Ν. Παρασκευόπουλος: Κύματα φεμινισμού

Κάπως λιγότερο στην Ευρώπη, στην Αμερική και στην Αυστραλία, πολύ περισσότερο σε Ασιατικές και Αφρικανικές χώρες, η γυναίκα είναι συχνό αντικείμενο εκμετάλλευσης και κακοποίησης από το αντρικό φύλο. Οι μεγάλοι άλλωστε ιστορικοί αντίπαλοι της δημοκρατίας και της αναρχίας είναι η πατριαρχία και ο καπιταλισμός. Η πατριαρχία έρχεται από τα βάθη της προϊστορίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας, ο καπιταλισμός ακολουθεί, αλλά τα δύο συστήματα συνέχονται και διαπλέκονται: Εξαρχής η οικονομική ανάγκη και εκμετάλλευση καθορίζει τις σχέσεις των ομάδων και τις εισβολές. Μέχρι τέλους η πατριαρχία διαπερνά το κλίμα του καπιταλισμού-νεοφιλελευθερισμού, εμπνέοντας υποδόρειους ή κραυγαλέους μισογυνισμούς, ρατσισμούς, οικογενειοκρατίες και ακροδεξιά ιδεολογήματα και πρακτικές.

Μέσα στο κλίμα αυτό αναπτύσσονται η δυναμική και τα ρεύματα του φεμινισμού. Κι όσο κι αν τα ρεύματα αυτά τρέχουν με διαφορετικές ταχύτητες (άλλο η Ευρώπη, άλλο η Ασία) λειτουργούν σαν ένα γενικό αντίβαρο απέναντι στις αντρικές υπεροπλίες. Έτσι κατά καιρούς προκύπτουν συγκυριακά ζητήματα και συγκρούσεις, τα οποία αναδεικνύουν (όπως πχ το Metoo) κάποια θέματα στο παρελθόν καλά κρυμμένα ή στρεβλωμένα, ή φθάνουν στις μέρες μας να απασχολούν το προσκήνιο των θεσμών και της νομικής (συνεπιμέλεια, γυναικοκτονία).

Σε ό,τι αφορά τη συνεπιμέλεια των γονιών για τα παιδιά, το βασικό ζητούμενο είχε παράδοξη μορφή, φέρνοντας σε αντιπαράθεση δυο κρατικές λειτουργίες: Θα έχει ο νομοθέτης τυπικά τον κύριο και δεσμευτικό λόγο θεσπίζοντας την (ισο)κατανομή του χρόνου συνύπαρξης των χωρισμένων γονιών με το παιδί, ή θα αποφαίνεται κατά περίπτωση το δικαστήριο; Μέχρι πριν λίγο προβλεπόταν το δεύτερο. Οι «ενεργοί πατεράδες» όμως διαμαρτύρονταν, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις τα δικαστήρια κρίνουν υπέρ των γυναικών. Τελικά η πρόσφατη νομοθετική μεταρρύθμιση πήρε το μέρος των διαμαρτυρόμενων και διάλεξε τον πρώτο δρόμο. Προβληματική χωρίς άλλο η νέα ρύθμιση: Όχι μόνο επειδή η κοινωνική ζωή δείχνει πως συνήθως το παιδί στην μικρή ηλικία χρειάζεται περισσότερο τη μητέρα: Βασικότερο είναι ότι παύει να προέχει το συμφέρον του παιδιού ως κριτήριο, παραγνωρίζεται η πολυμορφία των οικογενειακών σχέσεων που καθιστά απρόσφορες τις προκάτ λύσεις και ότι εντέλει προτάσσεται ο συσχετισμός των συμφερόντων των γονιών.

Ως προς τη χρήση του όρου γυναικοκτονία, τα πράγματα δεν είναι μονοσήμαντα. Στο πεδίο των κοινωνικών σχέσεων, της αντεγκληματικής πολιτικής και της εγκληματολογίας, η προσφυγή στον συγκεκριμένο όρο είναι πολύ χρήσιμη για το στιγματισμό του φαινομένου και για την πολιτική της πρόληψης. Στην περιοχή του ποινικού δικαίου όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Καταρχάς η ανθρωποκτονία ως έγκλημα τιμωρείται με τη βαρύτερη ποινή, τα ισόβια. Επομένως περιθώρια δημιουργίας διακριτής κατηγορίας με επιβάρυνση ποινής δεν υπάρχουν. Σημαντικότερο όμως είναι το επιχείρημα ότι η ανθρωπότητα έχει ανάγκη ενώπιον της προσβολής της ζωής (και όχι μόνο) από έννοιες και λέξεις που να σημαίνουν «κάθε άνθρωπος» χωρίς εξαίρεση , μόνο επειδή είναι άνθρωπος. Η ίδια η ευρωπαϊκή ιστορία έχει δείξει με τραγικό τρόπο πόσο επικίνδυνο είναι να ανοίγουν οι ασκοί του Αιόλου και να γίνονται νοητές διαβαθμίσεις της αξίας της ζωής σε ζωές άξιες περισσότερης ή λιγότερης προστασίας .

Ας αφήσουμε όμως το πεδίο των θεσμών, για να προσγειωθούμε στο έδαφος της κοινωνικής πραγματικότητας. Η συγκρουσιακή δυναμική των φύλων φαίνεται να σχηματίζεται ήδη σε προκλασικές εποχές, όταν εισβολείς κατά τεκμήριο άντρες εξουδετέρωναν άλλους άντρες-εχθρούς και υποδούλωναν γυναικείους πληθυσμούς. Από τότε η σχέση αντρών και γυναικών, συχνά σχέση αλλόφυλων ή αλλόθρησκων ή ακόμη και αλλόγλωσσων, αποκτά «ταξικά» χαρακτηριστικά και διαμορφώνει ρόλους καταπιεστών και καταπιεσμένων. Το ίχνος παραμένει και η ιστορία προχωρεί, όπως πάντα, κατά κύματα.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις