Ποιες οι συχνότερες διαταραχές προσωπικότητας και σε ποια υπάγεται η παιδοφιλία

Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας ψυχανάλυσης και ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας, Μέλος Δ.Σ. της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος και επιστημονικός διευθυντής του Τμήματος ενηλίκων του κέντρου ψυχικής υγείας “Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος” έδωσε τις απαραίτητες διευκρινίσεις για την κατανόηση εννοιών όπως η διαταραχή προσωπικότητας, ενώ παράλληλα αναφέρθηκε στις τέσσερις συχνότερες μορφές της, καθώς και στην παιδοφιλία απαντώντας σε δυο βασικά ερωτήματα: α) αν ένας άνθρωπος γεννιέται με αυτές ή τις αποκτά -και πώς τις αποκτά και β) αν υπάρχει θεραπεία.

Εκτιμάται πως το 10 με 13% του γενικού πληθυσμού της γης υποφέρει από κάποια μορφή διαταραχής προσωπικότητας.

Οι περισσότεροι τύποι αρχίζουν να εμφανίζονται στα εφηβικά χρόνια, όταν εξελίσσεται και ωριμάζει η προσωπικότητα του ανθρώπου. Γι’ αυτό και οι περισσότερες διαγνώσεις γίνονται μετά την ηλικία των 18 χρόνων. Κάποιες διαταραχές, όπως η μεθοριακή διαταραχή, εμφανίζεται πιο τακτικά στις γυναίκες, ενώ άλλες -για παράδειγμα η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας- “προτιμά” τους άνδρες. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει σημαντική πρόοδος στην κατανόηση και θεραπευτική τους αντιμετώπιση. Πιστεύεται πως η γενετική και το περιβάλλον παίζουν μείζονα ρόλο στην ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη. Κάποιες περιπτώσεις συνδέονται με οικογενειακό ιστορικό ψυχικών ασθενειών (πχ αντικοινωνική διαταραχή). Ενδέχεται να αναπτυχθούν ως αποτέλεσμα μίας τραυματικής κατάστασης. Για παράδειγμα, ένα παραμελημένο ή ένα κακοποιημένο παιδί αναπτύσσει μια διαταραχή, για να αντέξει τον πόνο, το φόβο και το άγχος που βιώνει. Όλες οι διαταραχές αναπτύσσονται με το χρόνο. Δεν ξυπνάς δηλαδή, μια μέρα με κάποια, από το πουθενά.

Τι είναι η διαταραχή προσωπικότητας

“Η προσωπικότητα ενός ατόμου οργανώνεται γύρω από χαρακτηριστικούς τρόπους που το άτομο σκέφτεται, αισθάνεται, συμπεριφέρεται, υπάρχει και λειτουργεί στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Διαμορφώνεται κυρίως μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον με καθοριστικό ρόλο να παίζουν οι πρωταρχικές-γονεϊκές σχέσεις των πρώτων χρόνων της ζωής.

Στις διαταραχές προσωπικότητας οι τρόποι αυτοί (ουσιαστικά μηχανισμοί άμυνας διαχείρισης του άγχους), καθώς είναι άκαμπτοι και μη επαρκείς, δημιουργούν έντονη υποκειμενική δυσαρέσκεια ενώ άλλες φορές οι διαταραχές αυτές γίνονται πιο εμφανείς μέσα από τις εκμεταλλευτικές σχέσεις που μπορεί να συνάπτουν. Ειδικότερα εκμεταλλεύονται τους άλλους ενώ ταυτόχρονα καταφέρνουν να αισθάνονται ότι γίνονται οι ίδιοι αντικείμενο εκμετάλλευσης”.

Παραδείγματα διαταραχής προσωπικότητας

Παρανοειδής διαταραχή (paranoid personality disorder-PPD): Το χαρακτηριστικό τους είναι η καχυποψία και η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης για τους άλλους. Μην αντέχοντας ψυχικά την ευθύνη για τα συναισθήματα και τις πράξεις τους, την καταλογίζουν στους άλλους. Παραδείγματα χαρακτήρων είναι ο φανατικός, ο δικομανής, ο παθολογικά ζηλιάρης σύντροφος.

H ιστορία: Μια από τις πρώτες περιγραφές της διαταραχής ανήκει στον Γάλλο ψυχίατρο Valentin Magnan (16/3/1835-27/9/1916). Είχε γράψει για εύθραυστη, υποχόνδρια προσωπικότητα, με ιδιοσυγκρασιακή σκέψη, αδικαιολόγητη ευαισθησία, καχυποψία και αναφορική σκέψη. Ο Magnan έπαιξε τεράστιο ρόλο στην ταξινόμηση των ψυχικών ασθενειών. Τα όσα πρωτάκουστα ανέφερε ως διαπιστώσεις, τον έκαναν εχθρό του τότε κατεστημένου και επίκεντρο του “πολέμου” των ψυχιάτρων της Γαλλίας, στα τέλη του 19ου αιώνα. Κάποια λαθάκια στις έρευνες του, έγιναν η δύναμη των εχθρών του. Ήταν πάντως, αυτός που ανέπτυξε τη θεωρία του εκφυλισμού, ως μορφή “εξελικτικής βιολογίας” που βασιζόταν σε κληρονομικότητα. Έδωσε στη βιβλιογραφία τους όρους “παροδική ψύχωση ψευδαισθήσεων” και “χρόνια συστηματοποιημένη παραληρητική διαταραχή”.

Tην ίδια περίοδο δρούσε στη Γερμανία ο Emil Kraepelin, πρωτοπόρος της επιστημονικής κατανόησης της ψυχιατρικής και της φαρμακολογίας. Ήταν εκείνος που έκανε ξεκάθαρη τη σύνδεση μεταξύ παθογένειας και εκδήλωσης ψυχιατρικών διαταραχών. Ήταν ο πρώτος που προέβη σε κλινική παρατήρηση για να τσεκάρει την υπόθεση που ήθελε συγκεκριμένους συνδυασμούς συμπτωμάτων -που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια μια ψυχιατρικής ασθένειας- επιτρέπουν τον εντοπισμό της ψυχικής διαταραχής. Στον Kraepelin ανήκει η διαπίστωση πως η διάχυτη και αδικαιολόγητη δυσπιστία θεωρείται βασικό χαρακτηριστικό της παρανοϊκής διαταραχής προσωπικότητας. Μετά προστέθηκαν η κριτική, η επιθετικότητα, η υπερβολική εγρήγορση και η υπέρμετρη ανάγκη για αυτονομία.

Ο ίδιος είχε διαπιστώσει πως η σχιζοφρένεια είναι βιολογικά προοδευτικά νευροεκφυλιστική ασθένεια και η μανιοκατάθλιψη επεισοδιακή διαταραχή που δεν οδηγεί σε μόνιμη εξασθένηση του εγκεφάλου. Ο διαχωρισμός των συναισθηματικών διαταραχών από τη σχιζοφρενική ψύχωση ήταν η βάση της κατανόησης για τις ψυχιατρικές ασθένειες, για διάστημα μεγαλύτερο του ενός αιώνα. Στις ιδέες του στηρίζεται ακόμα η κατηγοριοποίηση του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας για τις ασθένειες.

Σχιζοειδική διαταραχή (schizoid personality disorder-SPD): Τα άτομα αυτά μοιάζουν απόμακρα, εκκεντρικά ή πολύ μοναχικά. Αδυνατούν να νιώσουν οικειότητα με τους άλλους και να εκφράσουν συναισθήματα όπως π.χ. θυμό, αν και στο βάθος είναι πολύ θυμωμένα. Ζούνε κυρίως μέσα από φαντασιώσεις, ωστόσο μπορεί να είναι αρκετά λειτουργικά σε μοναχικές δραστηριότητες.

Η ιστορία: Ο όρος “σχιζοειδής” πιστώθηκε στον Eugen Bleuler (30/4/1857-15/7/1939), Ελβετό ψυχίατρο, γνωστό για τη συμβολή του στην κατανόηση της ψυχικής ασθένειας. Τον είχε προσδιορίσει ως “ανθρώπινη τάση κατεύθυνσης της προσοχής στον εσωτερικό κόσμο κάποιου -και μακριά από τον εξωτερικό”. Οι προσωπικότητες αυτές ήταν ανθρώπων “πληκτικών και την ίδια ώρα ευαίσθητων, οι οποίοι επεδίωκαν αόριστα πράγματα με περιορισμένης αντίληψης τρόπους”.

Σε αυτόν ανήκει και ο όρος σχιζοφρένεια, όπως και ο αυτισμός, καθώς και η αμφιθυμία. Είχε ενδιαφερθεί για το έργο του Sigmund Freud και συμφωνούσε μαζί του ως προς το υποσυνείδητο της πολύπλοκης ψυχικής διαδικασίας. Υποβλήθηκε σε αυτοανάλυση, με την καθοδήγηση του ειδικού και στα τέλη της δεκαετίας του ’20 υποστήριξε την υποψηφιότητα του Freud για το Νόμπελ.

Πάνω στη δουλειά του Bleuler βασίστηκε αυτή του Σκοτσέζου ψυχίατρου Ronald Fairbairn (11/8/1889-31/12/1964) όταν οι βασικές ανάγκες ενός παιδιού δεν ικανοποιούνται, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εσωστρέφεια, σε απόμακρη συμπεριφορά και στην αποφυγή των άλλων. Σε μία τέτοια περίπτωση, το παιδί βασίζεται σε μία φανταστική ζωή για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του). Ο Fairbairn παρουσίασε τη δεκαετία του ’40 τα περισσότερα που γνωρίζουμε έως σήμερα ως σχιζοειδή φαινόμενα. Μεταξύ άλλων, ήταν η ανάπτυξη της έννοιας της σχάσης -ως βασικού χαρακτηρισμού σε διάφορα θέματα ψυχικής υγείας, όπως είναι η οριακή προσωπικότητα.

Μεθοριακή διαταραχή (borderline personality disorder-BPD): Διαταραχή αρκετά συχνή για την οποία έχει γίνει ιδιαίτερη συζήτηση τα τελευταία χρόνια. Χαρακτηρίζεται από την αστάθεια στο συναίσθημα, τη συμπεριφορά, τις σχέσεις αλλά κυρίως την εικόνα του εαυτού. Βιώνουν έντονο αίσθημα κενού, εκδηλώνουν οργή και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Σ’ ένα βαθύτερο επίπεδο υπάρχει ένας τεράστιος φόβος εγκατάλειψης γι’ αυτό και συχνά καταφέρνουν να γοητεύουν και να χειρίζονται τους άλλους ώστε να τους κρατούν κοντά τους.

Η ιστορία: Όπως αναφέρεται στο Very Well Mind η λέξη “μεθοριακή” εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ, το 1938. Ήταν όρος που οι πρώτοι ψυχίατροι της ιστορίας χρησιμοποιούσαν για να περιγράψουν ανθρώπους που πίστευαν πως έχουν την τάση να υποτροπιάσουν σε “οριακή σχιζοφρένεια”. Τότε πίστευαν πως οι ψυχώνεις δεν θεραπεύονται, κάτι που δεν ίσχυε για τις νευρώσεις. Τη δεκαετία του ’70 προέκυψε μια πιο βαθιά κατανόηση.

Ένας από τους πρώτους που την προσδιόρισαν ως κάτι μεταξύ ψύχωσης και νεύρωσης ήταν ο Otto Kernberg (10/9/1928), Αυστριακός ψυχαναλυτής και καθηγητής ψυχιατρικής στο Weill Cornell Medical College, γνωστός για τις θεωρίες του επί της ναρκισιστικής παθολογίας και της μεθοριακής διαταραχής. Οι άνθρωποι με BPD ήταν αυτοί που είχαν πρωτόγονους ψυχολογικούς αμυντικούς μηχανισμούς, όπως η σχάση και η προβλητική ταύτιση. Πλέον έχει διαπιστωθεί πως η μεθοριακή διαταραχή έχει και γενετική συνιστώσα – μαζί με νευρολογική (δηλαδή δυσλειτουργία στους νευρώνες του μετωπιαίου φλοιού στον εγκέφαλο), περιβαλλοντολογική και κοινωνική.

Ναρκισσιστική διαταραχή (narcissistic personality disorder -ΝPD): Οι ασθενείς επιζητούν διαρκώς το θαυμασμό και την αναγνώριση ώστε να ικανοποιούν τη μεγαλειώδη αίσθηση του εαυτού τους. Δεν αντέχουν και εξοργίζονται με την κριτική των άλλων. Καθώς τους απασχολούν αποκλειστικά οι προσωπικές τους επιδιώξεις, αδυνατούν να νιώσουν οποιασδήποτε μορφής ενσυναίσθηση και συχνά εκμεταλλεύνται και εξαπατούν τους άλλους. Ουσιαστικά έτσι κρύβουν την πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και τον αδύναμο εαυτό που εύκολα καταρρέει αν βιώσει κάποιο “ναρκισσιστικό πλήγμα”, εκδηλώνοντας καταθλιπτικά συμπτώματα. Αν και πρόκειται για μια εξαιρετικά παθολογικά δομή προσωπικότητας, οι νάρκισσοι συγκεντρώνουν γύρω τους θαυμαστές. Όντας άτομα ιδιαίτερα ικανά και επιτυχημένα σε κάποιους τομείς, συχνά καταφέρνουν να αναρριχηθούν κοινωνικά και επαγγελματικά και να κατέχουν σχέσεις εξουσίας (π.χ στην πολιτική).

Η ιστορία: Τη σήμερον ημέρα εκτιμάται πως ποσοστό μεταξύ του 1 και 6 τοις εκατό των ενηλίκων της γης έχουν αυτήν τη διαταραχή που αναγνωρίστηκε ως ασθένεια πριν 50 χρόνια. Οι ρίζες της εντοπίζονται στην αρχαία ελληνική μυθολογία και τον Νάρκισσο -ο οποίος ξετρελάθηκε όταν είδε τον αντικατοπτρισμό του προσώπου του στο νερό μιας πηγής, τόσο που προσπάθησε να “αιχμαλωτίσει” την εικόνα με το χέρι του και τελικά, πέθανε από το μαράζι της αποτυχίας.

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε σε τίτλο άρθρου του Sigmund Freud, το 1914. Είχε συνδέσει το ναρκισσισμό με τη λίμπιντο και την αγάπη του όποιου ανθρώπου για τον εαυτό του. Τη δεκαετία του ’50 εμβάθυνε περισσότερο ο Otto Kernberg (διαβάσατε για αυτόν στη μεθοριακή διαταραχή), μαζί με τον Heiz Kohut (3/5/1913-8/10/1981), Αυστριακό ψυχαναλυτή -γεννημένο στις ΗΠΑ-, μέλος των επιστημόνων που εξέλιξαν την προσέγγιση της ψυχοδυναμικής θεραπείας.

Δούλεψε πάνω στα συμπεράσματα του Freud και εξήγησε ότι ο ναρκισσισμός είναι μια φυσιολογική και ουσιαστική πτυχή της ανάπτυξης και οι όποιες δυσκολίες που έχουν να κάνουν με τις πρώιμες σχέσεις, μπορούν να οδηγήσουν σε διατάραξη της επαρκούς αίσθησης αυτοεκτίμησης, του φυσιολογικού δηλαδή ναρκισσισμού και να συμβάλουν στη ναρκισσιστική διαταραχή που αναγνωρίστηκε επίσημα το 1980, όταν δημοσιεύτηκαν και τα κριτήρια.

Παιδοφιλία: Η παιδοφιλία ανήκει στις παραφιλίες, είναι μια σοβαρή διαταραχή από ψυχοπαθολογική άποψη, μια διαστροφή. Ο παιδόφιλος αντλεί σεξουαλική ευχαρίστηση κυρίως από την σωματική επαφή με ανήλικα παιδιά, όμως παιδοφιλική συμπεριφορά θεωρείται και η παρακολούθηση πορνογραφικού υλικού ανηλίκων. Το χαρακτηριστικό στοιχείο είναι η ακατανίκητη επιθυμία, η ορμή (urge) από την οποία διακατέχεται και που η εκπλήρωσή της δεν προσφέρει μόνο σεξουαλική ικανοποίηση αλλά συναισθηματική πλήρωση καθώς τα άτομα αυτά έχουν σοβαρά δομικά ελλείμματα στην ψυχοσεξουαλική τους συγκρότηση.

