Σπύρος Προσωπάρης: "Η Κέρκυρα είναι ένας αξιοθαύμαστος και ευλογημένος τόπος"

Ο καταξιωμένος μαέστρος Σπύρος Προσωπάρης μιλά στο NEWS 24/7 για την ελληνική μουσική πραγματικότητα του χθες και του σήμερα με αφορμή τη συναυλία "Μάντζαρος +1" της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών που πρόκειται να διευθύνει στις 25 Φεβρουαρίου.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ
20 Φεβρουαρίου 2022 07:37

Διευθυντής Σχολών και Αρχιμουσικός της Μπάντας της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας από το 2010, ο Σπύρος Προσωπάρης αποτελεί εξέχουσα μουσική μορφή στο νησί του, αλλά και στην πρωτεύουσα.

Λίγο πριν ανέβει στο πόντιουμ της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών για να διευθύνει την αφεριωματική συναυλία «Μάντζαρος +1» στις 25 Φεβρουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μιλά στο NEWS 24/7 για τη μουσική παρακαταθήκη του συνθέτη του εθνικού ύμνου της Ελλάδας Νικόλαου Μάντζαρου, την εμπειρία της ηχογράφησης, αλλά και την αγάπη του για τη διδασκαλία.

Η συναυλία που πρόκειται να διευθύνετε είναι ένα αφιέρωμα στο Νικόλαο Μάντζαρο με αφορμή την επέτειο των 150 χρόνων από το θάνατό του. Θεωρείτε ότι έχει παραγκωνιστεί το ευρύτερο μουσικό έργο του σπουδαίου Έλληνα συνθέτη; Αν ναι, για ποιους λόγους;

«Όλοι γνωρίζουμε τον Μάντζαρο ως τον συνθέτη του Εθνικού μας Ύμνου. Πρόκειται όμως για μια προσωπικότητα του 19 αιώνα με σημαντική συνθετική και εκπαιδευτική δραστηριότητα και προσφορά ανεκτίμητης αξίας. Πέρασε πάνω από ένας αιώνας από τον θάνατό του για να έρθουν στο φως ορισμένες πτυχές του συνθετικού του έργου. Η ελληνική μουσική πραγματικότητα του πρώτου μισού του 20 αιώνα καθώς και οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της εποχής, πόλεμοι και εθνικές περιπέτειες τόν ταύτισαν αποκλειστικά με τον Εθνικό Ύμνο. Κατά τη δεκαετία του ’80 υπήρξε μια συγκροτημένη κινητικότητα ανάδειξης του έργου του από πρωτοπόρους και διακεκριμένους μουσικούς και μουσικολόγους, όπως οι Γιώργος Λεωτσάκος και Κώστας Σαμοΐλης. Από το 1995 –με αφορμή τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Μάντζαρου- έως και στις μέρες μας είναι φανερό πως αρχίζει να γίνεται ευρύτερα γνωστός μέσα από επιστημονικά τεκμηριωμένες μελέτες και έρευνες κυρίως των καθηγητών Χάρη Ξανθουδάκη και Κώστα Καρδάμη, ενώ δεν λείπουν και αρκετές παρουσιάσεις συνθέσεών του από ποικίλα φωνητικά και οργανικά σχήματα.

Η ιδέα του καλλιτεχνικού διευθυντή της Κ.Ο.Α. κυρίου Λουκά Καρυτινού για την πραγματοποίηση της συναυλίας με αφορμή τα 150 χρόνια από το θάνατο του σπουδαίου Επτανήσιου συνθέτη αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να τον γνωρίσει το φιλόμουσο κοινό και όχι μόνον.»

Ποιες οι δυσκολίες και οι προκλήσεις παρουσίασης του έργου του;

«Η δυσκολία, την οποία ταυτίζω με πρόκληση, αφορά κύρια στην ερμηνεία και έχει να κάνει με το ύφος των έργων. Στυλιστικά βρισκόμαστε στην εποχή του ταλαντούχου Ροσσίνι και των ανερχόμενων Ντονιτσέττι και Μπελλίνι . Επίσης, τα περισσότερα έργα θα ακουστούν για πρώτη φορά από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Αυτό αποτελεί ήδη μια πρόκληση και πιστεύω πως θα έχει ενδιαφέρον και για τους μουσικούς.»

Ως αρχιμουσικός, πώς προσπαθείτε να «αξιοποιήσετε/εντάξετε» τις διαφορετικές «φωνές» που μπορεί να υπάρχουν στις πρόβες, έτσι ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι αρμονικό;

«Είμαι καλοπροαίρετος και αρκετά δεκτικός σε ιδέες, προτάσεις και διαφορετικές φωνές. Τις περισσότερες φορές και αφού τις φιλτράρω προσπαθώ να τις αξιοποιήσω και να τις εντάξω στην ερμηνεία και στο τελικό αποτέλεσμα ενός έργου. Εξάλλου η εμπειρία και η έως τώρα διαδρομή μου μού δίδαξαν ότι μπορώ να μάθω κάτι ακόμα και από έναν επτάχρονο μαθητή που μόλις έχει ξεκινήσει να αναγνωρίζει τα βασικά στοιχεία της μουσικής.»

Εκτός της μουσικής διεύθυνσης, είναι γνωστό ότι έχετε συνθέσει και εκατοντάδες έργα, κυρίως, για μπάντα. Ποιες θα λέγατε ότι είναι οι βασικές σας επιρροές;

«Οι βασικές μου επιρροές ανάγονται καταρχήν στα ακούσματα και στις αναμνήσεις των παιδικών μου χρόνων, στα μουσικά ερεθίσματα που απέκτησα από τους κατά καιρούς φωτισμένους μου δασκάλους και καθηγητές και σίγουρα από τα έργα που μελετάω ανά περίοδο. Την έμπνευσή μου την αντλώ από το Θεό, την οικογένειά μου, τους φίλους μου, τους μαθητές μου και τους συνεργάτες μου, την ιστορία και τη μυθολογία, τη φύση και την πατρίδα μου.»

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών / @Μαρία Γραμματικού

Το πρόγραμμα της συναυλίας Μάντζαρος + 1, αναμφίβολα αποπνέει άρωμα Κέρκυρας. Μπορείτε να σκεφτείτε τη ζωή σας μακριά από την Κέρκυρα; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά/στοιχεία που την κάνουν αξεπέραστη;

«Τα 65 από τα 80 περίπου λεπτά της συναυλίας καλύπτουν τα έργα του Μάντζαρου. Επίσης, πέραν από τη δική μου παρουσία, η υψίφωνος Ρόζα Πουλημένου και ο βαρύτονος Παναγιώτης Πράτσος είναι Κερκυραίοι. Ακόμα, ένα μέρος των μουσικών της ορχήστρας έχουν καταγωγή από την Κέρκυρα, οι περισσότεροι δε εξ αυτών έλαβαν τις πρώτες μουσικές γνώσεις και ερεθίσματα από τις Φιλαρμονικές του νησιού. Η Κέρκυρα είναι ένας αξιοθαύμαστος και ευλογημένος τόπος με πλούσια ιστορία και φυσικές ομορφιές που έχει υμνηθεί παγκοσμίως. Τα στοιχεία που την κάνουν αξεπέραστη αποτυπώνονται μέσα από τις γραμμές του καθηγητή-λογοτέχνη Θεοδόση Πυλαρινού: “…Φυσικό τοπίο, πόλη και ύπαιθρος, κτίσματα και ιδρύματα, εκκλησίες, φρούρια, παλάτια, ιδιότυπη ρυμοτομία και αρχιτεκτονική. Άγιοι και άνθρωποι, αριστοκράτες, αστοί και χωρικοί, άνδρες και γυναίκες. Λογοτεχνία, μουσική, το πρώτο πανεπιστήμιο, ποιητές, κριτικοί, πρωθυπουργοί, συνθέτες και μουσικοί, ένα ετερόκλητο σύνολο έμψυχων και άψυχων, ζώντων και τεθνεώτων, με παράδοξη παρά ταύτα ομοιογένεια. Αυτή είναι η πολυώνυμη Κέρκυρα”…»

Πώς βιώνετε την εμπειρία μιας ηχογράφησης; Ποιοι είναι οι στόχοι σας; Θέλετε να έχει την αίσθηση της ζωντανής συναυλίας ή επιδιώκετε κάποια άλλο αποτέλεσμα σε επίπεδο ατμόσφαιρας;

«Η διαδικασία της ηχογράφησης ενός ή περισσότερων έργων είναι μια εμπειρία έντονη και με διάρκεια, η οποία απαιτεί αυστηρή συγκέντρωση και επιμονή. Προσωπικά, θεωρώ ότι απέχει πολύ από την αίσθηση μιας ζωντανής συναυλίας όσο και αν αυτό επιδιώκεται από τους συντελεστές. Σε μία ηχογράφηση, αξιοποιείς τη δυνατότητα της επανάληψης μερών τα οποία μπορεί να αποδοθούν καλύτερα, με τον κίνδυνο όμως να χαθεί η ενέργεια, η ζωντάνια και πολλές φορές και η αλήθεια σου…»

Από όλες τις μουσικές δραστηριότητες σας, ποια θα λέγατε ότι αποτελεί την «προτεραιότητά» σας;

«Προτεραιότητά μου εδώ και 12 χρόνια είναι η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας και ιδιαίτερα οι σχολές και τα τμήματα των νεαρών ‘’εκκολαπτόμενων’’ μουσικών και ό,τι γενικά σχετίζεται με τους νέους. Πιστεύω πολύ σε αυτούς! Η επικοινωνία μας μέσα από τις πρόβες και τα μαθήματα με ανανεώνουν και με εμπνέουν. Είναι ένα εύπλαστο ζυμάρι όπου έχεις την ιερή ευθύνη να το οδηγήσεις σωστά. Πέρα από τις νότες και τα μουσικά στοιχεία και γνώσεις με ενδιαφέρει το ηθικό κομμάτι, το κοινωνικό.»