Charlie Hebdo: Τέσσερα χρόνια μετά – “Όλα συγχωρούνται”

Τέσσερα χρόνια συμπληρώνονται από την αιματηρή επίθεση στα γραφεία του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo στο Παρίσι, που κόστισε τη ζωή σε 12 ανθρώπους και βύθισε στο πένθος τη συντακτική ομάδα του περιοδικού, τη Γαλλία, αλλά και ολόκληρο τον πλανήτη.

Η συγκεκριμένη επίθεση άλλαξε μια για πάντα την Ευρώπη, αφού σηματοδότησε επί της ουσίας, την έναρξη των αιματηρών επιθέσεων του Ισλαμικού Κράτους, ISIS, σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Το χρονικό μιας “αναμενόμενης” επίθεσης

Ήταν 7 Ιανουαρίου του 2015 όταν δύο ένοπλοι κουκουλοφόροι, οι τζιχαντιστές Chérif και Saïd Kouachi, εισέβαλαν στα κεντρικά γραφεία του Charlie Hebdo στον αριθμό 10 της οδού Νικολά Απέρ και άνοιξαν πυρ. Λίγο πριν, οι ένοπλοι άντρες είχαν κάνει ένα μικρό λάθος, αφού είχαν μπει στα γραφεία του αρχείου του Charlie Hebdo στον αριθμό 6 της ίδιας οδού και είχαν ρωτήσει φωνάζοντας αν ήταν εκεί τα γραφεία του περιοδικού.

Όταν τα αδέρφια Κουασί εισέβαλαν στα “σωστά” γραφεία, υποχρέωσαν την σκιτσογράφο Κορίν “Κοκό” Ρεΐ να πληκτρολογήσει τον κωδικό πρόσβασης για την πόρτα και τότε ακούστηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί, που είχαν ως πρώτο θύμα τον εργαζόμενο συντήρησης Frédéric Boisseau που βρισκόταν στην υποδοχή. Έπειτα ανάγκασαν με την απειλή όπλου τη Ρεΐ να τους οδηγήσει στο γραφείο των συντακτών, όπως και έγινε.

Εκείνη τη μέρα 15 μέλη του προσωπικού είχαν συνέλευση, την πρώτη ετήσια του Charlie Hebdo, σε ένα γραφείο του δευτέρου ορόφου. Οι δημοσιογράφοι είχαν ακούσει τους πυροβολισμούς, αλλά δεν κατάλαβαν τι είχε συμβεί, μέχρι που οι ένοπλοι εισέβαλαν στο γραφείο και άνοιξαν πυρ εναντίον τους, φωνάζοντας “Αλλάχ Ακμπάρ” (ο θεός είναι μεγάλος), σκοπεύοντας τα κεφάλια τους και εκτελώντας τους.

Οι ένοπλοι είχαν ρωτήσει ποιος είναι ο Charb και έπειτα άνοιξαν πυρ. Οι πυροβολισμοί, που είχαν διάρκεια πέντε με δέκα λεπτά, είχαν ως αποτέλεσμα τις δολοφονίες του Διευθυντή Σύνταξης Stephane Charbonnier, γνωστού ως Charb, του αστυνομικού – σωματοφύλακά του, Franck Brinsolaro, των σκιτσογράφων Cabu, Tignous, Philippe Honoré και Georges Wolinski, του οικονομολόγου – αρθρογράφου Bernard Maris, του Mustapha Ourrad, της ψυχαναλύτριας Elsa Cayat και ενός επισκέπτη που βρισκόταν στη συνεδρίαση, του Michel Renaud.

Οι δράστες ήξεραν καλά τι έκαναν, αφού φέρεται να φώναζαν τα θύματα με τα ονόματά τους προτού τους εκτελέσουν. Η Ρεϊ και ο Laurent Léger επέζησαν όταν κρύφτηκαν κάτω από τα γραφεία, παρακολουθώντας τις δολοφονίες των συναδέλφων τους. Η Sigolène Vinson, επίσης, επέζησε, όταν ο ένας από τους δύο την στόχευσε, αλλά τελικά την άφησε λέγοντάς της ότι δεν τη σκοτώνει γιατί είναι γυναίκα, ενώ της είπε να διαβάσει το Κοράνι. Άλλοι δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι επέζησαν, όταν έτρεξαν στην ταράτσα στην προσπάθειά τους να σωθούν.

Αφού σκότωσαν και έβαψαν με αίμα τα γραφεία, οι δράστες στην προσπάθειά τους να διαφύγουν με αυτοκίνητο, ήρθαν αντιμέτωποι με περιπολικό της αστυνομίας. Αφού αντάλλαξαν πυρά, ένας εκ των αστυνομικών, ο Ahmed Merabet, έπεσε στο έδαφος τραυματισμένος και ο ένας από τους δύο δράστες τον πλησίασε και τον εκτέλεσε εξ επαφής με σφαίρα στο κεφάλι. Από την επίθεση έχασαν τη ζωή τους συνολικά 12 άνθρωποι.

Τα ανατριχιαστικά βίντεο:

Γιατί στο Charlie Hebdo

Το εβδομαδιαίο σατιρικό περιοδικό Charlie Hebdo είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις το 2006 όταν δημοσίευσε σατιρικά σκίτσα του Μωάμεθ, τα οποία προηγουμένως είχαν δημοσιευτεί σε δανική εφημερίδα. Το 2011, μετά την κυκλοφορία ειδικού τεύχους, το οποίο ασκούσε κριτική στην εκλογική νίκη του ισλαμιστικού κόμματος Ενάχντα στη Τυνησία, το περιοδικό αποτέλεσε αντικείμενο απειλών και επιθέσεων. Έπειτα από εμπρησμό με ρίψη βόμβας μολότοφ στα γραφεία, το περιοδικό τέθηκε υπό τακτική αστυνομική περιφρούρηση.

Τον Ιανουάριο του 2013 δημοσίευσε ένα ειδικό τεύχος αποτελούμενο από δύο τμήματα, το La Vie de Mahomet (Η Ζωή του Μωάμεθ), στο οποίο ο Charb διηγείτο με σκίτσα τη ζωή του Μωάμεθ, ενώ το 2013 η Αλ-Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP) εξέδωσε στο διαδικτυακό περιοδικό της, Inspire, μία λίστα έντεκα δυτικών προσωπικοτήτων, οι οποίες “καταζητούνταν ζωντανές ή νεκρές για εγκλήματα κατά του Ισλάμ”, μεταξύ των οποίων βρισκόταν και ο Charb.

Τα πρωτοσέλιδα της επόμενης μέρας:

Τη μέρα που πραγματοποιήθηκε η επίθεση, είχε εκδοθεί το τεύχος n°1177 με πρωτοσέλιδο ένα σκίτσο του Μισέλ Ουελμπέκ, το οποίο είχε σχεδιάσει ο Luz. Στο εσωτερικό του βρισκόταν ένα από τα τελευταία σκίτσα που είχε σχεδιάσει ο Charb, το οποίο έφερε ως τίτλο “Toujours pas d’attentats en France” (Ακόμη να υπάρξει τρομοκρατική επίθεση στη Γαλλία), δείχνοντας έναν τζιχαντιστή να λέει: “Attendez ! On a jusqu’à la fin janvier pour présenter ses vœux…” (Περιμένετε, έχουμε καιρό μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου για να εκφράσουμε τις ευχές μας).

Το ανθρωποκυνηγητό και οι επόμενες επιθέσεις

Την επόμενη ημέρα , στις 8 Ιανουαρίου 2015, η αστυνομία έστησε επιχείρηση και εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό για τον εντοπισμό των δραστών. Στο μεταξύ, δύο άτομα στο νότιο προάστιο του Παρισιού, Montrouge, δέχτηκαν πυροβολισμούς με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή της μία αστυνομικός και να τραυματιστεί ένας άντρας. Αρχικά, οι γαλλικές αρχές δεν συνέδεσαν τις δύο επιθέσεις, ωστόσο, αργότερα επιβεβαιώθηκε η μεταξύ τους σύνδεση.

Μία μέρα μετά, στις 9 Ιανουαρίου 2015, αφότου οι Kouachi είχαν ληστέψει ένα πρατήριο καυσίμων, έκλεψαν νέο αμάξι και ο ένας εκ των δύο τραυματίστηκε στο λαιμό, με αποτέλεσμα οι δύο δράστες να αναζητήσουν καταφύγιο σε μια εκτυπωτική εταιρεία στην περιοχή Dammartin-en-Goele. Εκατοντάδες αστυνομικοί περικύκλωσαν τους υπόπτους με ελεύθερους σκοπευτές, ελικόπτερα και στρατιωτικά άρματα, μη αφήνοντας οποιαδήποτε έξοδο διαφυγής.

Μετά από την 8ωρη πολιορκία τους από τις αστυνομικές αρχές, οι δύο δράστες προσπάθησαν να εξέλθουν υπό τους ήχους εκρήξεων και πυροβολισμών και σκοτώθηκαν από μπαράζ αστυνομικών πυρών. Κατά τη διάρκεια, όμως, της πολιορκίας των δραστών, ένας άντρας είχε εισβάλει σε σούπερ μάρκετ στα ανατολικά του Παρισιού, παίρνοντας ομήρους και απειλώντας να σκοτώσει ομήρους, αν οι γαλλικές αρχές δεν άφηνα ελεύθερους τους αδελφούς Kouachi.

Λίγο μετά τον θάνατο των δραστών, οι ειδικές δυνάμεις επιτέθηκαν στο σούπερ μάρκετ. Ο Coulibaly σκοτώθηκε επί τόπου, ενώ 15 όμηροι απελευθερώθηκαν και 4 σκοτώθηκαν. Οι επιθέσεις του Ιανουαρίου του 2015, μαζί με την επίθεση στο Charlie Hebdo, στοίχισαν τη ζωή συνολικά σε 17 ανθρώπους.

Στις 7 Ιανουαρίου 2015, τη μέρα της επίθεσης, ο Joachim Roncin, καλλιτεχνικός διευθυντής σε περιοδικό του Παρισιού, είχε μια ιδέα. Πήρε τη γραμματοσειρά από το εξώφυλλο του Charlie Hebdo, την έβαλε σε μια ασπρόμαυρη εικόνα γράφοντας “Je Suis Charlie” («Είμαι κι εγώ Σαρλί») και την ανήρτησε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter.

Το σύνθημά του χρησιμοποιήθηκε εκατομμύρια φορές ως hashtag και μοιράστηκε από χρήστες σε όλο τον κόσμο στα social media, τόσο εκείνη τη μέρα και τη βδομάδα που ακολούθησε, όσο και πολύ αργότερα. Το “Je Suis Charlie” αναδείχθηκε σε σύνθημα αλληλεγγύης και έκτοτε χρησιμοποιείται για να δείξει την αλληλεγγύη σε ποικίλα θέματα και καταστάσεις.

Η “έκδοση των επιζώντων” και το σημερινό πρωτοσέλιδο

Στις 14 Ιανουαρίου 2015, μια βδομάδα ακριβώς από την αιματηρή επίθεση στα γραφεία του περιοδικού, το Charlie Hebdo αποφάσισε να μην το βάλει κάτω και να εκδώσει το επόμενο φύλλο του. Η συμβολική έκδοση ονομάστηκε “Έκδοση των επιζώντων” και τύπωσε 3 εκατομμύρια φύλλα, αντί για 60.000 που ήταν το κανονικό τιράζ.

Το εξώφυλλο του πρώτου φύλλου μετά την επίθεση απεικόνιζε μια καρικατούρα του Μωάμεθ να δακρύζει, κρατώντας μία πινακίδα με το σύνθημα “Je suis Charlie”, που έγινε παγκοσμίως σύμβολο. Το σκίτσο έφερε την υπογραφή του σκιτσογράφου Λουζ, ενώ συνοδεύτηκε από τον αμφιλεγόμενο τίτλο “Όλα συγχωρούνται”.

Η εφημερίδα αποφάσισε να μην αφήσει κανέναν να της στερήσει την ελευθερία στην έκφραση, αν και πολλοί ήταν εκείνοι που θεώρησαν το εξώφυλλο προκλητικό.

Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά από το τρομοκρατικό χτύπημα στα γραφεία του Charlie Hebdo, κανείς δεν ξεχνά ούτε το περιστατικό αυτό καθαυτό, ούτε τους νεκρούς, αλλά ούτε και τον συμβολισμό της αιματηρής επίθεσης, που ήταν μια ξεκάθαρη καταπάτηση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης και της πολυφωνίας. Η 7η Ιανουαρίου 2015 θα παραμείνει στο μυαλό όλων ως μια μαύρη μέρα για την ελευθερία του λόγου και την ίδια τη δημοκρατία.

Περισσότερο από όλους, δεν ξεχνούν, φυσικά, όσοι βρίσκονται πίσω από το περιοδικό Charlie Hebdo, που προασπίστηκαν, τότε και τώρα, το δικαίωμα στην έκφραση, όχι μόνο για τους ίδιους, αλλά για τον Τύπο συνολικά.

Οι δημοσιογράφοι του περιοδικού δεν φοβήθηκαν ούτε επτά μόλις μέρες μετά τις δολοφονίες, ούτε και σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά. Στο φετινό τους πρωτοσέλιδο αναγράφεται και πάλι η φράση “Όλα συγχωρούνται”, όπως στο πρώτο φύλλο, και απεικονίζονται δύο “σκοταδιστές” που σβήνουν το φως της παγκόσμιας Δημοκρατίας.

Στο editorial του συγκεκριμένου φύλλου με τίτλο “Are you still around?” (Είστε ακόμη εδώ;), ο υπογγράφων του, Riss, γράφει ένα εύστοχο κείμενο για τις θρησκείες και τον κίνδυνο που αυτές φέρουν βάσει των “ερμηνειών” τους.

Διαβάστε ένα απόσπασμα παρακάτω:

“Για να απομακρύνουμε τους τύραννους που θεώρησαν τους εαυτούς τους θεούς, ήταν απαραίτητο να ανατρέψουμε πρώτα τον ίδιο τον Θεό. Παρ’ όλα αυτά, εδώ και πάνω από δύο αιώνες η θρησκεία επιστρέφει κρυφά στην πολιτική ζωή. Οι αισιόδοξοι δεν βλέπουν τίποτα λάθος σ’ αυτό. Υπάρχουν, ωστόσο, πολλές ανησυχίες. Επειδή ακριβώς, η επιστροφή του Θεού δεν σηματοδοτεί την άφιξη μιας σύγχρονης εποχής, αλλά την επιστροφή του θρησκευτικού δογματισμού και των πιστών οπαδών του, των τυράννων και των λαϊκιστών, που μπορούν να κυριαρχήσουν στον λαό τους, ακόμη πιο εύκολα αν έχουν ήδη υποβληθεί στον Θεό.”