Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΔΕΝ “ΞΟΡΚΙΣΕ” ΠΟΤΕ ΤΟΝ ΚΟΡΟΝΟΪΟ

Από τη στιγμή που ξέσπασε το πρώτο κύμα της πανδημίας κορονοϊού, μια σημαντική μερίδα ιερέων αντέδρασε σθεναρά στο ενδεχόμενο οι ναοί να αντιμετωπιστούν όπως οι υπόλοιποι χώροι στους οποίους συγκεντρώνονται πολίτες. Μάλιστα, με τον πλέον επίσημο τρόπο, η Ιερά Σύνοδος ανακοίνωνε στις 9 Μαρτίου του 2020 πως «η προσέλευση στην Θεία Ευχαριστία και η κοινωνία από το Κοινό Ποτήριο της Ζωής, ασφαλώς και δεν μπορεί να γίνει αιτία μετάδοσης ασθενειών», δίνοντας το σύνθημα στους πολίτες να συνεχίσουν να συμμετέχουν στην Θεία Κοινωνία από κοινό κουτάλι, ενώ η πανδημία εξαπλωνόταν στη χώρα.

Η βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος Έλενα Ράπτη ανακοίνωνε εκείνες τις ημέρες πως κοινώνησε και δεν είχε καμία πρόθεση να σταματήσει να το κάνει, αφού υπογράμμιζε πως «όταν υπάρχει βαθιά πίστη η Θεία Κοινωνία θεραπεύει». Στα τηλεοπτικά παράθυρα δε, είχε καθημερινή παρουσία η Ελένη Γιαμαρέλλου, καθηγήτρια Λοιμωξιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, η οποία έλεγε: «Σχετικά με την Θεία Κοινωνία αδίκως έχει δημιουργηθεί ένα τέτοιο θέμα. (…) Είναι το μεγαλύτερο μυστήριο. Ή το πιστεύεις και κοινωνείς κανονικά ή δεν το πιστεύεις. Δεν υπάρχουν μεσοβέζικες λύσεις, κουταλάκια κλπ. Είμαι τελείως εναντίον αυτών. Αν το πιστεύουμε, δεν προκαλούμε την τύχη μας. Αν πιστεύω ότι αυτό μπορεί να με μολύνει, τότε δεν πιστεύω στο μεγαλύτερο μυστήριο. Τα άτομα που θέλουν να κοινωνήσουν δεν πρέπει να φοβούνται ότι από τη θεία κοινωνία μπορεί να μεταδοθεί ποτέ μικρόβιο. Τα ίδια έλεγαν και με το Aids».

Στο ίδιο μήκος κύματος βρισκόταν και ο πρώην Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος που προειδοποιούσε τον πρωθυπουργό να μην γίνει «διώκτης της Εκκλησίας», τονίζοντάς του πως δεν έχει το δικαίωμα να απαγορεύσει την τέλεση της θείας Λειτουργίας και υπογραμμίζοντας πως η θεία Κοινωνία θεραπεύει και δεν μεταδίδει τον ιό. Αξίζει να σημειωθεί πως μήνες αργότερα, ο ίδιος νόσησε αλλά αρνήθηκε να νοσηλευτεί όπως του συνέστησαν οι γιατροί.

«Αντάρτικα» παρά τα περιοριστικά μέτρα

Τελικά και μετά από αρκετές ημέρες έντονων διεργασιών, η κυβέρνηση αποφάσισε στις 16 Μαρτίου να ανασταλούν οι λειτουργίες σε όλους τους χώρους θρησκευτικής λατρείας και ενώ η Ιερά Σύνοδος είχε ανακοινώσει την απόφασή της να συνεχίσουν να διεξάγονται οι κυριακάτικες λειτουργίες «λιτά», αναβάλλοντας μόνο βαφτίσεις, γάμους και καθημερινές λειτουργίες.

Την περίοδο που ακολούθησε μέχρι την πρώτη χαλάρωση των μέτρων, παρά τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης αρκετοί ιερείς σε εκκλησίες ανά τη χώρα, παρανόμησαν διεξάγοντας λειτουργίες χωρίς να υποστούν συνέπειες. Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση του Προφήτη Ηλία στην Αγία Βαρβάρα, όπου ανήμερα των Χαιρετισμών, στην καρδιά του πρώτου κύματος της πανδημίας, δεκάδες πιστοί συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο για να ψάλλουν τροπάρια. Την ίδια ώρα και ο Μητροπολίτης Κέρκυρας, Νεκτάριος, προέτρεπε τους πιστούς να στείλουν μήνυμα για σωματική άσκηση και να πάνε στην εκκλησία να κοινωνήσουν, να προσευχηθούν και να πάρουν δύναμη και ελπίδα. Μερικούς μήνες αργότερα το Μονομελές Πρωτοδικείο Κέρκυρας τον έκρινε αθώο για τις δηλώσεις του.

Στην Μητρόπολη της Αθήνας, την Κυριακή 29 Μαρτίου, τελέστηκε κανονικά η θεία Κοινωνία με τους ιερείς της Μητρόπολης να κοινωνούν τους λιγοστούς πιστούς που είχαν αποφασίσει να αδιαφορήσουν για τα μέτρα.

Αλλά και στον Άγιο Νικόλαο, στο Κουκάκι, ο ιερέας του ναού αποφάσισε την Κυριακή των Βαΐων, να στήσει …αντάρτικο και έτσι άρχισε να κοινωνεί πιστούς από την πλαϊνή είσοδο της εκκλησίας. Όταν οι φωτογραφίες από το περιστατικό κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο, ο ίδιος κρύφτηκε ώστε να μην συλληφθεί στο πλαίσιο του αυτοφώρου.

Οι περιπτώσεις αυτές, των ιερέων που αποφάσισαν να θέσουν σε κίνδυνο τους πιστούς, δεν είχαν βρει σύμφωνο τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο ο οποίος με μήνυμά του στα τέλη Μαρτίου προέτρεψε τους πιστούς να αποφεύγουν τον κοινό εκκλησιασμό και να προσεύχονται στο σπίτι τους.

Ο Άγιος Δημήτριος έδωσε το σύνθημα σε δεκάδες ιερείς ανά τη χώρα

Στο δεύτερο κύμα της πανδημίας, μετά το καλοκαίρι, αρκετοί ναοί αποτέλεσαν εστίες υπερμετάδοσης, αφού ιερείς εξακολουθούσαν -κατά παράβαση των μέτρων- να τελούν τη θεία λειτουργία στα κρυφά.

Το εμβληματικό περιστατικό εκείνης της περιόδου, έλαβε χώρα στην Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης. Εκεί, στις 26 Οκτωβρίου, ανήμερα της θρησκευτικής γιορτής του Αγίου Δημητρίου επετράπη η τέλεση της θείας λειτουργίας με εκατοντάδες πιστούς να συρρέουν στον ναό δημιουργώντας πολύωρο συνωστισμό.

Κι αν οι πιστοί που έδωσαν το παρών δεν κρατούσαν τις αποστάσεις αλλά φορούσαν τουλάχιστον μάσκες, η εικόνα των περισσότερων από 10 ιερέων που βρίσκονταν στον Άγιο Δημήτριο συμπεριλαμβανομένου του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμου, του Μητροπολίτη Λαγκαδά Ιωάννη και άλλων ιεραρχών, να αγκαλιάζονται και να ανταλλάσσουν χειροφιλήματα χωρίς ούτε ένας να φοράει μάσκα προστασίας, ήταν σοκαριστική δεδομένων των υγειονομικών συνθηκών που επικρατούσαν εκείνη την περίοδο στην πόλη. Έξι ημέρες πριν τον εορτασμό του πολιούχου, η Θεσσαλονίκη είχε ήδη αυξανόμενη τάση στα ημερήσια κρούσματα, αφού μετρούσε 125 νέες μολύνσεις, ωστόσο στις 31 Οκτωβρίου, ακριβώς μια εβδομάδα μετά τον πανηγυρικό εορτασμό υπό την ανοχή των αρχών, ο αριθμός των ημερήσιων κρουσμάτων είχε πλέον εκτοξευθεί στα 839.

