Ιστορική συμφωνία ΗΠΑ-Ταλιμπάν με αβέβαιο μέλλον

ΗΠΑ και Ταλιμπάν αναμένεται να υπογράψουν το Σάββατο στη Ντόχα συμφωνία βάσει της οποίας θα ξεκινήσει η αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν αλλά και οι διαφγανικές ειρηνευτικές συνομιλίες.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κάλεσε την Παρασκευή τους Αφγανούς «να αδράξουν την ευκαιρία για ειρήνη».

«Αν οι Ταλιμπάν και η αφγανική κυβέρνηση καταφέρουν να σεβαστούν τις δεσμεύσεις τους, θα έχουμε έναν οδικό χάρτη για τον τερματισμό του πολέμου στο Αφγανιστάν και την επιστροφή των στρατιωτών μας στην πατρίδα», πρόσθεσε ο Τραμπ.

Η συμφωνία, η οποία υπήρξε αντικείμενο διαπραγμάτευσης επί ενάμισι χρόνο στο Κατάρ, αναμένεται να υπογραφεί στις 13:00 ώρα Ελλάδας στη Ντόχα από τους Αμερικανούς απεσταλμένους και τους Ταλιμπάν. Ωστόσο δεν πρόκειται ακριβώς για μια ειρηνευτική συμφωνία.

Οι αφγανικές αρχές από την πλευρά τους, μπλεγμένες σε μια διαμάχη για την εξουσία μετά τις αμφιλεγόμενες προεδρικές εκλογές, έχουν μείνει μακριά από τις διαπραγματεύσεις. Και σε αυτό το στάδιο προβλέπεται μόνο «μείωση της βίας» και όχι πραγματική εκεχειρία.

«Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ιστορική ευκαιρία για τη χώρα», τόνισε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, ενώ ένας από τους διοικητές των Ταλιμπάν, ο Σιραζουντίν Χακάνι, ανέφερε στην εφημερίδα New York Times ότι «όλος ο κόσμος έχει κουραστεί από τον πόλεμο».

Νέα εποχή ή μήπως όχι;

Η συμφωνία θα παρουσιαστεί ως η έναρξη μιας νέας εποχής για το Αφγανιστάν, μια χώρα φτωχή που σπαράσσεται από τον πόλεμο εδώ και 40 χρόνια, και αφήνει να διαφανεί το τέλος της αμερικανικής επέμβασης στη χώρα, η οποία ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου 2011 μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.

Όμως κανείς δεν γνωρίζει πώς θα είναι το μέλλον στη χώρα μετά τη συμφωνία, με ερωτήματα για τις πραγματικές προθέσεις των Ταλιμπάν και την ικανότητα των Αφγανών πρωταγωνιστών να τερματίσουν την πολιτική κρίση.

Περισσότεροι από 100.000 άμαχοι έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί στο Αφγανιστάν την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, και η σύγκρουση έχει κοστίσει στους Αμερικανούς φορολογούμενους περισσότερα από 914 δισεκ. ευρώ σε στρατιωτικό κόστος και κόστος ανοικοδόμησης.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των Ταλιμπάν και τον ΗΠΑ, με τη μεσολάβηση του Κατάρ, έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο επανειλημμένα εξαιτίας της βίας που εξακολουθεί να σπαράσσει το Αφγανιστάν.

Αν και το περιεχόμενο της συμφωνίας ακόμη δεν έχει παρουσιαστεί, αναμένεται ότι θα προβλέπει την έναρξη της απόσυρσης των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν, όπου αυτή τη στιγμή σταθμεύουν 12.000 με 13.000 άνδρες. Οι ΗΠΑ έχουν ανακοινώσει ότι η πρώτη φάση της απόσυρσης, τους επόμενους μήνες, θα αφορά περίπου 8.600 στρατιώτες.

Αργότερα ίσως ακολουθήσουν και άλλες φάσεις. Αυτό θα εξαρτηθεί από την πρόοδο των ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ της κυβέρνησης του προέδρου Άσραφ Γάνι και των Ταλιμπάν. Προς το παρόν, οι αντάρτες θεωρούν την αφγανική κυβέρνηση μαριονέττα των Αμερικανών.

Επίσης οι αντάρτες θα πρέπει να εγγυηθούν ότι τζιχαντιστικές οργανώσεις όπως η αλ Κάιντα ή το Ισλαμικό Κράτος δεν θα χρησιμοποιούν πλέον το Αφγανιστάν ως βάση για να εξαπολύουν επιθέσεις στο εξωτερικό.

Παρά τις επικρίσεις κάποιων παρατηρητών, που εκτιμούν ότι η Ουάσινγκτον κάνει πολλές υποχωρήσεις πολύ νωρίς, η κυβέρνηση Τραμπ διαβεβαιώνει ότι οι εγγυήσεις των ανταρτών για αντιμετώπιση της τρομοκρατίας απαντούν στον βασικό λόγο της πρώτης επέμβασης των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν.

Υποσχέσεις και ανησυχίες

Η προγραμματισμένη για σήμερα υπογραφή τη συμφωνίας γίνεται έπειτα από μια μερική συμφωνία εκεχειρίας διάρκειας μίας εβδομάδας στο Αφγανιστάν η οποία είχε στόχο να χτιστεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών και να αποδείξει ότι οι διοικητές των Ταλιμπάν είναι σε θέση να ελέγχουν τις δυνάμεις τους.

Έως 30 χώρες αναμένεται να εκπροσωπηθούν στην υπογραφή της συμφωνίας, όχι όμως το Αφγανιστάν. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τα αφγανικά μέσα ενημέρωσης, οι ΗΠΑ θα διοργανώσουν μια τελετή μαζί με την αφγανική κυβέρνηση στην Καμπούλ.

Μετά τις τελετές αυτές, αναμένεται να ξεκινήσουν σχετικά γρήγορα οι διαφγανικές διαπραγματεύσεις, σε μια πόλη που θα ανακοινωθεί αργότερα.

«Σήμερα πρόκειται για το προκαταρκτικό στάδιο για την έναρξη της διαδικασίας, δεν είναι λόγος για εορτασμούς για την κυβέρνηση και τους συμμάχους της», εκτίμησε ο Άντριου Ουάτκινς του International Crisis Group.

Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί επανειλημμένα ότι θα φέρει πίσω τα αμερικανικά στρατεύματα στη χώρα και ότι θα τερματίσει τους «ανόητους» πολέμους των ΗΠΑ.

Ωστόσο αναλυτές φοβούνται ένα ζοφερό μέλλον: Η Ουάσινγκτον «θα ανακοινώσει τη νίκη της», και, αν υπάρξουν προβλήματα «θα πει “φταίνε οι Αφγανοί”», δήλωσε ο Κόλιν Κλαρκ ερευνητής στο κέντρο Soufan Center.

«Για ποιο λόγο οι Ταλιμπάν θα συνεχίσουν να σέβονται τη συμφωνία μόλις πάρουν αυτό που θέλουν, δηλαδή την αποχώρηση των ΗΠΑ;», διερωτήθηκε.