Ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας στο “Μονόγραμμα” της ΕΡΤ2 21.10.2019

Τριάντα οκτώ χρόνια συνεχούς παρουσίας το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη πολιτιστική εκπομπή της δημόσιας τηλεόρασης, έχει καταγράψει με μοναδικό τρόπο τα πρόσωπα που σηματοδότησαν με την παρουσία και το έργο τους την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική πορεία του τόπου μας.

«Εθνικό αρχείο» έχει χαρακτηριστεί από το σύνολο του Τύπου και για πρώτη φορά το 2012, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε και βράβευσε οπτικοακουστικό έργο, απονέμοντας στους δημιουργούς-παραγωγούς και σκηνοθέτες Γιώργο και Ηρώ Σγουράκη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου τους και ιδίως για το «Μονόγραμμα» με το σκεπτικό ότι: «…οι βιογραφικές τους εκπομπές αποτελούν πολύτιμη προσωπογραφία Ελλήνων που έδρασαν στο παρελθόν αλλά και στην εποχή μας και δημιούργησαν, όπως χαρακτηρίστηκε, έργο “για τις επόμενες γενεές”».

Έθνος χωρίς ιστορική μνήμη, και χωρίς συνέχεια πολιτισμού, είναι καταδικασμένο. Και είμαστε υποχρεωμένοι ως γενιά, να βρούμε τις βέβαιες πατημασιές, πάνω στις οποίες θα πατήσουν οι επόμενες γενιές. Πώς; Βαδίζοντας στα χνάρια του πολιτισμού που άφησαν οι μεγάλοι της εποχής μας. Στο μεσοστράτι δύο αιώνων, και υπερήφανοι που γεννηθήκαμε την ίδια εποχή με αυτούς και κοινωνήσαμε της Τέχνης τους, οφείλουμε να τα περιφρουρήσουμε, να τα περισώσουμε.

Η ιδέα της δημιουργίας ήταν του παραγωγού-σκηνοθέτη Γιώργου Σγουράκη, προκειμένου να παρουσιαστεί με αυτοβιογραφική μορφή η ζωή, το έργο και η στάση ζωής των προσώπων που δρουν στην πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική και γενικότερα στη δημόσια ζωή, ώστε να μην υπάρχει κανενός είδους παρέμβαση και να διατηρηθεί ατόφιο το κινηματογραφικό ντοκουμέντο.

Η μορφή της κάθε εκπομπής έχει στόχο την αυτοβιογραφική παρουσίαση (καταγραφή σε εικόνα και ήχο) ενός ατόμου που δρα στην πνευματική, καλλιτεχνική, πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και γενικά στη δημόσια ζωή, κατά τρόπο που κινεί το ενδιαφέρον των συγχρόνων του.

Ο τίτλος είναι από το ομότιτλο ποιητικό έργο του Οδυσσέα Ελύτη (με τη σύμφωνη γνώμη του) και είναι απόλυτα καθοριστικός για το αντικείμενο που πραγματεύεται: Μονόγραμμα = Αυτοβιογραφία.

Το σήμα της σειράς είναι ακριβές αντίγραφο από τον σπάνιο σφραγιδόλιθο που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο και χρονολογείται στον 4ο ώς τον 3ο αιώνα π.Χ. και είναι από καφετί αχάτη.

Τέσσερα γράμματα συνθέτουν και έχουν συνδυαστεί σε μονόγραμμα. Τα γράμματα αυτά είναι το Υ, το Β, το Ω και το Ε. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιοι οι σφραγιδόλιθοι με συνδυασμούς γραμμάτων, όπως αυτός που έχει γίνει το χαρακτηριστικό σήμα της τηλεοπτικής σειράς.

Το χαρακτηριστικό μουσικό σήμα που συνοδεύει τον γραμμικό αρχικό σχηματισμό του σήματος με τη σύνθεση των γραμμάτων του σφραγιδόλιθου, είναι δημιουργία του συνθέτη Βασίλη Δημητρίου.

