Μια hip-hop ιστορία: Τώρα χλιδή και ακριβά ρούχα, κάποτε διαμαρτυρία

Το hip hop είναι κίνημα υποκουλτούρας και τέχνης που σχηματίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τους Αφροαμερικανούς και Πουερτορικανούς του νότιου Μπρονξ της Νέας Υόρκης.

Το Hip – Hop εκτός από τη μουσική ανέπτυξε τύπο χορού, το break dance, τύπο εικαστικής δημιουργίας, το graffiti, τρόπο ρυθμικής ομοιοκατάληκτης ομιλίας, το rap. Ωστόσο φαίνεται πως η λέξη αποτελεί επίσης ακροστιχίδα της φράσης Rhythmic American Poetry. Φαίνεται πως οι ρίζες της Hip – Hop μουσικής βρίσκονται στους Γκρίο της Δυτικής Αφρικής, ενώ διαθέτει επίσης αμερικανικές μπλουζ και τζαζ επιρροές.

Το Hip – Hop ταξίδεψε κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970, στην Ευρώπη και λίγο αργότερα στην Ελλάδα, μέσω του κινηματογράφου και του MTV.

Τι αντιπροσωπεύει όμως σήμερα το hip hop στην Ελλάδα;

Τι κάνει το hip hop τόσο ιδιαίτερο, ώστε η πλειοψηφία των νέων να ελκύεται από αυτό;

Η αρχή του hip hop στην Ελλάδα και τα πρώτα συγκροτήματα

Πρώτη φορά που ακούστηκε η Ραπ μουσική στην Ελλάδα, ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ’70, από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Αμερικανικής βάσης στο Ελληνικό. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ήρθε στην Ελλάδα το Graffiti και το Break Dance, θέτοντας έτσι ουσιαστικά τα θεμέλια της Hip–Hop κουλτούρας στη χώρα μας.

Τα πρώτα συγκροτήματα που ξεκίνησαν στην Ελλάδα, ήταν οι Marginals, το 1985 και οι FF.C (Fortified Concept) που ξεκίνησαν στο Βύρωνα το 1987. Ο πρώτος Ελληνικός Hip–Hop δίσκος ήταν το Εν+Τάξει των O.P.A. που κυκλοφόρησε το 1990. Από τα πρώτα Ελληνικά Hip–Hop σχήματα, και ιδιαίτερα επιδραστικό στην εποχή του αλλά και αργότερα, ήταν οι Στέρεο Νόβα. Το πρώτο, ομώνυμο άλμπουμ τους, κυκλοφορεί το 1992.

Το ίδιο έτος, δημιουργήθηκαν οι Active Member. Λίγα χρόνια αργότερα, αφότου άνοιξαν τη δική τους εταιρία παραγωγής, ονόμασαν το είδος τους σε Low Bap, θέλοντας να διαχωρίσουν τη δική τους θέση από την υπόλοιπη Ελληνική σκηνή, θεωρώντας πως είχε αρχίσει να παίρνει τα εμπορικά χαρακτηριστικά της τότε αμερικάνικης Hip–Hop σκηνής. Με αυτή την κίνηση το κοινό χωρίστηκε σε δύο “στρατόπεδα” δημιουργώντας την πρώτη Hip–Hop κόντρα στην Ελλάδα. Οι Active Member δέχτηκαν κριτική από τη Hip–Hop κοινότητα, κάτι το οποίο συνεχίζεται ακόμη και σήμερα. Οι Active member κυκλοφορούν το 1993 τον πρώτο ελληνικό Hip-hop δίσκο.

Το 1994 δημιουργούνται επίσης το ΝΕΒΜΑ, ένα Hip–Hop συγκρότημα με καθαρά κοινωνικούς προβληματισμούς και οι Goin‘ Through οι οποίοι ακολούθησαν από τότε την mainstream σκηνή. Το 1996 έκαναν την εμφάνιση τους τα Ημισκούμπρια, που ήτανε το πρώτο καθαρά σατιρικό Eλληνικό Hip–Hop συγκρότημα.

Το 1997 ένα νέο συγκρότημα, οι Ζωντανοί Νεκροί (ΖΝ) φέρνει τα πάνω κάτω στην ελληνική ραπ σκηνή. Οι Ζωντανοί Νεκροί θεωρούνται αυτοί που έκαναν το Ελληνικό Hip-Hop διάσημο γιατί ήταν οι πρώτοι που έφεραν δύο νέα στυλ στο ραπ τα οποία δεν είχαν ακουστεί ποτέ στην τότε Ελληνική Hip-Hop σκηνη. Αυτά ήταν το Battle Rap δηλαδή το live αλληλοντιζάρισμα αντίπαλων χιπχοπάδων και το Gangsta Rap δηλαδή το ραπ που προάγει τον υπόκοσμο, το έγκλημα και τα ναρκωτικά. Και τα δύο αυτά στυλ παραμένουν μέχρι και σήμερα πολύ διαδεδομένα στη χώρα μας.

Το 1997 κυκλοφόρησε ο πρώτος δίσκος των Ζωντανών Νεκρών και αμέτρητοι άλλοι σημαντικοί λίθοι που έχτισαν αυτό που ονομάζουμε ελληνική ραπ μουσική.

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’90 το ελληνικό Hip–Hop ήταν εντελώς άγνωστο στο ευρύ κοινό, καθώς η χρήση του ίντερνετ το οποίο χρησιμοποιείται σήμερα από σχεδόν όλους τους καλλιτέχνες για την δημοσίευση των κομματιών ήταν περιορισμένη και το κυριότερο, δεν υπήρχαν μέσα κοινωνικής δικτύωσης ούτε πλατφόρμες αποθήκευσης βίντεο όπως το ΥouΤube. Οι χιπχοπάδες ήταν λίγοι, αλλά στη μεγάλη τους πλειοψηφία σκληροπυρηνικοί. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες εκείνης της περιόδου δεν έλαβαν μεγάλη αναγνώριση παρά μόνο μετά την αρχή της επόμενης δεκαετίας, όταν δηλαδή το κίνημα άρχισε να γίνεται γνωστό σε περισσότερο κόσμο.

Χρήμα, αλλοίωση και προβληματισμός

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το hip hop εδραιώνεται για τα καλά στην ελληνική μουσική σκηνή. Αρχίζει και πρωταγωνιστεί , αρχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις μουσικές συνήθειες των Ελλήνων. Οι συναυλίες των rappers διαδέχονται η μία την άλλη. Μεγάλα ονόματα της τότε ελληνικής δισκογραφίας τολμούν να συνεργαστούν με αυτό το διαφορετικό (για τα δεδομένα της εποχής) μουσικό είδος. Το αποτέλεσμα άλλες φορές εντυπωσιακό, κάποιες άλλες πάλι, απογοητευτικό. Η μουσική βιομηχανία μην μπορώντας πλέον να απομονώσει τη hip hop μουσική, την αποδέχεται δίχως δεύτερη σκέψη, καθώς βλέπει την απήχηση που έχει στον κόσμο και δη στην νεολαία. Οι δισκογραφικές εταιρείες προσπαθούν να φέρουν το συγκεκριμένο είδος μουσικής ακόμη πιο κοντά στο κοινό με οποιοδήποτε τίμημα. Εξάλλου είμαστε στην εποχή όπου το χρήμα ρέει άφθονο, η κρίση δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο του Έλληνα και ζούμε με την αυταπάτη ότι αυτό θα κρατήσει για πάντα. Ίσως μέσα σε αυτό κλίμα ευημερίας να αλλοιώθηκαν και κάποια στοιχεία του χιπ χοπ τραγουδιού. Η διαφορά μεταξύ underground και εμπορικού hip-hop είναι έντονη εφ” όσον οι μεν είχαν πιο σκληροπυρηνικό ήχο, στίχο πιο καυστικό, ενώ οι δε προωθούνταν μέσω των μεγάλων μουσικών καναλιών και της τηλεόρασης και είχαν πιο χορευτικό ήχο και πιο ανάλαφρο στίχο. Η οικονομική κρίση κάνει δειλά-δειλά την εμφάνισή της στη χώρα μας, κάτι που αποτυπώνεται και στον τομέα της μουσικής. Η χιπ χοπ όμως πρέπει να διαλέξει στρατόπεδο. Εμπορευματοποίηση άνευ όρων ή προσήλωση στις σταθερές αξίες; Μάλλον το πρώτο, καθώς τα μετέπειτα χρόνια που ακολουθούν δεν θυμίζουν σε τίποτα το πώς ξεκίνησε.

