Μπάτσος σημαίνει και χαστούκι

Εάν ένας αστυνομικός δώσει ένα χαστούκι, τότε, δεν θα ήμασταν ανακριβείς εάν λέγαμε πως ένα μπάτσος έδωσε έναν μπάτσο. Είναι ωστόσο ενδιαφέρον αν μάθουμε από πού προέρχονται οι ίδιες, στο αυτί, αλλά όχι στην καταγωγή, λέξεις.

Η λέξη για το όργανο της τάξεως λοιπόν προέρχεται από τον τούρκικο όρο “μπατς”, που σημαίνει φόρος, τον οποίο εισέπρατταν οι χωροφύλακες. Η λέξη προήλθε από το περσικό “μπακ” ή “μπατς”, που σημαίνει “φόρος, διόδια”. Από τη λέξη “μπάτσος” παράγονται κάμποσες άλλες, όπως η μπατσίνα, (η αστυνομικίνα), το μπατσικό, (δηλαδή το περιπολικό), ή το μπατσόσκυλο (ο αστυνομικός κύων).

Τώρα, ο μπάτσος που σημαίνει χαστούκι, ή ράπισμα, ή σκαμπίλι, είναι αβέβαιη η ετυμολογία του, λέει ο κύριος Μπαμπινιώτης, θεωρώντας όμως ως πιθανή προέλευση το κουτσοβλάχικο “batsa”, που είναι το ράπισμα.

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, το “μπάτσος” προέρχεται από την ηχομιμητική λέξη “patch”, που στη γερμανοεβραϊκή διάλεκτο γίντις σημαίνει “χαστούκι”. Ο μπάτσος, ως σκαμπίλι, υπάρχει και στη φράση “του κλότσου και του μπάτσου”, που χρησιμοποιείται για κάποιον που οι άλλοι τον κάνουν ό,τι θέλουν, τον περιφρονούν ή του φέρονται βάναυσα.

Οπότε πρέπει να προσέχουμε πολύ, να μην γίνουμε του κλότσου και του μπάτσου, ούτε καν του κλότσου και του υπαστυνόμου, όσο και να μας κολακεύει το ξυλοκόπημα από ένα βαθμοφόρο και όχι από ένα απλό μπάτσο.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.