Σε κάθε εκπομπή ο/η αυτοβιογραφούμενος/η οριοθετεί το πλαίσιο της ταινίας, η οποία γίνεται γι’ αυτόν. Στη συνέχεια, με τη συνεργασία τους καθορίζεται η δομή και ο χαρακτήρας της όλης παρουσίασης. Μελετούμε αρχικά όλα τα υπάρχοντα βιογραφικά στοιχεία, παρακολουθούμε την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του έργου του προσώπου το οποίο καταγράφουμε, ανατρέχουμε στα δημοσιεύματα και στις συνεντεύξεις που το αφορούν και έπειτα από πολύμηνη πολλές φορές προεργασία, ολοκληρώνουμε την τηλεοπτική μας καταγραφή.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 380 πρόσωπα και θεωρούμε ως πολύ χαρακτηριστικό, στην αντίληψη της δημιουργίας της σειράς, το ευρύ φάσμα ειδικοτήτων των αυτοβιογραφουμένων, που σχεδόν καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και κοινωνικούς χώρους με τις ακόλουθες ειδικότητες: αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αστροφυσικοί, βαρύτονοι, βιολονίστες, βυζαντινολόγοι, γελοιογράφοι, γεωλόγοι, γλωσσολόγοι, γλύπτες, δημοσιογράφοι, διαστημικοί επιστήμονες, διευθυντές ορχήστρας, δικαστικοί, δικηγόροι, εγκληματολόγοι, εθνομουσικολόγοι, εκδότες, εκφωνητές ραδιοφωνίας, ελληνιστές, ενδυματολόγοι, ερευνητές, ζωγράφοι, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, θέατρο σκιών, ιατροί, ιερωμένοι, ιμπρεσάριοι, ιστορικοί, ιστοριοδίφες, καθηγητές πανεπιστημίων, κεραμιστές, κιθαρίστες, κινηματογραφιστές, κοινωνιολόγοι, κριτικοί λογοτεχνίας, κριτικοί Τέχνης, λαϊκοί οργανοπαίκτες, λαογράφοι, λογοτέχνες, μαθηματικοί, μεταφραστές, μουσικολόγοι, οικονομολόγοι, παιδαγωγοί, πιανίστες, ποιητές, πολεοδόμοι, πολιτικοί, σεισμολόγοι, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, σκιτσογράφοι, σπηλαιολόγοι, στιχουργοί, στρατηγοί, συγγραφείς, συλλέκτες, συνθέτες, συνταγματολόγοι, συντηρητές αρχαιοτήτων και εικόνων, τραγουδιστές, χαράκτες, φιλέλληνες, φιλόλογοι, φιλόσοφοι, φυσικοί, φωτογράφοι, χορογράφοι, χρονογράφοι, ψυχίατροι.

Στο νέο κύκλο εκπομπών αυτοβιογραφούνται: η εικαστικός Μάρα Καρέτσος, ο ηθοποιός-σκηνοθέτης Γιάννης Μόρτζος, ο γλύπτης Πραξιτέλης Τζανουλίνος, η καθηγήτρια του ΕΜΠ Τόνια Μοροπούλου, ο συνθέτης Γιάννης Γλέζος, ο σχεδιαστής μόδας Γιάννης Τσεκλένης, ο φωτορεπόρτερ Αριστομένης Σαρρηκώστας, ο καραγκιοζοπαίχτης Σωτήρης Χαρίδημος, ο λυράρης Ψαραντώνης, ο ζωγράφος Δημήτρης Ταλαγάνης, ο συγγραφέας, σεναριογράφος και μεταφραστής Αχιλλέας Κυριακίδης, ο συνθέτης Λίνος Κόκοτος και ο ζωγράφος Γιώργος Ρόρρης.

Συντελεστές δημιουργίας της νέας ενότητας αυτών των εκπομπών είναι:

Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης.

Σκηνοθέτες: Περικλής Κ. Ασπρούλιας, Μπάμπης Πλαϊτάκης, Χρίστος Ακρίδας, Κιμ Ντίμον, Στέλιος Σγουράκης, Σωκράτης Σπανός.

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Αντώνης Εμιρζάς, Ιωάννα Κολοβού.

Διεύθυνση φωτογραφίας: Μαίρη Γκόβα.

Ηχοληψία: Λάμπρος Γόβατζης, Νίκος Παναγοηλιόπουλος.

Μοντάζ – μίξη ήχου: Δημήτρης Μπλέτσας, Βασίλης Καρώνης, Στέφανος Καράβολος, Σταμάτης Μαργέτης.

Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης.

Ημερομηνία μετάδοσης: Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2019, στις 19:00

«Αριστοτέλης Σαρρηκώστας» (φωτορεπόρτερ)

 

Μια ιστορία σαν μυθιστόρημα, γεμάτη περιπέτειες και αμέτρητες φωτογραφίες είναι η ζωή του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα που αυτοβιογραφείται στο «Μονόγραμμα».

Η συναρπαστική ζωή του πρώτου Έλληνα φωτορεπόρτερ που εργάστηκε για λογαριασμό του ξένου διεθνούς πρακτορείου Associated Press, του μοναδικού φωτορεπόρτερ που κατέγραψε την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο.

Δύσκολα παιδικά χρόνια εν μέσω Κατοχής και Εμφυλίου σημάδεψαν την οικογένειά του. Ο πατέρας του πέθανε νωρίς, αφήνοντας τη μητέρα να μεγαλώνει έξι παιδιά.

Το 1954, σε ηλικία περίπου 16 ετών, φεύγει μετανάστης για Βραζιλία και στη συνέχεια για τις ΗΠΑ. Επέστρεψε όμως στην Ελλάδα για τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις.

Η μητέρα του ήταν τελικά που μεσολάβησε στον γείτονα φωτορεπόρτερ Κλεισθένη Δασκαλάκο, προκειμένου να πάρει τον Αριστοτέλη για βοηθό του, την ώρα που εκείνος ετοιμαζόταν να ξαναφύγει για το εξωτερικό.

Εκεί, στο σκοτεινό θάλαμο, όταν είδε να εμφανίζεται η πρώτη φωτογραφία συνειδητοποίησε ότι αυτό ήθελε να κάνει στη ζωή του.

Από εκεί και πέρα, η πορεία του ήταν σε συνεχή εξέλιξη με στόχο την κορυφή. Συνεργάστηκε με πολλούς γνωστούς Έλληνες δημοσιογράφους, κάνοντας φωτορεπορτάζ. Κάλυψε μεγάλα αθλητικά γεγονότα και ποδοσφαιρικά ματς. Είναι ο φωτορεπόρτερ που μπορείς να τον χαρακτηρίσεις από πολεμικό ανταποκριτή, μέχρι καλλιτεχνικό φωτορεπόρτερ. Γνώρισε και φωτογράφισε διάσημους Έλληνες και ξένους.

Σταθμός στην καριέρα του ήταν και όταν την 1η Σεπτεμβρίου του 1964 μεταπήδησε από το φωτοειδησεογραφικό πρακτορείο, την «Ένωση», στο Associated Press.

Συναρπαστικό σημείο της αφήγησής του είναι πώς κατόρθωσε με κίνδυνο της ζωής του να βγάλει τις φωτογραφίες της εισβολής του τανκ στο Πολυτεχνείο τη νύχτα της 17ης Νοέμβρη. Φωτογραφίες που έκαναν την άλλη μέρα το πρωί , το γύρο του κόσμου.

Χιλιάδες φωτογραφίες, δεκάδες αποστολές σε όλα τα μέτωπα του πολέμου… Υπήρξε στιγμή που μια σφαίρα άγγιξε το πρόσωπό του. Ωστόσο η αγάπη του γι’ αυτή τη δουλειά δεν σταμάτησε ποτέ, εξελίχθηκε σε πάθος.

«Κοιτάξτε, η δουλειά του φωτορεπόρτερ περιέχει κινδύνους» λέει. «Εγώ είχα κοστολογήσει τη ζωή μου όσο την αξία μιας σφαίρας, τόσο άξιζε η ζωή μου. Θα μου πεις τώρα βάζεις τη δουλειά σου πάνω από τη ζωή σου; Ναι εγώ την είχα βάλει. Όσο παράξενο κι αν ακούγεται την είχα βάλει πάνω κι από την οικογένειά μου…».

Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης.

Σκηνοθεσία: Περικλής Κ. Ασπρούλιας.

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Ιωάννα Κολοβού, Αντώνης Εμιρζάς.

Διεύθυνση φωτογραφίας: Μαίρη Γκόβα.

Ηχοληψία: Λάμπρος Γόβατζης.

Μοντάζ: Δημήτρης Μπλέτας.

Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης.