Γαλαξίας: Ο Πόλεμος των Άστρων, το γάλα της Ήρας και ο κόπανος

“A long time ago, in a galaxy far, far away”. Έτσι αρχίζει η κλασική κινηματογραφική τριλογία του “Πολέμου των άστρων” του Τζορτζ Λούκας, από το μακρινό 1977. “Πολύ καιρό πριν, σ’ ένα μακρινό γαλαξία”, έλεγε το κρόουλ, και είναι αμφίβολο το πόσοι από τα εκατομμύρια θεατών που είδαν την ταινία παγκοσμίως γνώριζαν πως η λέξη “galaxy” παράγεται από την ελληνική “γαλαξίας”, που κι αυτή προέρχεται από τη λέξη “γάλα”.

Βέβαια στα αγγλικά, η τεράστια συγκέντρωση αστέρων, αερίων σκόνης και ακτινοβολίας, όπως λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, λέγεται εκτός από “galaxy”, και “milky way”, “voie lactee” στα γαλλικά, “via lattea” στα ιταλικά, δηλαδή “γαλακτική οδός”, “via lactea”, στα λατινικά.

Για τον συμβολισμό της λέξης ευθύνεται βέβαια η αρχαιοελληνική μυθολογία: ο Γαλαξίας σχηματίστηκε από την Ήρα, από το στήθος της οποίας χύθηκε γάλα στον ουρανό όταν απώθησε το βρέφος, ανακαλύπτοντας πως ο Δίας την ξεγέλασε ώστε να θηλάζει τον Ηρακλή. Σε κάποια άλλη εκδοχή, ο Ερμής έβαλε στα κρυφά τον Ηρακλή στον Όλυμπο για να τραφεί από την Ήρα που κοιμόταν. Ο Ηρακλής δάγκωσε τη θηλή της Ήρας και το γάλα της εκτινάχθηκε στους ουρανούς σχηματίζοντας τον Γαλαξία.

Τελειώνοντας θέλω να σας θυμίσω πως υπάρχουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια γαλαξίες στο σύμπαν, και ο καθένας από αυτούς έχει εκατοντάδες δισεκατομμύρια άστρα, όπως ο Ήλιος μας… Μ’ όλα αυτά επιθυμώ να τονίσω πως εάν ο γαλαξίας μας είναι ένας μεγάλος τόπος, φανταστείτε πόσο αχανές είναι ολόκληρο το Σύμπαν. Ας το έχουμε αυτό στο μυαλό μας όταν ακούσουμε τον επόμενο κόπανο στο δρόμο να φωνάζει «ξέρεις ποιος είμ’ εγώ, ρε;». Τίποτα δεν είσαι φίλε μου – ένα κόκκος σκόνης είσαι, όπως όλοι μας, γι’ αυτό χαλάρωσε και απόλαυσε το ταξίδι σου.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.