστανται καθώς στο τέλος η αλήθεια ή μη των όσων βιώνει καταλήγει εκτός νοήματος. Είναι μέσα σε αυτόν τον κόσμο και παίζει το παιχνίδι του. Το νιώθει, το ζει, το αισθάνεται. Τελικά, είναι μονόδρομος.

Ο Βερχόφεν τα στήνει όλα αυτά δίχως αληθινή έγνοια περί ακρίβειας ή ιστορικής και αισθητικής συνέπειας, κάτι που λειτουργεί περιέργως υπέρ του. Η Εφιρά μοιάζει ανά πάσα στιγμή έτοιμη να βγάλει smartphone από την τσέπη και η ανασύσταση της εποχής είναι σχεδόν θεατρική. Αν λοιπόν αυτό δεν είναι ένα ιστορικό δράμα με ήρωες στην τροχιά κάποιας παραδοσιακής δραματουργίας, τότε τι είναι; Ναι, ξανά, είναι μια camp όπερα: Αστεία, ανίερη, υστερική, παραδομένη στα πάθη. Και πάνω στις επιθυμίες και την προσπάθεια για επιβίωση ανθρώπων, μέσα σε συστήματα φτιαγμένα για να εξασφαλίζουν πως τίποτα από αυτά δε θα επικρατήσει. Φυσικά, ο Βερχόφεν τα έχει κάνει όλα αυτά ξανά, αλλά ποιοι είμαστε εμείς που διαμαρτυρηθούμε, όταν το αποτέλεσμα είναι κι αυτή τη φορά τόσο διασκεδαστικό.

Η Εξουσία του Σκύλου

3 / 5

(“The Power of the Dog”, Τζέιν Κάμπιον, 2ω5λ)

Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Τόμας Σάβατζ, η ταινία μας πηγαίνει σε ένα ράντσο της Μοντάνα στις αρχές του 20ου αιώνα, όπου ο σαδιστικός ιδιοκτήτης ξεσπάει με μίσος και οργή απέναντι σε μια νεαρή χήρα που εντελώς απρόσμενα παντρεύεται τον πιο μικρό του αδερφό, κι έρχεται να μείνει μαζί τους εκεί. Με τη μουσική του Τζόνι Γκρίνγουντ (“Phantom Thread”, “There Will Be Blood”, Radiohead) να επιτίθεται και με την κάμερα να κινείται μεθοδικά, υπομονετικά, σχεδόν κι αυτή σαδιστικά, το φιλμ της Κάμπιον χαρτογραφεί το ράντσο και το μικρό αυτό σύμπαν ασφυκτικά βουβής τοξικότητας, σε επίπεδα διαπροσωπικά όσο και ταξικά.

Η αφήγηση δεν προσφέρει βαλβίδες αποσυμπίεσης και ο ρυθμός μοιάζει σε αρκετά σημεία αρκετά δεμένος με τη λογοτεχνική αφήγηση, όμως η Κάμπιον πετυχαίνει διάνα στο καθηλωτικό φινάλε, δένοντας τους ιστούς αυτών των θλιμμένων ηρώων με αξέχαστο τρόπο. Διερωτώμενη κατά πόσο η τοξικότητα κι η καταπίεση είναι κάτι που μπορεί ποτέ να γιατρευτεί, μες στα βάθη μιας ύπαρξης. Στο επίκεντρο της αναζήτησής της βρίσκεται έναν αντι-ήρωας που, ως παράγωγο του περιβάλλοντός του, έχει χτίσει τον εαυτό του μέσα σε ένα κάστρο, δηλητηριάζοντας μέχρι και τον αέρα μέσα σε αυτό. Στο ρόλο, ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς πολύ πιθανά να βρεθεί στο δρόμο των Όσκαρ, αλλά παραμένει λάθος κάστινγκ για έναν τέτοιο ρόλο. Δεν έχει τίποτα τραχύ πάνω του και όσο περισσότερο προσπαθεί εκείνος τόσο πιο εξόφθαλμα ερμηνευτική γίνεται η προσέγγισή του.

Γύρω του, τρεις εξαιρετικοί ηθοποιοί κατανοούν βαθύτερα το υλικό, από τον Τζέσι Πλέμονς στο ρόλο του αδερφού του να μοιάζει χαμένος στον ωκεανό, μέχρι την Κίρστεν Ντανστ ως η νύφη που σταδιακά και τραγικά μοιάζει όλο και περισσότερο να εξαφανίζεται μπροστά στα μάτια μας. Και τον Κόντι Σμιτ-ΜακΦι, στον οποίο χωρίς να πούμε περισσότερα, θα σημειώσουμε απλώς πως στην πραγματικότητα του ανήκει η ταινία. Η Κάμπιον διατηρεί εδώ τον έλεγχο του οράματός της και η σύνδεση τοξικότητας και καταπίεσης (σε όλα τα επίπεδα, ακόμα και κάποια πολύ κυριολεκτικά) προσφέρει μια ενδιαφέρουσα, αν και κάπως ανολοκλήρωτη ματιά στην κοινωνία του τότε και -φυσικά- του σήμερα. Βραδυφλεγής, αξιοπρόσεκτη κινηματογραφική σύνθεση που έχει μπροστά της πολλές ακόμα διακρίσεις βραβείων (με το πρώτο να έρχεται στο Φεστιβάλ Βενετίας όπου έκανε πρεμιέρα) όμως θα αποτελέσει δύσκολη πρόταση για το κοινό.

Οι Άγιοι της Μαφίας

2 / 5

(“The Many Saints of Newark”, Άλαν Τέιλορ, 2ω)

Σε μια από τις πιο ταραχώδεις περιόδους της ιστορίας του Νιούαρκ στο Νιου Τζέρσεϊ, ο νεαρός Τόνι Σοπράνο έχει σαν είδωλο τον θείο του, Ντίκι Μολτισάντι (πατέρα του Κρίστοφερ), ενώ γύρω του αντίπαλες συμμορίες σκοτώνονται για τον έλεγχο σε μια πόλη κοινωνικά διχασμένη και γεμάτη διαφυλετικές εντάσεις. Η πολυδιαφημισμένη ταινία-πρίκουελ του “Sopranos”, της πιθανώς καλύτερης σειράς στην ιστορία της τηλεόρασης, είναι γεμάτη με αναφορές και πρόσωπα από το θρυλικό σόου του ΗΒΟ όμως, πιασμένο ανάμεσα σε μια κοινωνική χαρτογράφηση την οποία δεν εξυπηρετεί και στην ανάπτυξη προσώπων που σχετίζονται με τον μετέπειτα θρύλο του Τόνι Σοπράνο, μοιάζει τελικά αναποφάσιστο τι ακριβώς είναι.

Ο Αλεσάντρο Νιβόλα είναι ισχυρή παρουσία ως Ντίκι κι ο Μάικλ Γκαντολφίνι είναι αβίαστα επιβλητικός ως νεότερη εκδοχή του εμβληματικού ρόλου που ενσάρκωσε πριν 20 χρόνια ο πρόωρα χαμένος πατέρας του. Όμως τελικά, η ταινία που υπογράφει ο δημιουργός της σειράς Ντέιβιντ Τσέις κι ο βασικός της σκηνοθέτης Άλαν Τέιλορ, ανταλλάζει την ποιητική, στοχαστική διάθεση ενός σόου που πίσω από τη βία αναζητούσε ένα βαθύτερο θεώρημα για την (αμερικάνικη) ζωή, με μια συρραφή από μηχανικές, σχηματικές διασυνδέσεις πλοκής και χαρακτήρων που μοιάζουν παράταιρες με το ορίτζιναλ έργο. Δεν είναι κακό, απλώς περνάει χωρίς να ακουμπήσει. Αλλά αξίζει αν μη τι άλλο, για την παρουσία του νεότερου Γκαντολφίνι.

Κυκλοφορούν Επίσης

Βαβέλ – Από τη Σιωπή στην Έκρηξη: Ντοκιμαντέρ για τη γέννηση του περιοδικού της Βαβέλ και την μετέπειτα έκρηξή του ως πολιτιστικού φαινομένου. Σχετικά με το εμβληματικό περιοδικό κόμικς (και όχι μόνο!) μπορείτε να διαβάσετε και το μεγάλο αφιέρωμα με αφορμή τα 40 χρόνια από την κυκλοφορία του πρώτου του τεύχους.