Παγουλάτος στο Νews 24/7 για Brexit: Η συμφωνία, οι υποχωρήσεις και το τέλος μιας αρχής;

Πόσο κοντά είμαστε τελικά σε ένα βελούδινο διαζύγιο μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Ήρθε η ώρα να πέσουν οι τίτλοι τέλους για το πολυσυζητημένο Brexit ή τελικά βρισκόμαστε “στο τέλος της αρχής;”. Ο λευκός καπνός που έβγαινε αχνά από το βράδυ της Τετάρτης, έγινε “πυκνός” το πρωί της Πέμπτης καθώς από τα πλέον επίσημα χείλη Μπαρνιέ και Τζόνσον ανακοινώθηκε ότι υπήρξε συμφωνία, με τους “27” ηγέτες να την εγκρίνουν το βράδυ της Πέμπτης. 

Μάλιστα όπως ξεκαθάρισε ο επικεφαλής Eυρωπαίος διαπραγματευτής για το Brexit Μισέλ Μπαρνιέ, η συμφωνία προβλέπει ότι “η Βόρεια Ιρλανδία θα παραμείνει εντός του τελωνειακού χώρου του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά θα παραμείνει σημείο εισόδου στην ενιαία αγορά”.

Της ανακοίνωσης της συμφωνίας ακολούθησε το μεγάλο “ρήγμα” εντός του Ηνωμένου Βασιλείου, με τους Εργατικούς να απορρίπτουν την νέα πρόταση. Ακολούθησαν το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας (DUP) , το Εργατικό Κόμμα και το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP), οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες να απορρίπτουν επίσης τα όσα συμφώνησε ο Τζόνσον με τους Ευρωπαίους ηγέτες. Πλέον όλα τα μάτια είναι στραμμένα στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, όπου το Σάββατο σε μια ιστορική συνεδρίαση θα τεθεί υπό έγκριση η νέα και τελευταία όπως φαίνεται συμφωνία.

Αυτό άλλωστε τονίζει στο News 24/7 ο Γιώργος Παγουλάτος, Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, επισκέπτης Καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης, Bruges, και Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), επισημαίνοντας με νόημα ότι “αυτή η συμφωνία είναι για να αποσαφηνιστεί απλώς το καθεστώς αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, δηλαδή η μεταβατική κατάσταση της επόμενης μέρας. Θα ακολουθήσουν μακρές, πολυετείς, διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΒ και ΕΕ για το ακριβές περιεχόμενο της σχέσης μεταξύ των δύο, που θα καταλήξουν σε μια λεπτομερή νέα συμφωνία, η οποία θα πρέπει έπειτα να επικυρωθεί όχι μόνο από το βρετανικό κοινοβούλιο αλλά και από τα κοινοβούλια όλων των κρατών-μελών της ΕΕ, μια διαδικασία στην οποία τα κράτη-μέλη διατηρούν μεγάλη εξουσία”.

Κατά τoν κ. Παγουλάτο η διαπραγματευτική ισχύς ανήκει στην η ΕΕ και όχι στο ΗΒ, με την Ευρώπη να έχει συμμετάσχει με εντυπωσιακή ενότητα και σταθερότητα. “Το backstop εξακολουθεί να υπάρχει. Η Βόρεια Ιρλανδία θα εξακολουθεί να ανήκει στην τελωνειακή ένωση της ΕΕ και να υπάγεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Η ΕΕ επέβαλε την ενότητα του νησιού της Ιρλανδίας (βάση της ιστορικής συμφωνίας ειρήνευσης στη Β. Ιρλανδία). Έτσι τα εισερχόμενα στη Β. Ιρλανδία εμπορεύματα θα ελέγχονται τελωνειακά στη Μεγάλη Βρετανία, με φυσικό σύνορο την Ιρλανδική θάλασσα, και όχι στο ιρλανδικό έδαφος. Αυτό συνιστά επιτυχία της Ιρλανδίας, που κατέστη δυνατή χάρη στην ενότητα της ΕΕ” αναφέρει χαρτακτηριστικά.

Ακολουθεί η συνέντευξη του Γιώργου Παγουλάτου στο News 24/7

-Κύριε Καθηγητά ο Μισέλ Μπαρνιέ δήλωσε σήμερα ότι το brexit είναι μια “άσκηση υπομονής”.

“Πράγματι, αν αναλογιστεί κανείς από πόσα κύματα έχουμε περάσει (ξεκινώντας από το δημοψήφισμα του 2016) για να φτάσουμε μέχρι εδώ. Αλλά και πόσα ακόμα απομένουν μέχρι να ολοκληρωθεί το Brexit. Διότι θυμίζω, εάν όλα πάνε καλά και η συμφωνία πράγματι περάσει από το βρετανικό κοινοβούλιο το Σάββατο (κάτι κάθε άλλο παρά βέβαιο) θα είμαστε απλώς στο «τέλος της αρχής», για να θυμηθούμε την περίφημη φράση του Ουίνστον Τσώρτσιλ που τόσο θαυμάζει ο Μπόρις Τζόνσον.

Αυτή η συμφωνία είναι για να αποσαφηνιστεί απλώς το καθεστώς αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, δηλαδή η μεταβατική κατάσταση της επόμενης μέρας. Θα ακολουθήσουν μακρές, πολυετείς, διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΒ και ΕΕ για το ακριβές περιεχόμενο της σχέσης μεταξύ των δύο, που θα καταλήξουν σε μια λεπτομερή νέα συμφωνία, η οποία θα πρέπει έπειτα να επικυρωθεί όχι μόνο από το βρετανικό κοινοβούλιο αλλά και από τα κοινοβούλια όλων των κρατών-μελών της ΕΕ, μια διαδικασία στην οποία τα κράτη-μέλη διατηρούν μεγάλη εξουσία.

Η διαπραγματευτική ισχύς θα ανήκει στην ΕΕ και στα μέλη της, που είναι στην προκείμενη περίπτωση μια παγκόσμια εμπορική υπερδύναμη, και όχι στο ΗΒ, το οποίο θα προσπαθεί να αποκτήσει πρόσβαση στην τεράστια ευρωπαϊκή αγορά. Επομένως μια άσκηση υπομονής, στην οποία θα δοκιμάζεται η ΕΕ αλλά κυρίως η Μεγάλη Βρετανία, η οποία από το δημοψήφισμα μέχρι σήμερα έχει δει ως τώρα τρεις κυβερνήσεις, και θα δει κι άλλες μέχρι να ολοκληρωθεί. Και στην οποία διαδικασία, πρέπει να σημειωθεί , η ΕΕ έχει συμμετάσχει με εντυπωσιακή συνέχεια και σταθερότητα πολιτικής (και χάρη στις ικανότητες του επικεφαλής διαπραγματευτή της ΕΕ, Μισέλ Μπαρνιέ) αλλά και με ακόμα πιο εντυπωσιακή ενότητα μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ”.

Υπάρχει μια έκδηλη αισιοδοξία σε ΕΕ και Μεγάλη Βρετανία. Πιστεύετε ότι φτάσαμε στην… πηγή;

“Είναι σαφές ότι τις τελευταίες ημέρες (ιδίως μετά την καθοριστική συνάντηση του βρετανού πρωθυπουργού με τον Ιρλανδό ομόλογό του και τις πολύ αισιόδοξες δηλώσεις του τελευταίου) είχαμε τις πρώτες σοβαρές ενδείξεις συμφωνίας μετά από πάρα πολύ καιρό. Είναι επίσης σαφές ότι αυτή είναι η οριστική συμφωνία, αυτό είναι! Η ΕΕ διατήρησε τις κόκκινες γραμμές της, η βρετανική πλευρά έκανε παραχωρήσεις (δεχόμενη ουσιαστικά τη διαίρεση στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασιλείου) προκειμένου να αποφευχθεί ένα καταστροφικό «Brexit χωρίς συμφωνία». Πλέον το δίλημμα «αυτή η συμφωνία ή καμία συμφωνία» η στρατηγική Μπόρις Τζόνσον από την αρχή) είναι εξαιρετικά πειστικό”.

-Ποια είναι κατά τη γνώμη σας εκείνα τα σημεία της συμφωνίας που αλλάζουν τα δεδομένα; Είναι το backstop και ποια είναι η νέα προσέγγιση;

“Το backstop εξακολουθεί να υπάρχει. Η Βόρεια Ιρλανδία θα εξακολουθεί να ανήκει στην τελωνειακή ένωση της ΕΕ και να υπάγεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Η ΕΕ επέβαλε την ενότητα του νησιού της Ιρλανδίας (βάση της ιστορικής συμφωνίας ειρήνευσης στη Β. Ιρλανδία). Έτσι τα εισερχόμενα στη Β. Ιρλανδία εμπορεύματα θα ελέγχονται τελωνειακά στη Μεγάλη Βρετανία, με φυσικό σύνορο την Ιρλανδική θάλασσα, και όχι στο ιρλανδικό έδαφος. Αυτό συνιστά επιτυχία της Ιρλανδίας, που κατέστη δυνατή χάρη στην ενότητα της ΕΕ.

Δηλαδή η βασική διαφορά της συμφωνίας Τζόνσον από εκείνη της προκατόχου του είναι ότι το λεγόμενο “backstop” τώρα θα αφορά μόνο την Βόρεια Ιρλανδία, κι όχι όλο το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως στην συμφωνία Μέι. Η Βόρεια Ιρλανδία θα παραμείνει ρυθμιστικά εναρμονισμένη με την ΕΕ.

Η Μεγάλη Βρετανία (δηλαδή το Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς τη Βόρειο Ιρλανδία) θα είναι ελεύθερη να συνάπτει δικές της εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες, από τις οποίες εν μέρει μόνο μπορεί να επωφελείται η Β. Ιρλανδία”.

Πως επηρεάζονται οι ελληνικές επιχειρήσεις και οι φοιτητές που διαμένουν στη Μεγάλη Βρετανία;

“Οι φοιτητές που ήδη διαμένουν στη Μεγάλη Βρετανία έχουν δεχθεί διαβεβαιώσεις από τη βρετανική κυβέρνηση ότι η κατάστασή τους κατά βάση δεν θα αλλάξει. Οι ελληνικές επιχειρήσεις θα συναλλάσσονται με τη Βρετανία ως μια τρίτη χώρα και όχι ως μέρος της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς (που διέπεται από ελεύθερη μετακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και ανθρώπων). Αυτό σημαίνει γραφειοκρατικότερες διατυπώσεις, δασμολογικά και τελωνειακά εμπόδια για εισαγωγές και εξαγωγές, που θα δυσχεράνουν τις εμπορικές συναλλαγές με τη Βρετανία. Βέβαια και οι δύο πλευρές (Βρετανία και ΕΕ) έχουν συμφέρον να διαμορφώσουν ένα μεταβατικό στάδιο με τις λιγότερες δυνατές επιβαρύνσεις και φραγμούς στις εμπορικές συναλλαγές”.

-Φτάσαμε στο τέλος ενός θρίλερ ή η ψηφοφορία του Σαββάτου στο Βρετανικό κοινοβούλιο θα ανατρέψει εκ νέου την αισιοδοξία και θα οδηγηθούμε σε ένα νέο αδιέξοδο. 

“Ο Τζόνσον υποσχέθηκε στην ΕΕ ότι θα μπορέσει να περάσει την συμφωνία από το Κοινοβούλιό του. Είναι μια πιθανότητα μεγαλύτερη από 50%, αλλά όχι πολύ μεγαλύτερη.  Δεν έχουμε φτάσει στο τέλος του θρίλερ, όσο το κόμμα των προτεσταντών της Β. Ιρλανδίας (DUP) συνεχίζει να εναντιώνεται στη συμφωνία. Οι ενωτικοί προτεστάντες αντιδρούν στον διαχωρισμό Β. Ιρλανδίας από τη Μεγάλη Βρετανία, καθώς πλέον η Ιρλανδική θάλασσα είναι το φυσικό και τελωνειακό σύνορο. 

Η έκτακτη συνεδρίαση της Βουλής των Κοινοτήτων το Σάββατο θα είναι δραματική και ιστορική – εξαιρετικά σπάνιο για τη βρετανική Βουλή να συνεδριάζει ημέρα Σάββατο.

Οποιαδήποτε πλειοψηφία υπέρ της συμφωνίας Τζόνσον στη Βουλή των Κοινοτήτων θα είναι κατά πάσα πιθανότητα οριακή. Ενδεικτικά, οι Financial Times εκτιμούν ότι εάν την συμφωνία ψηφίσουν όλοι οι Συντηρητικοί βουλευτές, συν 15 διαγραφέντες από το κόμμα Συντηρητικούς , συν το κόμμα των προτεσταντών της Β. Ιρλανδίας που στηρίζει την κυβέρνηση (DUP), συν 9 Εργατικούς σε περιφέρειες υπέρ του Brexit, σε αυτό (το καλύτερο δυνατό για την κυβέρνηση) σενάριο, η πλειοψηφία θα ήταν μόλις μια ψήφος. Εάν το DUP καταψηφίσει, τότε η συμφωνία θα χρειάζεται την ψήφο 19 Εργατικών βουλευτών.

Ο Τζόνσον έχει τη δυνατότητα να περάσει τη συμφωνία. Θα κάνει αυτό που έκανε ως τώρα, θα εκβιάσει δηλαδή ευθέως τους βουλευτές ότι αυτή είναι η συμφωνία, και αν δεν την ψηφίσουν δεν θα υπάρξει άλλη παράταση αλλά μόνο μια καταστροφική έξοδος χωρίς συμφωνία (no deal Brexit). Το ότι έχει μαζί του την δεξιά σκληρή πτέρυγα των Συντηρητικών Brexiters του δίνει ένα πλεονέκτημα, καθώς από αυτή την πτέρυγα προέρχονταν οι μεγαλύτερες αντιδράσεις στη συμφωνία. Εκείνοι άλλωστε είχαν καταψηφίσει τρεις φορές την συμφωνία της άτυχης κ. Μέι”.