Ανδρέας Μπελεγρής: Τα επόμενα 30 χρόνια της Δύσης παίζονται στην Ουκρανία

Στη μεταψυχροπολεμική Σύγκρουση των Πολιτισμών ο Samuel Huntington εκτιμά τρία σενάρια για την Ουκρανία – με την προϋπόθεση πως που λαμβάνουμε υπ’ όψιν πρωτίστως είναι ο πολιτισμός. Υπενθυμίζεται ότι η Ουκρανία υπήρξε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου μια ζώνη ασφαλείας ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία, η οποία όμως χωρίζεται σε μια φιλοδυτική πλειοψηφία και μια φιλορωσική μειοψηφία.

Το πρώτο σενάριο του Huntington αποκλείει μια σύγκρουση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Το δεύτερο σενάριο προβλέπει την απόσχιση των περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας και τη συγχώνευσή της με τη Ρωσία. Και στο τρίτο σενάριο βλέπει να παραμένει η Ουκρανία ενωμένη, αλλά με ένα μεγάλο χάσμα στο εσωτερικό της.

Η απόφαση της Ρωσίας να φτάσει μέχρι το Κίεβο επιχειρεί να διαψεύσει και τις τρεις αυτές εκτιμήσεις. Κι αυτό επειδή ο ρωσικός στρατός μπαίνοντας στην Ουκρανία πέρασε την κρίσιμη πολιτισμική συνοριακή γραμμή.

Ο Πούτιν έθεσε στο επίκεντρο την τσαρική παράδοση της Ρωσίας δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι το statusquo του μεταψυχροπολεμικού κόσμου έχει διαρραγεί. Ενθάρρυνε αποσχίσεις, ενώ έχει προχωρήσει σε προσάρτηση της Κριμαίας. Ο πλανητικός – υπερεθνικός ρόλος της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία δεν ταυτίζεται με τον πολιτισμικό, αλλά προχώρησε ένα βήμα πάραπάνω. Ο ανταγωνισμός των ΗΠΑ και της Ρωσίας και ο αγώνας κατανομής αν μέχρι πρόσφατα μεταμφιεζόταν σε σύγκρουση πολιτισμών, τελικά ξεπέρασε τα όρια του Huntington.νατο

Η επέκταση του ΝΑΤΟ δεν μπορεί να εξισορροπεί την κριτική απέναντι στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Προφανώς, η επέκταση προκαλούσε ανασφάλεια στη Μόσχα. Ωστόσο, η επέκταση του ΝΑΤΟ σε καμία μορφή της δεν ήταν αποτέλεσμα πολεμικών συγκρούσεων, αποσχίσεων και εδαφικών προσαρτήσεων.

Μετά την κατάρρευση του ψυχροπολεμικού κόσμου ένα νέο status quo θα σχηματιζόταν έτσι και αλλιώς. Για την Ευρώπη ο κύριος πυρήνας του ήταν το ΝΑΤΟ και η ΕΕ. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 αναμφίβολα το μέλλον μιας ενωμένης δημοκρατικής Ευρώπης συνδέθηκε με τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, κάτι που δεν είχε αλλάξει μέχρι σήμερα για το μέλλον από εδώ και στο εξής.

Όμως η διεύρυνση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ δεν προέκυψε απλά και μόνο από την επιθυμία των ισχυρών της Δύσης να διαμορφώσουν το μεταψυχροπολεμικό status quo απολύτως στα μέτρα τους. Επίσης, προέκυψε και από την επιθυμία των μικρότερων κρατών της Βαλτικής, του Βίσεγκραντ και άλλων στην ανατολική Ευρώπη να προσχωρήσουν επειγόντως στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο, επιλέγοντας τη σφαίρα επιρροής που επιθυμούσαν. Συχνά παραγνωρίζεται η επιθυμία τους αυτή, παρά το γεγονός μάλιστα ότι προσδιοριζόταν από μια αντίστοιχη δική τους ανασφάλεια που τους προκαλούσε μια ισχυρότερη Ρωσία στο μέλλον.

Και οι δύο πλευρές είχαν να αντιμετωπίσουν το δίλημμα της ασφάλειας, όχι μόνο η μία. Έτσι για να απαντηθεί το ερώτημα ποιος είναι ο αναθεωρητής του status quo, θα πρέπει πρώτα να απαντηθεί το ερώτημα ποιο status quo δεχόμαστε: τον μεταψυχροπολεμικό κόσμο των δυτικών δυνάμεων ή τον τσαρικό του Πούτιν;

Και με ποια κριτήρια θα γίνει αυτή η επιλογή; Με κριτήρια σύγκρουσης πολιτισμών ή με κριτήρια ισχύος;

Η επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία και, ιδίως, η προέλασή της προς το Κίεβο δείχνει ότι ο Ρώσος Πρόεδρος έχει απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα και είναι διατεθειμένος να προχωρήσει πέρα από τα πολιτισμικά του όρια. Αν η Ρωσία δεν πληρώσει μεγάλο κόστος θα δημιουργηθεί ένα εφιαλτικό προηγούμενο για τον κόσμο μας. Ο Ρώσος Πρόεδρος θα προχωρήσει όσο του επιτρέπεται. Οι επόμενες τρεις δεκαετίες, τουλάχιστον για την Ευρώπη, παίζονται αυτές τις ημέρες στην Ουκρανία.

*Ο Ανδρέας Μπελεγρής είναι δημοσιογράφος