4000 χιλιόμετρα μακριά από την Μέση Ανατολή

Ελλάδα, 2015

Το 2015, κατέφθασε στην Ελλάδα ένα τεράστιο κύμα προσφύγων και μεταναστών. Για τους περισσότερους, η Ελλάδα δεν ήταν ο τελικός προορισμός, αλλά μία ενδιάμεση στάση, για να καταφέρουν να φτάσουν σε άλλα κράτη και να ζητήσουν άσυλο. Κάποιοι από αυτούς κατάφεραν να φύγουν από τη χώρα σύντομα, άλλοι αντιμετώπισαν προβλήματα και παρέμειναν περισσότερο καιρό, κάποιοι στάλθηκαν πίσω στη χώρα από την οποία προήλθαν και κάποιοι χάθηκαν στη διαδρομή.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, περισσότεροι από 80.000 πρόσφυγες και μετανάστες κατέφθασαν στην Ελλάδα το 2015. Σε συγκεκριμένες ημέρες του Δεκεμβρίου, το λιμενικό σώμα ανέφερε ότι οι αφίξεις άγγιξαν τις 20.000 ημερησίως. Οι εννέα από τους δέκα ανθρώπους που κατέφθαναν, προέρχονταν από τρεις συγκεκριμένες χώρες: Τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ.

Τα στατιστικά κατέγραψαν, ότι από τους πρόσφυγες και μετανάστες που ξεκίνησαν για να έρθουν στη χώρα, οι 246 έχασαν τη ζωή τους, ενώ 147 άτομα χάθηκαν στη θάλασσα. Ανάμεσα στους νεκρούς και τους αγνοούμενους υπήρξαν παιδιά και βρέφη.

Ο Mohammad, ένας Σύρος πρόσφυγας, που ξεκίνησε από τον Λίβανο, με προορισμό τη Γερμανία, βρίσκονταν ανάμεσα στα 80.000 άτομα που κατάφεραν να φτάσουν στην Ελλάδα το 2015. Ο Mohammad αναγκάστηκε να αποχαιρετήσει την οικογένεια του και να ξεκινήσει ένα πολύ επικίνδυνο ταξίδι, διακινδυνεύοντας την ίδια του τη ζωή, προκειμένου να καταφέρει να κάνει ένα “νέο ξεκίνημα”.

“Ήμουν σε μία μόνιμη κατάσταση φόβου ότι μπορεί να πεθάνω. Η βάρκα ήταν γεμάτη ανθρώπους, ενήλικους και βρέφη, και μπορούσε, ανά πάσα στιγμή, να αναποδογυρίσει. Ξέρω κολύμπι, αλλά αυτό από μόνο του δεν μου εγγυόταν ότι θα παραμείνω ζωντανός, αν αναποδογυρίζαμε. Κανένας μέσα σε εκείνη τη βάρκα δεν ήθελε να πεθάνει. Αλλά όλοι γνώριζαν το ρίσκο που είχαν πάρει, τη στιγμή που ανέβηκαν στη βάρκα”.

Αυτές ήταν οι σκέψεις του Mohammad, την ώρα που διέσχιζε το Αιγαίο, από τη Τουρκία, στο κοντινότερο ελληνικό νησί, τη Λέσβο.

Η Λέσβος ήταν ένα από τα δέκα ελληνικά νησιά που φιλοξένησαν την μεγάλη προσφυγική και μεταναστευτική ροή. Στο νησί φιλοξενήθηκαν συνολικά 506.919 σε προσφυγικούς καταυλισμούς.

Παρά το γεγονός ότι μέρος του ελληνικού πληθυσμού ήταν εχθρικό απέναντι στην άφιξη των προσφύγων στη χώρα, πολλοί ήταν εκείνοι που συμμερίστηκαν την αγωνία των ανθρώπων που κατέφθαναν και εργάσθηκαν εθελοντικά σε κέντρα φιλοξενίας, παρέχοντας στους πρόσφυγες τα αναγκαία, όπως φαγητό, φάρμακα, ρούχα, ακόμα και στέγη.

Ο Mohammad περιγράφει τη προσωπική του ιστορία, όταν έχασε το πλοίο για την Αθήνα και έπρεπε να περάσει το βράδυ στη Μυτιλήνη. Κανένα ξενοδοχείο δεν τον δεχόταν. Οι υπάλληλοι ισχυρίζονταν πως δεν υπήρχαν διαθέσιμα δωμάτια.

“Ευτυχώς γνώρισα δύο κοπέλες, που έμεναν στη Μυτιλήνη και με έσωσαν. Ύστερα από πολλές μάταιες προσπάθειες να βρούμε ένα ξενοδοχείο που θα με δεχόταν, με προσκάλεσαν να μείνω μαζί τους. Θα είχα καταλήξει στο δρόμο εκείνο το βράδυ, αν δεν ήταν η Δανάη και η Ελευθερία. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτό που έκαναν για μένα.”

Οι άνθρωποι που προσπαθούσαν να ξεφύγουν έπρεπε να περάσουν πολλά εμπόδια. Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν ήταν πρόθυμη να δεχθεί έναν τόσο μεγάλο αριθμό προσφύγων και να να τους παρέχει άσυλο. Στα μάτια των ανθρώπων που κατέφθαναν από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη, ψάχνοντας ένα καινούριο σπίτι, η Δύση έβλεπε μία απειλή της εθνικής ομοιογένειας της και έναν κίνδυνο οικονομικής αστάθειας.

Έτσι ύψωνε τείχη, όπως ο φράχτης στα σύνορα ανάμεσα στη Σερβία και την Ουγγαρία. Για τον Mohammad, αυτό ήταν ένα από τα δυσκολότερα σημεία του ταξιδιού.

Θυμάται χαρακτηριστικά:

“Ξεκινήσαμε μία διαμαρτυρία. Περίπου 2.000 πρόσφυγες διαδήλωναν προκειμένου να ανοίξουν τα σύνορα. Τα ΜΜΕ είχαν έρθει να καλύψουν το συμβάν. Αυτό μας έκανε να νιώθουμε ασφαλείς, γιατί πιστεύαμε ότι οι αστυνομικοί δεν θα μας επιτίθονταν, αν όλος ο κόσμος παρακολουθούσε. Κάναμε λάθος. Οι αρχές της Ουγγαρίας άρχισαν να χρησιμοποιούν καπνογόνα και εκτοξευτήρες ύδατος, για να μας χωρίσουν και να απομακρυνθούμε από τις πύλες. Αλλά, όπως όλοι γνωρίζουμε, η βία φέρνει περισσότερη βία. Η βία της αστυνομίας όχι μόνο δεν μας σταμάτησε, αλλά μας εξαγρίωσε ακόμα περισσότερο.”

“Τριγύρω μου επικρατούσε ένα χάος, από τραυματισμένους ανθρώπους και μωρά που έκλαιγαν, επειδή είχαν χωριστεί από την οικογένειά τους. Ήμουν πολύ θυμωμένος. Κάποια στιγμή σταμάτησα να τρέχω και βρέθηκα μπροστά σε ένα δημοσιογράφο, από κάποια πόλη της Ευρώπης. Του είχε κοπεί η ανάσα. Τον πλησίασα και φώναξα στο προσωπό του:

ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΣΟΥ ΤΩΡΑ;

Χαμήλωσα τον τόνο της φωνής μου και συνέχισα: “Είσαι ευτυχισμένος με τον τρόπο που φέρεται η αστυνομία στους πρόσφυγες;”

Ο Mohammad κατάφερε να φτάσει στη Γερμανία.

“Τώρα ζω σε ένα διαμέρισμα με την γάτα μου, έχω δουλειά και αυτοκίνητο. Έχω καινούργιους φίλους, νέες σχέσεις, μία καινούργια ζωή. Ταξίδεψα σχεδόν 4.000 χιλιόμετρα, έφυγα από τη χώρα μου και πέρασα μέσα από κινδύνους, αλλά δεν μετανίωνω την απόφασή μου να έρθω στη Γερμανία. Τώρα έχω μία ζωή που κάθε άνθρωπος αξίζει να έχει”.

Ελλάδα, 2019

Όλοι μιλούν ξανά για μία προσφυγική κρίση. Τα ΜΜΕ και οι πολιτικοί κάνουν λόγο για μία κατάσταση εκτός ελέγχου, για την οποία πρέπει άμεσα να παρθούν έκτακτα μέτρα. Τα ελληνικά νησιά δέχονται “εισβολή”. Αυτή ήταν η λέξη που επέλεξε να χρησιμοποιήσει ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας του στη Βουλή, σχετικά με το προσφυγικό ζήτημα.

“Οι άνθρωποι που καταφθάνουν στην Ελλάδα δεν είναι πρόσφυγες, αλλά οικονομικοί μετανάστες. Δεν φεύγουν για να γλιτώσουν από κάποιο πόλεμο. Πρέπει να εφαρμόσουμε αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους και να μην αφήσουμε άλλους να περάσουν τα σύνορα. Δεχόμαστε εισβολή.”

Για αυτούς τους πολιτικούς, οι άνθρωποι που καταφθάνουν είναι απειλή, που πρέπει να εξαλειφθεί.

Που είναι, λοιπόν, οι κυβερνήσεις τώρα; Οι κυβερνήσεις είναι εδώ. Βλέπουν τους ανθρώπους να υποφέρουν και να πασχίζουν να περάσουν το ένα εμπόδιο μετά το άλλο, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους, με την ελπίδα ότι στο τέλος θα τα καταφέρουν. Οι κυβερνήσεις είναι ακριβώς εδώ και χτίζουν τείχη.

Ευχαριστώ βαθύτατα τον Mohammad για τη συνέντευξη που μου παραχώρησε

*Το “4000 χιλιόμετρα μακριά από την Μέση Ανατολή” είναι ένα από τα 12 κείμενα που διακρίθηκαν στον διαγωνισμό της ActionAid «Write for Inclusion» με θέμα την ένταξη προσφύγων και μεταναστών στην κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική και πολιτική ζωή της Ελλάδας.