Laurie Anderson: “Όπλα και αμβλώσεις είναι στα άκρα του ίδιου φάσματος και διχάζουν”

Ζεν, χαμογελαστή και “σκανδαλωδώς” ταπεινόφρων, η ιέρεια της αβανγκάρντ των 70ς Laurie Anderson βρέθηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης – δύο ημέρες πριν από την εμφάνισή της στο Ηρώδειο (10/07) – για μία χαλαρή συζήτηση με τη Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου.

Έμπειρη συνθέτις και μοναδική περφόρμερ της ηλεκτρονικής μουσικής, τραγουδίστρια, ποιήτρια, εικαστικός, αλλά πάνω απ’ όλα πρωτοπόρος. Έπαιζε βιολί φορώντας παγοπέδιλα πάνω σε μια κολόνα πάγου που έλιωνε σε μια νεοϋορκέζικη γκαλερί, και υπήρξε η πρώτη συνεργαζόμενη καλλιτέχνις στην ιστορία της NASA.

Φίλη του William S. Burroughs και σύζυγος του Lou Reed, που έφυγε από τη ζωή στις 27 Οκτωβρίου 2013 σε ηλικία 71 ετών, η μοναδική Laurie Anderson έγινε παγκόσμια σταρ με το περίφημο “O Superman”, εμπνευσμένο από μια άρια του Μασνέ. Ο… μύθος λέει ότι αρχικά πακετάριζε και ταχυδρομούσε μόνη της τις κόπιες, για να φτάσει τελικά στο νούμερο 2 των τσαρτς της Βρετανίας.

Καθισμένη στον καναπέ της Στέγης, στα 75 της σήμερα και μετά από τόσα χρόνια δημιουργικής πορείας, η Laurie Anderson μάλλον δεν θεωρεί τον εαυτό της πρωτοπόρο: “Δεν χρησιμοποιώ τη λέξη ‘εγώ’ πολύ συχνά. Προσπαθώ να βρω άλλους τρόπους να πω τις ιστορίες μου και αυτό που με ενδιαφέρει είναι η προσωπική έκφραση. Δεν με ενδιαφέρει αν θα με μάθετε, αν θα με ξέρετε. Δεν είναι αυτός ο σκοπός. Ο σκοπός είναι να δείτε κάτι που σας μοιάζει γνωστό, και να μου πει κάποιος ‘μου άρεσε αυτό που έκανες και ήταν κάτι που έχω σκεφτεί’.” είπε με ένα σταθερό χαμόγελο κάποιας μάλλον εξωτερικής ευτυχίας, που έχει κατακτήσει μέσα από μία πλούσια διαδρομή.

Μιλώντας αργότερα για όσα την εμπνέουν είπε: “Παντού και πάντα υπάρχει ο φόβος. Ο φόβος της αποτυχίας είναι ίσως ένας από τους φόβους που σε κάνουν να εξελιχθείς. Θα ήθελα να πιστεύω ότι αυτό που με εμπνέει περισσότερο από όλα είναι η περιέργεια και όχι τόσο ο φόβος. Αλλά, ίσως, δεν ξέρω τον εαυτό μου τόσο καλά για να σας πω με βεβαιότητα”.

Μοιάζει η ζωή της μία οδύσσεια; Η απάντηση και πάλι μας ξάφνιασε! “Αν η οδύσσεια σημαίνει ότι δεν ξέρεις τι ψάχνεις. Τότε ναι. Δεν ξέρω τι ψάχνω και βρήκα περισσότερα κοινά με τους ανθρώπους στη NASA γιατί και αυτοί δεν ξέρουν τι ψάχνουν ακριβώς. Κάτι που είναι θαύμα για τον έναν άνθρωπο είναι ατύχημα για τον άλλον”.

Τα νέα παιδιά δεν έχουν τη δική τους κουλτούρα

Μετά από ένα εναρκτήριο σχόλιο για τον Παρθενώνα που μοιάζει σχετικά … μικρός από το παράθυρο του ξενοδοχείου της, η Laurie Anderson έκανε ένα σύντομο σχόλιο για την κατάσταση στην Αμερική και την απογοήτευση που επικρατεί. “Μεγάλωσα σαν μέλος ενός κινήματος που έλεγε ότι θα σταματήσει τον πόλεμο και νιώθαμε πολύ δυνατοί. Είχαμε και μία δική μας κουλτούρα, η οποία δεν υπάρχει σήμερα στους νέους. Είχαμε τη δική μας μουσική, τα δικά μας ρούχα, βιβλία, τη δική μας φιλοσοφία, τη δική μας δόνηση. Τώρα τα παιδιά δεν το έχουν αυτό. Δεν έχουν τη δική τους κουλτούρα και πρέπει να ταιριάξουν στην κυρίαρχη κουλτούρα της εμπορευματοποίησης και του μάρκετινγκ. Εγώ ήμουν μέρος μιας ομάδας και δεν είχαμε πλάνο. Απλά θα χορεύαμε μέχρι το τέλος του δρόμου και θα βλέπαμε τι θα συμβεί. Στη γενιά μου βέβαια υπήρχαν και άνθρωποι που είχαν πλάνο. Έλεγαν ‘θα ζήσω σε αυτό το σπίτι, θα κάνω αυτή τη δουλειά’ και εμείς τους λυπόμασταν”.

Πολλά μπορούν να είναι μία “ασπίδα” στη σύγχρονη εποχή. Η προκατάληψη είναι ασπίδα και το χιούμορ μπορεί να είναι ασπίδα. Γενικά όμως δεν είναι και πολύ αστεία τα πράγματα σήμερα στην Αμερική.

Αναφορικά με τον κοινωνικό αναβρασμό στην Αμερική για τα θέματα της οπλοκατοχής και των αμβλώσεων η Laurie Anderson σχολίασε ότι είναι στα δύο άκρα ενός φάσματος: “Το ένα μέρος του φάσματος είναι η ελευθερία και το άλλο μέρος του φάσματος είναι ο θάνατος. Και για αυτό στην Αμερική μέσα σε δύο μέρες αυτά τα δύο ζητήματα ήρθα στην επιφάνεια πάρα πολύ έντονα. Από τη μία είχαμε την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου για τα όπλα και τη χαλάρωση κάποιων κανόνων και από την άλλη πλευρά είχαμε την αυστηροποίηση των αμβλώσεων. Θάνατος και ελευθερία, όπλα και αμβλώσεις. Για κάποιους ανθρώπους τα όπλα είναι ελευθερία για άλλους τα όπλα είναι θάνατος. Για κάποιους οι αμβλώσεις είναι ελευθερία και για άλλους είναι θάνατος.

Είναι μία πάρα πολύ έντονη αντιπαράθεση όχι μόνο στο πλαίσιο των νόμων, αλλά και στο τι βλέπεις ότι είναι η ελευθερία σου και ο θάνατός σου. Είναι μία θεμελιώδης μάχη στις Ηνωμένες Πολιτείες και κατακερματίζει τη χώρα. Από τη μία πλευρά είναι ένα μέρος του πληθυσμού που θέλει να έχει πάρα πολλούς κανόνες, καθαρές γραμμές, αυστηρότητα, και από την άλλη πλευρά ένα μέρος του πληθυσμού θέλει περισσότερη ελευθερία. Αλλά ‘ελευθερία’ δεν ξέρει κανένας τι σημαίνει αυτή τη στιγμή”.

Ο βουδιστής δάσκαλός μου λέει “εξασκήσου να νιώθεις λυπημένος χωρίς να είσαι λυπημένος”. Υπάρχουν πάρα πολλά λυπηρά πράγματα στον κόσμο και αν προσποιηθείς ότι δεν είναι εκεί είσαι απλά ηλίθιος. Από την άλλη το πιο σημαντικό πράγμα είναι να μην είσαι εσύ λυπημένος. Να μην γίνεις αυτό που παρατηρείς.

Η Laurie Anderson μίλησε και για την τωρινή έκθεση έργων της στο The Hirshhorn Museum and Sculpture Garden στην Ουάσινγκτον με τίτλο “Laurie Anderson: The Weather”. Η έκθεση περιλαμβάνει τα σημαντικότερα έργα της Anderson σε μία πορεία 50 ετών και ανάμεσα σε αυτά το περίφημο “Habeas Corpus” (2015). Η Laurie Anderson συνεργάστηκε με τον Mohammed el Gharani, κρατούμενο στο Guántanamo Bay από το 2002 μέχρι το 2009, αλλά και με τον ακτιβιστή και παραγωγό Kweku Mandela.

Πρόκειται για μία εντυπωσιακή video-εγκατάσταση, στην οποία η εικόνα του el Gharani, προβλήθηκε πάνω σε ένα άγαλμα ύψους περίπου 5 μέτρων, δημιουργώντας την “ψευδαίσθηση” ότι βρίσκεται καθισμένος μέσα στην αίθουσα, ενώ βρισκόταν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Όπως είπε η ίδια το έργο θίγει ζητήματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την παράνομη φυλάκιση, την σχετικότητα του χρόνου και του χώρου, το θέμα της αυτοδιάθεσης του “σώματος” και της “εικόνας” καλ.

Η απώλεια, ο Lou Reed και η μηχανή που γεννάει τις σκέψεις μας

Σημαντική στιγμή της ζωής ενός ανθρώπου δεν θεωρεί απαραίτητα τη στιγμή που τα πράγματα πηγαίνουν καλά, αλλά όταν όλα καταρρέουν. “Είναι εύκολο να είσαι ένας καλός και ενδιαφέρων άνθρωπος όταν όλα πάνε το μέρος σου. Δεν είναι τόσο εύκολο όταν όλα καταρρέουν. Ακόμα και όταν ήμουν στο Λύκειο είχα μία λίστα με “great people” (σημαντικούς ανθρώπους). Κάποιοι ήταν συμμαθητές μου σε προχωρημένες τάξεις και τους παρακολουθούσα. Όχι όταν κέρδισαν επαίνους ή το debate τους σχολείου, αλλά όταν έχαναν. Και τότε έβλεπα τι έκαναν. Η απώλεια είναι πολύ σημαντική. Γιατί από αυτήν μπορείς να μάθεις πολλά πράγματα. Οχι ότι αδημονώ να έρθει η στιγμή που θα καταρρεύσω, αλλά προσπαθώ όταν συμβεί αυτό να σκέφτομαι ότι είναι κάτι καταπληκτικό και ότι είναι η καλύτερη στιγμή να δουλέψω και όχι να είμαι παθητική”.

Όταν πεθαίνουν οι άνθρωποι που αγαπάς υπάρχει μία τεράστια έκκληση αγάπης. Δεν είναι το τέλος. Είναι ένα κύμα αγάπης. Είναι μία εξαιρετικά έντονη ενεργειακά κατάσταση, μία έκρηξη.

Μιλώντας για τoν πρώην σύζυγό της Lou Reed τον οποίο λάτρευε, και ήταν παρούσα τη στιγμή που έφυγε από τη ζωή, είπε με χιούμορ: “Αυτό που με ενοχλούσε πολύ είναι ότι μπορούσε να γράψει ένα τραγούδι στο μυαλό του και ήταν έτοιμο. Τον αγαπούσα όσο κανέναν άλλον. Μπορούσε να δει ένα ολόκληρο τραγούδι και να το γράψει. Άλλοι άνθρωποι, όπως εγώ, συνεχώς παλεύουν με τα πράγματα, ‘να αλλάξω αυτό να πειράξω το άλλο’. Εκείνος έλεγε ‘είναι έτοιμο, είναι τέλειο’. Προσπαθώ να σκέφτομαι τη δική του αυτοπεποίθηση, όταν χάνω τη δική μου. Δεν είναι σημαντικό το πώς φαίνεσαι στους άλλους ανθρώπους, αλλά πρέπει να έχεις τα πόδια σου στο έδαφος. Να πατάς γερά στα πόδια σου και να είσαι η δική σου άγκυρα. Το tai chi όπως και η μουσική τού έδωσαν τρόπους να είναι ‘κεντραρισμένος’ και να μην κοιτάει τριγύρω για κάποιον να του πει ‘ναι’ ή ‘όχι’. Είναι σημαντικό να σκεφτείς ποιος είσαι και τι σημαίνει να είσαι πιστός στον εαυτό σου και αληθινός. Να βρεις το κέντρο σου. Kαι αυτό εξαρτάται από εσένα”.

Και πώς βρίσκει κάποιος το κέντρο του; Εκείνη, μεταξύ άλλων, με πολύ διαλογισμό και ξεκαθαρίζοντας τις σκέψεις και τα “παιχνίδια του μυαλού”. “Φαντάσου ότι το μυαλό σου ότι είναι μία μικρή λίμνη και οι σκέψεις είναι μικρές βάρκες. Και τώρα φαντάσου τον άνεμο που φυσάει τις βάρκες. Τι είδους άνεμος είναι αυτός που φυσάει. Είναι θυμωμένος ή είναι ένα απαλό αεράκι; Από πού έρχονται αυτές οι σκέψεις, ποια είναι η μηχανή που τις δημιουργεί; Αυτό βρήκα εκπληκτικό σε αυτή τη διαδικασία του διαλογισμού και της αυτοανακάλυψης. Ο κόσμος είναι γεμάτος ενδιαφέρουσες σκέψεις, αλλά ποια είναι η μηχανή πίσω από τις δικές σου σκέψεις;”.

Η συζήτηση είναι διαθέσιμη στο Onassis Channel στο YouTube:

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις