Είμαστε όλοι επώνυμοι

Ο φίλος αναγνώστης Αλέξανδρος Νταλιαπές ζήτησε πληροφορίες για την προέλευση του επωνύμου του. Η έρευνα απέδωσε τα εξής: Πιθανώς το επώνυμο να παράγεται απο τη λέξη «νταλιάνι», που σημαίνει δύο πράγματα: πρώτον το ιχθυοτροφείο (dalyan, στα τούρκικα), και δεύτερον, «νταλιάνι» σημαίνει επίσης και το παλιό εμπροσθογεμές τουφέκι, με κοντή κάννη, που χρησιμοποιήθηκε πριν και κατά την Επανάσταση του 1821. Η λέξη παράγεται ατό το τουρκικό «dalyan», που κι αυτό όμως προέρχεται από το «italyan», δηλαδή το «ιταλικό», μιας και τέτοια τουφέκια ήταν ιταλικής κατασκευής, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας.

Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, στα «Οικογειακά μας ονόματα», αναφέρει επισης πως «νταλιάνης» στην Κρήτη, σημαίνει «λυγερός», ενώ το ιχθυοτροφείο το γράφει «ταλιάνι».

Είναι πιθανό το επώνυμο «Νταλιαπές» να σχετίζεται με την επαγγελματική ιδιότητα του εργαζομένου σε ιχθυοτροφείο, με την κατάληξη–πες, αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί και η πρόλευσή του από το νταλιάνι, το τουφέκι. 

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.