Αρχές δεκαετίας 2010: Η Γενιά της Κρίσης και της αλλαγής

Κυρίως από την αρχή της νέας δεκαετίας και μετά, χάρη στην εξέλιξη των τεχνολογικών μέσων και στην αυξημένη δημοτικότητα που έλαβε η ραπ κατά την προηγούμενη δεκαετία, το Ελληνικό Hip-Hop έχει αναβαθμιστεί, αλλά και παραλλαχτεί. Παράλληλα, μεγάλο μέρος του πληθυσμού και κυρίως του εφηβικού και προεφηβικού, έχει εγκαταλείψει την ελληνική μουσική άλλων ειδών και έχει αφοσιωθεί στο άκουσμα της χιπ χοπ, καθώς πολλοί καλλιτέχνες εκφράζουν τα συναισθήματα τους από την καθημερινή τους ζωή, κάτι που συγκινεί τον εκάστοτε δέκτη.

Χαρακτηριστικό αυτής της γενιάς είναι η κυριαρχία ενός ηλικιακά νεότερου κοινού, η οποία έχει επηρεάσει σχεδόν όλους τους καλλιτέχνες λιγότερο ή περισσότερο ωθώντας κάποιους όπως π.χ. τον 12ο Πίθηκο να αναλάβουν τον ρόλο του “δασκάλου” του δρόμου, διδάσκοντας στο κοινό μέσα από τα κομμάτια τους αξίες, ηθική, ιδανικά κλπ. Φυσικά δεν βλέπουν όλοι θετικά την εξάπλωση του Hip-Hop στο εφηβικό κοινό και έχει κάνει πολλούς χιπ-χοπάδες παλιάς σχολής να θεωρήσουν ότι το κίνημα έχει χάσει τη παλιά του μαγεία. Αυτή η γενιά καταπιάνεται πάντως και με νεόφερτα και πιο “μουντά” θέματα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, όπως η οικονομική κρίση και η φτώχεια και οι κακουχίες που αυτή φέρνει στον λαό.

Τραπ Σκηνή

Το 2011 έκανε την εμφάνιση της μια καινούργια σχολή της τραπ μουσικής με πρωτοπόρους τον SNIK και το Label Capital Music (Υποχθόνιος, Light, Εφτάψυχος (Εφτά), Mad Clip, FY, Lil Barty, Skive, Ortiz), η οποία ασχολείται με μουσικά κομμάτια συχνά επηρεασμένα από το αμερικάνικο lifestyle, έχοντας πολλές φορές δεχτεί κριτική για τους απλοϊκούς στίχους της αλλά και για τις εικόνες που προωθεί (χλιδή, εκδιδόμενες γυναίκες, videoclip-υπερπαραγωγές και ωραιοποίηση ναρκωτικών). Πολλοί σχολιάζουν τις διαφορές του Τραπ κινήματος με τη παλαιά σχολή, λέγοντας πως τα τραγούδια της παλιάς σχολής (Old School Rap), έχουν απλοϊκά ή καθόλου video clips, και προσεγμένους στίχους, ενώ στη Τραπ ισχύει το ανάποδο. Άλλοι γνωστοί καλλιτέχνες και συγκροτήματα Νέας Σχολής με πιο alternative τραπ ήχο είναι οι Above The Hood, Billy Sio, Sin Boy, Raf, Toquel, Mpelafon, Mente Fuerte, Saske, iLLEOo κ.α.

Το μέλλον σε σταυροδρόμι

Οι rappers συχνά-πυκνά στο όνομα της επιτυχίας, δηλώνουν ότι το ζητούμενο είναι να βρεις την άκρη ατομικά και με κάθε μέσο για να καταφέρεις να ξεφύγεις από τη μιζέρια της φτώχειας, της ανασφάλειας και της καταπίεσης. Ωστόσο το ερώτημα τίθεται επιτακτικά: το να εκφράζουν ένα lifestyle και έναν τρόπο ζωής που δεν φέρνει την πραγματική ευτυχία στον άνθρωπο με κυρίαρχο ρόλο να παίζει το χρήμα, πού ωφελεί αλήθεια;

Η hip hop σκηνή μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο μουσικής επανάστασης, αν επιστρέψει στις ρίζες της και καταφέρει να εκφράσει τις ανησυχίες του καθημερινού ανθρώπου, που θα μπορεί να οραματίζεται το μέλλον με μεγαλύτερη αισιοδοξία και αλληλεγγύη.