Όπως παραδεχόταν μήνες αργότερα, λίγο πριν τα Θεοφάνεια, ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης σε ζωντανή τηλεοπτική εκπομπή στον ΣΚΑΙ: «Θέλω να είμαι ειλικρινής, ένας από τους λόγους που ελήφθη η απόφαση για την καραντίνα αυτής της εβδομάδος, ήταν το προηγούμενο της Θεσσαλονίκης. Τότε κάποιοι λοιμωξιολόγοι μάς έλεγαν ότι θα έπρεπε να γίνει καραντίνα στη Θεσσαλονίκη πριν την εορτή του Αγίου Δημητρίου. Εμείς από σεβασμό στην παράδοση, στην Ορθοδοξία στην πίστη, δεν βάλαμε καραντίνα πριν τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου».

Το μήνυμα που μεταδόθηκε από το προαύλιο του Αγίου Δημητρίου, εκμεταλλεύτηκαν δεκάδες ιερείς σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας, αδιαφορώντας πλήρως για την υγεία των πολιτών και μάλιστα -στη συντριπτική τους πλειοψηφία- χωρίς να υποστούν συνέπειες.

Μόλις λίγες ημέρες αργότερα, στην ίδια πόλη, στον ναό του Αγίου Αθανασίου, ο πάτερ Αντώνιος, από άμβωνος έλεγε στο κυριακάτικό εικοσάλεπτο κήρυγμά του, πως η πίστη διώκεται από τον «διαβολοϊό», τασσόταν κατά των προστατευτικών μασκών αλλά και του εμβολίου που επρόκειτο να κυκλοφορήσει και αναπαρήγαγε θεωρίες συνωμοσίας για δωροδοκίες συγγενών των νεκρών, ώστε να δηλώσουν τους οικείους τους ως θύματα του ιού. Το αποκορύφωμα του κηρύγματός του ήταν η αναφορά του στον φονικό σεισμό της Σάμου, τον οποίο χαρακτήριζε «άνωθεν θεϊκή παρέμβαση» τιμωρίας των ασεβών.

Στην Αθήνα και συγκεκριμένα στη Νέα Σμύρνη, τις πρώτες ημέρες του Νοέμβρη και ενώ σε όλη τη χώρα ίσχυε η οδηγία για τέλεση των λειτουργιών κεκλεισμένων των θυρών, άνοιξε την πόρτα του ναού που λειτουργούσε και παρότρυνε δεκάδες πιστούς που βρίσκονταν στο προαύλιο να μπουν στον ναό να κοινωνήσουν, όπως και έγινε.

Στην Ξάνθη, στις αρχές Δεκεμβρίου, ο τοπικός Μητροπολίτης Παντελεήμων, δεν πτοήθηκε από το γεγονός πως η περιοχή μετρούσε ήδη αρκετά θύματα από τον κορονοϊό -ανάμεσά τους και ιερωμένους της Μητρόπολης- και έδωσε εντολή σε ιερείς να ανοίγουν καθημερινά τους ναούς και να δίνουν τη δυνατότητα στους πιστούς να κοινωνήσουν, αφού «είναι το μόνο που μας θωρακίζει από τον κοροναϊό και οποιαδήποτε άλλη ασθένεια»., όπως δήλωνε στα τοπικά μέσα. Η περιοχή αυτή, σήμερα είναι μέσα στις πέντε περιφερειακές ενότητες με τα χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού στη χώρα.

Ανήμερα των Χριστουγέννων, στο χωριό Ανυφί της Αργολίδας, ο ιερέας τέλεσε κανονικά την λειτουργία και κοινώνησε πιστούς. Τελικά ο ίδιος βρέθηκε θετικός στον κορονοϊό και νοσηλεύτηκε στη ΜΕΘ του νοσοκομείου Καλαμάτας, ενώ ακόμη 15 άτομα που βρίσκονταν στον ναό ασθένησαν.

Την ίδια περίοδο επιδεινώθηκε δραματικά η κατάσταση και στην Κάλυμνο η οποία μέχρι εκείνη την στιγμή ήταν «πράσινη» με βάση τα επιδημιολογικά στοιχεία. Τις ημέρες των Χριστουγέννων, οι εκκλησίες γέμισαν από πιστούς και μια εβδομάδα αργότερα επιβλήθηκαν πρόσθετα μέτρα περιορισμού στο νησί, καθώς τα κρούσματα αυξήθηκαν απότομα.

Ο ίδιος ο δήμαρχος του νησιού μάλιστα, Δημήτρης Διακομιχάλης, παραδέχτηκε στις αρχές του 2021 πως την περίοδο των γιορτών στις εκκλησίες συγκεντρώθηκαν μαζικά οι πιστοί: «Δυστυχώς υπήρχαν πολλοί αρνητές στο νησί που δεν εφάρμοζαν τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα. Τα Χριστούγεννα εδώ γιορτάστηκαν τουλάχιστον στο κομμάτι των εκκλησιών με πολύ μεγάλες παρουσίες, κόσμο. Δυστυχώς. Από την άλλη μεριά υπήρχαν συνωστισμοί και συγχρωτισμοί σε κάποιες περιοχές που ελέγχθηκαν πλημμελώς παρά τις εκκλήσεις. Εδώ υπάρχουν ευθύνες και του Μητροπολίτη». Σαν να μην έφτανε αυτό, δύο μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2021, ένας ιερέας του νησιού άνοιξε παράνομα ναό και κάλεσε τους πιστούς να μπαίνουν μέσα χωρίς μάσκα. Τελικά η Αστυνομία επέβαλε πρόστιμα έξω από την εκκλησία ενώ σε βάρος του ιερέα σχηματίστηκε δικογραφία για διέγερση σε ανυπακοή.

Αμετανόητοι με φόντο το εμβόλιο

Με την Ελλάδα να μετράει μέχρι σήμερα 12.785 καταγεγραμμένους θανάτους από covid-19 στους προηγούμενους 18 μήνες, τα περιστατικά εκπροσώπων του κλήρου που αρνούνται να κρατήσουν υπεύθυνη στάση δεν έχουν εξαλειφθεί. Πρόσφατα, στο χωριό Αφράτι στην Εύβοια, ιερέας άνοιξε το φέρετρο 77χρονου που πέθανε από κορονοϊό, έβγαλε το ζελοφάν και φώναζε πως δεν υπάρχει πανδημία. Μάλιστα, όταν ένας εκ των εργατών του κοιμητηρίου- που έκανε την καταγγελία στο eviazoom- αντέδρασε, ο ιερέας του απάντησε πως «Εδώ κάνω κουμάντο εγώ».

Την ίδια άποψη φαίνεται ότι είχαν κατά την περίοδο του φετινού Πάσχα και οι Μητροπολίτες Κυθήρων και Αιτωλοακαρνανίας, αφού παραπέμφθηκαν στην Εκκλησιαστική Δικαιοσύνη για μη τήρηση των προβλεπόμενων υγειονομικών μέτρων αλλά και του εκτάκτως διαμορφωμένου ωραρίου των ακολουθιών. Οι δύο συγκεκριμένοι Μητροπολίτες αντέδρασαν με επιστολή τους προς την Διαρκή Ιερά Σύνοδο όταν ανακοινώθηκαν οι αποφάσεις για τα έκτακτα μέτρα ενόψει των εορτών του Πάσχα και τελικά αποφάσισαν να μην υπακούσουν στις οδηγίες.

Και στην Κρήτη όμως, τις τελευταίες ημέρες υπάρχουν συνεχείς καταγγελίες για ιερείς που αρνούνται την μετάληψη και την εξομολόγηση πιστών που έχουν εμβολιαστεί. Το θέμα έφερε στη δημοσιότητα ο Καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νίκος Τζανάκης με συνέντευξή του στο Ράδιο Κρήτη, ενώ ο πρόεδρος της Ένωσης Συνδέσμων Κληρικών της Εκκλησίας της Κρήτης, πατέρας Ζαχαρίας Αδαμάκης, δήλωσε ότι οι μεμονωμένες αυτές περιπτώσεις δεν αντιπροσωπεύουν την συντριπτική πλειοψηφία των Κληρικών της Κρήτης που έχει ταχθεί υπέρ του εμβολιασμού.

Ενάντια στον εμβολιασμό αποφάσισε να ταχθεί με τον πλέον επίσημο τρόπο και ο μητροπολίτης Μόρφου, Νεόφυτος ξεκαθαρίζοντας με ανακοίνωσή του πως «Ούτε έχω εμβολιαστεί μέχρι σήμερα, ούτε προτίθεμαι να εμβολιαστώ στο μέλλον καθότι θεωρώ πολύ επικίνδυνα τα συγκεκριμένα εμβόλια».

Εκείνοι που συστρατεύτηκαν με την επιστήμη

Αντίθετα με τις δεκάδες περιπτώσεις Μητροπολιτών και ιερέων που από την αρχή της πανδημίας τάχθηκαν απέναντι στην πραγματικότητα, ιερωμένοι κράτησαν διαφορετική στάση, προσπαθώντας να πείσουν τους πιστούς να τηρήσουν τα μέτρα αλλά και να εμβολιαστούν. Τέτοια παραδείγματα είναι ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου, Ιερόθεος, ο οποίος εμβολιάστηκε πρώτος μετά τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, από τον Δεκέμβριο του 2020, δηλώνοντας πως «Δεν μπορεί κανείς να αρνείται τη σημερινή πραγματικότητα, εάν θέλει να ζει σε μια σύγχρονη κοινωνία». Μαζί του και οι Μητροπολίτες Φωκίδας, Δράμας, Πειραιά, Μεσσηνίας, Κηφισιάς, Αλεξανδρούπολης, Σητείας, Σταγών και άλλοι.

Μάλιστα ο Μητροπολίτης της Δράμας, Παύλος, αποφάσισε να στείλει στον εισαγγελέα τους αρνητές ιερείς της περιοχής του που την περίοδο του Πάσχα έφτασαν μέχρι και να αρνηθούν σε πιστούς που φορούσαν μάσκα να προσκυνήσουν τον Επιτάφιο. Από την πλευρά του ο μητροπολίτης Μεσσηνίας, Χρυσόστομος, πρότεινε υποχρεωτικό εμβολιασμό λέγοντας πως: «η υποχρεωτικότητα πρέπει να έχει μια γενική εφαρμογή σε όλη την κοινωνία. Κανένας δεν μπορεί να εξαιρεθεί, ούτε οι ιερείς, καθώς είμαστε όλοι ευάλωτοι απέναντι στον κίνδυνο της covid. Κάθε μέλος της κοινωνίας, εάν θέλει να μη διασπείρει τον θάνατο και την καταστροφή, πρέπει να εμβολιαστεί».

Ανοίγοντας ένα θέμα που αναμένεται να προκαλέσει αντιπαραθέσεις το επόμενο διάστημα, αφού η κυβέρνηση δεν έχει αναφερθεί σε αυτό για την ώρα, ο Μητροπολίτης Κηφισίας Κύριλλος δήλωσε έτοιμος αν το αποφασίσει η κυβέρνηση, να δεχτεί ακόμη και να μπαίνουν μόνο εμβολιασμένοι στους ναούς.

Εν αναμονή της επίσημης θέσης για τον εμβολιασμό

Πλέον και ενώ η κυβέρνηση αναζητά τρόπους να πειστούν ολοένα και περισσότεροι πολίτες να κλείσουν ραντεβού για εμβολιασμό, αναμένεται τις επόμενες ημέρες και η επίσημη θέση της Εκκλησίας για το θέμα. O Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος από την πλευρά του έχει ήδη κάνει ξεκάθαρη τη στάση του υπέρ του εμβολιασμού, λέγοντας: «Είναι πεποίθησή μας πλέον ότι στο πρόβλημα αυτό το μεγάλο, που όλοι αντιμετωπίζουμε και αγωνιούμε, είναι απαραίτητη η συνεργασία της Πολιτείας με την Εκκλησία, με εμπιστοσύνη στην επιστήμη. Όλα αυτά που ακούγονται είναι ανορθόδοξα. Δεν μπορεί η επιστήμη με τη θρησκεία, με την πίστη μας, στο προκείμενο θέμα να είναι αντίθετη».

Ωστόσο, το ποιο θα είναι το μήνυμα που θα μεταφέρει η Εκκλησία, θα κριθεί από την απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου η οποία θα συνεδριάσει την ερχόμενη Τρίτη, 13 Ιουλίου, με την παρουσία του υπουργού Υγείας, Βασίλη Κικίλια και του Σωτήρη Τσιόδρα, οι οποίοι πρόκειται να ζητήσουν την συνδρομή του κλήρου στην προσπάθεια εμβολιασμού.