Ο παιδόφιλος, από τη μία θέλει να είναι παιδί, ταυτίζεται με τα παιδιά, ζει ανάμεσά τους, ζει για το παιχνίδι και τη φαντασία. Με αυτό τον τρόπο βιώνει το μύθο της “αιώνιας νιότης”. Άλλωστε πολύ συχνά επιλέγει και σχετικά επαγγέλματα. Ταυτόχρονα απολαμβάνει την εξουσία και την αδυναμία αντίδρασης απέναντι σε ένα παιδικό, αδύναμο σώμα διοχετεύοντας έτσι το σαδισμό και την επιθετικότητά του. Πρόκειται δηλαδή για μία ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση, ψυχωτικής τάξης ή κακοήθους ναρκισσισμού.

Η κοινωνική διάσταση είναι τεράστια καθώς δε μιλάμε απλά για κακοποίηση αλλά για εγκληματικές πράξεις. Κάποια παιδιά μπορεί εύκολα να γίνουν θύματα από φόβο, ενοχή ή εξαιτίας μιας ενεργοποίησης του παιδικού τους αισθησιασμού. Εξάλλου συχνά τα άτομα αυτά ασκούν γοητεία, είναι χειριστικά κι έχουν την ικανότητα να εξαπατούν.

Η ιστορία: Κατ’ αρχάς οφείλουμε να διευκρινίσουμε πως άλλο είναι η παιδοφιλία (είναι αυτός που έχει σεξουαλικές φαντασιώσεις με παιδιά και ελκύεται από αυτά) και άλλο η παιδεραστία (πέραν των φαντασιώσεων, περνάει και στις πράξεις). Επίσης, άλλο πράγμα είναι η ηβηφιλία (αφορά την έλξη προς τα παιδιά πρώιμης εφηβικής ηλικίας). Στις περισσότερες κοινωνίες του κόσμου η σεξουαλική κακοποίηση παιδιού αποτελεί ποινικά κολάσιμη πράξη και διώκεται.

Το ίδιο ισχύει και για την κατοχή και τη διακίνηση παιδοφιλικού πορνογραφικού υλικού. Η ηλικία συναίνεσης για σεξουαλική δραστηριότητα στην Ελλάδα είναι τα 15 έτη. Όπως μπορείτε να διαβάσετε και στο Week η παιδεραστία ήταν μέρος της καθημερινότητας για τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Δηλαδή, για την ανώτατη τάξη που είχε τα χρήματα για να αγοράσει τον έρωτα αγοριών. Θεωρούνταν πως έτσι τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν γνώσεις και εμπειρίες από κορυφαίους εκπροσώπους της κοινωνίας, ώστε να γίνουν λειτουργικά μέλη της πόλης-κράτους τους.

Ο Σόλων ήταν αυτός που ψήφισε αυστηρούς νόμους, εναντίον αυτής της “λογικής”, ενώ ο Πλάτων ανέφερε την παιδεραστία ως αφύσικη και είχε συστήσει την απαγόρευση της. Είχε πει πως “ο νόμος πρέπει να επιμείνει ώστε στα στάνταρ των πολιτών μας να μην είναι κατώτερα από εκείνα των πτηνών και των υπολοίπων άγριων ζώων”. H παιδοφιλία προσδιορίστηκε για πρώτη φορά, ως διαταραχή το 1968 από την Ένωση Αμερικανών Ψυχιάτρων -μπήκε στη λίστα των παραφιλιών. Είχε ήδη εκτιμηθεί πως το 20% των παιδιών της χώρας είχε κακοποιηθεί σεξουαλικά -συνηθέστερα από μέλη της οικογένειας ή φίλους αυτής.

Μια περίπτωση -που ΔΕΝ έφτασε στα δικαστήρια: Άρθρο που δημοσίευσε η Deutsche Welle στις 15/6 του 2020 αποκάλυψε ένα φριχτό πείραμα που έκανε η Γερμανία, από το 1969 και κατέστρεψε χιλιάδες ζωές. Ο ψυχολόγος και σεξολόγος, Helmut Kenter (2/7/1928-9/7/2008) είχε πείσει τις αρχές πως η ανάθεση ορφανών και εγκαταλελειμμένων αγοριών σε άτεκνους παιδόφιλους κάνει τους τελευταίους στοργικούς γονείς, ενώ βοηθά την πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Στην ίδια αναφορά είχε χαρακτηρίσει ως ακίνδυνες τις σεξουαλικές επαφές μεταξύ ενηλίκων και παιδιών, τονίζοντας πως ο έρωτας μπορούσε να γίνει κίνητρο για να κερδίζουν ουσιαστική αγάπη και προσοχή. Ο θιασώτης της αποποινικοποίησης των σεξουαλικών σχέσεων μεταξύ ανηλίκων και ενηλίκων και αιρετός πρόεδρος του τμήματος Κοινωνικής Παιδαγωγικής, πέρασε από τη θεωρία σε πράξη το 1969.

Η Γερουσία του Βερολίνου του έδωσε το ΟΚ και για 30 χρόνια επιτρέπονταν αυτές οι υιοθεσίες, με τους αναδόχους να λαμβάνουν και βοήθημα για την ανατροφή των παιδιών. Όταν άρχισαν να μιλούν τα θύματα του πειράματος, τα εγκλήματα είχαν παραγραφεί. Μεταξύ των αναδόχων ήταν και διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί. Η έρευνα που έκανε το 2016 το Πανεπιστήμιο του Göttingen έδειξε πως είχαν συμβεί σοκαριστικά και τρομακτικά πράγματα και ότι το Βερολίνο, όπως και η Πρόνοια ήξεραν τα πάντα, αλλά δεν έκαναν τίποτα.

Υπάρχει θεραπεία;

Ο ασθενής με διαταραχή προσωπικότητας θα αναζητήσει θεραπεία όταν παρουσιάσει άγχος, κατάθλιψη ή όταν επανειλημμένα αποτύχει στις διαπροσωπικές του σχέσεις και αρχίζει να εγκαθίσταται μια υποψία εναισθησίας. Τότε η ψυχοθεραπεία ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης μπορεί να είναι πολύ βοηθητική, προϋποθέτει βέβαια δέσμευση και χρόνο. Τα φάρμακα βοηθούν μόνο συμπτωματικά.

Με την παιδοφιλία τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα καθώς τα άτομα αυτά αρνούνται να δουν μια πραγματικότητα έξω από το πλέγμα της διαστροφής τους. Καθώς η παιδοφιλία έχει συχνά νομικές συνέπειες, θα πρέπει να διαχωρίζεται η εγκληματική πράξη από την “ασθένεια”.

Ο παιδόφιλος έχει συνείδηση του τι κάνει συνεπώς δεν γίνεται να επικαλεστεί το ακαταλόγιστο της πράξης του. Ο λόγος που δεν αναζητεί θεραπεία είναι ασφαλώς ψυχικός αλλά και κοινωνικός θεωρώ, αφού η ίδια η κοινωνία πολλές φορές φοβάται, νιώθει ενοχή ή “αισθησιάζεται” με διαστροφικές συμπεριφορές. Τότε η διαστροφή φτάνει να υποθάλπεται από διαστροφικές “κρύπτες” στα κοινωνικά μας συστήματα.

Όταν όμως η κοινωνία πάψει να συναινεί σιωπώντας, (ελπίζουμε όλοι αυτό που ζούμε τελευταία να αποτελέσει ένα ξεκίνημα), ενηλικιωθεί και καταφέρει να θέτει το όριο, τότε ίσως να αλλάξει το τοπίο και γι’ αυτά τα άτομα, τη συνειδητοποίησή τους και έτσι στραφούν στο να αναζητήσουν βοήθεια.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις