Διεθνής Αμνηστία: Έξι μήνες νικών για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Κανείς δε θα μπορούσε να προβλέψει τη δυσοίωνη αρχή του 2020, εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού. Ενώ ο κόσμος μας βιώνει τις βαθύτερες κοινωνικές αλλαγές που έχει ζήσει μια ολόκληρη γενιά και ενώ η ζωή πολλών ανθρώπων βρίσκεται σε αναμονή, ο αγώνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να συνεχιστεί, εάν θέλουμε να διασφαλίσουμε ένα σταθερό, δίκαιο και ασφαλές μέλλον. Εδώ, θα ρίξουμε μια ματιά σε όλα όσα επιτεύχθηκαν στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων στα τέλη του 2019 και στους πρώτους μήνες του 2020, παρά τις αντιξοότητες.

Δεκέμβριος 2019

Στα τέλη του Δεκεμβρίου, το Πρωτοδικείο της Δυτικής Αφρικής αποφάσισε την απαγόρευση της φοίτησης εγκύων κοριτσιών στα σχολεία της Σιέρα Λεόνε. Το 2019 η Διεθνής Αμνηστία προσχώρησε σε μια νομική υπόθεση κατά αυτής της απαγόρευσης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό χιλιάδων εγκύων κοριτσιών από το σχολείο. Τον Δεκέμβριο, το δικαστήριο διέταξε την κυβέρνηση της Σιέρα Λεόνε να ανακαλέσει αμέσως την πολιτική αυτή. Ήταν μια στιγμή ορόσημο για την καταπολέμηση των διακρίσεων στην εκπαίδευση.

Επίσης τον Δεκέμβριο, ο Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) ανακοίνωσε ότι μια προκαταρκτική εξέταση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έχουν διαπραχθεί εγκλήματα πολέμου στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη (ΚΠΕ), ανοίγοντας τον δρόμο για έρευνα. Η απόφαση είναι ένα ιστορικό βήμα προς την απόδοση δικαιοσύνης στο Ισραήλ και τα ΚΠΕ, μετά από δεκαετίες εγκλημάτων πολέμου και άλλων εγκλημάτων βάσει του διεθνούς δικαίου. Η Διεθνής Αμνηστία έχει ασχοληθεί εκτενώς με τον πόλεμο του 2014 στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένου ενός ερευνητικού έργου, του Black Friday, και ενός ερευνητικού εργαλείου που ονομάζεται Gaza Platform. Το έργο μας επικεντρώθηκε σε παραβιάσεις τόσο από το Ισραήλ όσο και από τις παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες, συμπεριλαμβανομένης μιας έκθεσης για τις συνοπτικές εκτελέσεις της Χαμάς.

Ιανουάριος

Τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση του Μπαγκλαντές ανακοίνωσε την πρόθεσή της να προσφέρει ευκαιρίες εκπαίδευσης και κατάρτισης σε προσφυγόπουλα των Ροχίνγκια. Η απόφαση πάρθηκε δυόμισι χρόνια μετά την αναγκαστική διαφυγή τους από τη Μιανμάρ, λόγω μιας εκστρατείας εθνοκάθαρσης. Αποτέλεσε μια μεγάλη νίκη για τη Διεθνή Αμνηστία και άλλους οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίοι αγωνίζονται για την εκπαίδευση σχεδόν μισού εκατομμυρίου παιδιών Ροχίνγκια στους καταυλισμούς προσφύγων του Μπαγκλαντές.

«Πρόκειται για μια σημαντική και πολύ θετική δέσμευση από την κυβέρνηση του Μπαγκλαντές, που επιτρέπει στα παιδιά να έχουν πρόσβαση στο σχολείο και να κυνηγούν τα όνειρά τους για το μέλλον. Έχουν ήδη χάσει δύο σχολικά έτη και δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν άλλον ένα χρόνο εκτός σχολείου,» δήλωσε ο Saad Hammadi, Υπεύθυνος Εκστρατειών στη Διεθνή Αμνηστία

Φεβρουάριος

Το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) δημοσίευσε μια πολυαναμενόμενη έκθεση που απαριθμεί περισσότερες από 100 εταιρείες που διατηρούν σχέσεις με τους παράτυπους ισραηλινούς εποικισμούς στη Δυτική Όχθη. Η έκθεση παραθέτει αρκετές εταιρείες ψηφιακού τουρισμού, συμπεριλαμβανομένων των Airbnb, TripAdvisor, Expedia και Booking .com, οι οποίες, σύμφωνα με έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας, προωθούν τον τουρισμό στους εποικισμούς και συμβάλλουν στην ύπαρξη και την επέκτασή τους.

«Η εγκατάσταση αμάχων σε κατεχόμενα εδάφη παραβιάζει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και ισοδυναμεί με έγκλημα πολέμου. Φέρνοντας στη δημοσιότητα τα ονόματα των εταιριών που επωφελούνται στο πλαίσιο αυτής της παράνομης κατάστασης, η διεθνής κοινότητα στέλνει ένα σαφές μήνυμα ότι οι εποικισμοί δεν πρέπει ποτέ να κανονικοποιηθούν. Αυτές οι εταιρείες επωφελούνται και συμβάλλουν σε συστηματικές παραβιάσεις κατά των Παλαιστίνιων,» δήλωσε ο Saleh Higazi, Αναπληρωτής Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας στη Μέση Ανατολή.

Μάρτιος

Στην Αργεντινή, ο νέος πρόεδρος Alberto Fernandez τήρησε τη δέσμευσή του για τη λήψη μέτρων για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων και δήλωσε ότι θα θεσπίσει νομοσχέδιο προς το σκοπό αυτό. Αυτό επήλθε μετά χρόνια εκστρατειών από τους υποστηρικτές/τριες των δικαιωμάτων των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Αμνηστίας.

Η Mariela Belski, Εκτελεστική Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας της Αργεντινής, δήλωσε: «Το Κογκρέσο πρέπει τώρα να ακούσει τα αιτήματα δεκάδων χιλιάδων γυναικών που αγωνίστηκαν για να έχουν τον έλεγχο του σώματός τους. Ήρθε η ώρα για την Αργεντινή να ενταχθεί στη λίστα των χωρών που νομιμοποιούν την άμβλωση και να πει ADIOS στις παράνομες αμβλώσεις».

Η Ισπανία ανακοίνωσε ένα νομοσχέδιο για τον ορισμό του βιασμού ως σεξ χωρίς συναίνεση, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η νομική αλλαγή ακολούθησε ορισμένες υψηλού προφίλ υποθέσεις βιασμού κατά τις οποίες το σύστημα δικαιοσύνης απέτυχε να αποδώσει δικαιοσύνη για τα θύματα. Αυτές περιλάμβαναν την υπόθεση «La Manada» (αγέλη λύκων) που προκάλεσε εκτεταμένες διαμαρτυρίες και πυροδότησε τη δέσμευση της κυβέρνησης για μεταρρύθμιση της νομοθεσίας. Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει άλλα μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής βίας και εκκρεμεί ενώπιον του Κοινοβουλίου. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ευρωπαϊκές χώρες να ορίσουν το σεξ χωρίς συναίνεση ως βιασμό, μεταξύ άλλων μέσω της εκστρατείας Let’s Talk About Yes.

Σύμφωνα με ανάλυση της Διεθνούς Αμνηστίας, μόνο 9 από τις 31 ευρωπαϊκές χώρες στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και η Ελβετία, ορίζουν τον βιασμό ως σεξ χωρίς συναίνεση. Πέρα από τη νομική αλλαγή, το προτεινόμενο νομοσχέδιο περιλαμβάνει και άλλα πολυαναμενόμενα μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής βίας στην Ισπανία.

Επίσης τον Μάρτιο, ο Ιρανός πνευματικός δάσκαλος Mohammad Ali Taheri επανενώθηκε με την οικογένειά του στον Καναδά. Είχε συλληφθεί τον Μάιο του 2011 στο Ιράν και καταδικάστηκε σε θάνατο για τη δημιουργία της πνευματικής ομάδας Erfan-e Halgheh. Μετά από μεγάλη κατακραυγή και παγκόσμιες εκκλήσεις της Διεθνούς Αμνηστίας, η θανατική ποινή και η καταδίκη του ακυρώθηκαν και τελικά απελευθερώθηκε το 2019. Έπειτα εγκατέλειψε τη χώρα. Αφού έφτασε στον Καναδά έκανε μια ανάρτηση στο Facebook ευχαριστώντας τα μέλη της Διεθνούς Αμνηστίας για την ακούραστη εκστρατεία τους.

Στον Λίβανο, μια νέα διαβούλευση προσέφερε την ευκαιρία για την καλύτερη προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστών/ριών εργαζόμενων. Η εθνική διαβούλευση για τη μεταρρύθμιση του συστήματος kafala, το οποίο συνδέει τη νόμιμη κατοικία του εργαζόμενου με τη σύμβαση με τον εργοδότη του, διοργανώθηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας του Λιβάνου. Ξεκίνησε μια πολύ απαραίτητη συζήτηση για μέτρα που απαιτούνται για να εξασφαλιστούν βελτιωμένες συνθήκες εργασίας για τους μετανάστες/ριες εργαζόμενους. Η Διεθνής Αμνηστία πραγματοποιεί εκστρατείες για την κατάργηση του συστήματος kafala σε χώρες σε όλη τη Μέση Ανατολή.

Στην Ουγκάντα, το Συνταγματικό Δικαστήριο κατήργησε τμήματα ενός νόμου που έδινε στην αστυνομία υπερβολική εξουσία για την απαγόρευση των δημόσιων συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων. Ήταν μια λάμψη ελπίδας για την πολιτική αντιπολίτευση, τους υπερασπιστές/ριες ανθρώπινων δικαιωμάτων και τους ακτιβιστές/ριες της χώρας που βρίσκονται υπό πολιορκία.

Απρίλιος

Ο Κινέζος δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα Wang Quangzhang επανενώθηκε με την οικογένειά του μετά από τεσσεράμισι χρόνια στη φυλακή. Βρέθηκε στο στόχαστρο λόγω του έργου του που έφερε στο φως τη διαφθορά και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από την πρώτη φορά που καταδικάστηκε, η Αμνηστία είχε ξεκινήσει εκστρατεία για την απελευθέρωσή του.

Ένα μικρό βήμα προόδου παρατηρήθηκε στη Σαουδική Αραβία όταν οι αρχές ανακοίνωσαν τα σχέδια τους για λήξη της επιβολής θανατικής ποινής σε άτομα που ήταν κάτω των 18 ετών τη στιγμή που διέπραξαν το έγκλημα. Η θανατική ποινή θα αντικατασταθεί με τη μέγιστη ποινή των 10 ετών φυλάκισης. Ωστόσο, οι ανήλικοι που καταδικάστηκαν σύμφωνα με τον συχνά καταχρηστικό αντιτρομοκρατικό νόμο εξακολουθούν να εκτελούνται. Η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να καλεί τη Σαουδική Αραβία να καταργήσει εντελώς τη θανατική ποινή σε κάθε περίπτωση.

Μέρος ενός μικρού πυρομαχικού καθόδου στο σημείο αεροπορικής επίθεσης των ΗΠΑ σε τρεις αγρότες έξω από το χωριό Darusalaam στην Κάτω περιοχή Shabelle της Σομαλίας, 12 Νοεμβρίου 2017

Η Αμερικανική Διοίκηση της Αφρικής (AFRICOM) δημοσίευσε την πρώτη τριμηνιαία έκθεσή της σχετικά με τους ισχυρισμούς για απώλειες αμάχων από αεροπορικές επιθέσεις των ΗΠΑ στη Σομαλία, συμπεριλαμβανομένων δύο περιστατικών που καλύπτονται σε έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας. Μετά την κυκλοφορία της έκθεσης, πολλοί Αμερικάνοι/ίδες, μέλη του Κογκρέσου, ανέλαβαν δράση με σκοπό το Πεντάγωνο και η AFRICOM να λογοδοτήσουν. Η έκθεση προέκυψε μετά από εκστρατεία για περισσότερο από ένα χρόνο, που είχε ως στόχο την αύξηση της διαφάνειας από τη μεριά της AFRICOM, συμπεριλαμβανομένης μιας πρωτοποριακής έκθεσης για τον κρυφό πόλεμο των ΗΠΑ στη Σομαλία, η οποία βοήθησε για πρώτη φορά στην παραδοχή απωλειών αμάχων από τις ΗΠΑ στη Σομαλία.

Ο Deprose Muchena, Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ανατολική και Νότια Αφρική, δήλωσε: «Πρόκειται για ένα ευπρόσδεκτο, αν και καθυστερημένο, βήμα για την παροχή αλήθειας και λογοδοσίας για τα θύματα αεροπορικών επιθέσεων των ΗΠΑ και τις οικογένειές τους στη Σομαλία και όχι μόνο. Είναι σοκαριστικό ότι χρειάστηκε περισσότερο από μια δεκαετία μυστικού αεροπορικού πολέμου της AFRICOM στη Σομαλία για να συμβεί αυτό.

Μηνύματα αλληλεγγύης για την Nazanin Zaghari Ratcliffe, έξω από την ιρανική πρεσβεία στο Λονδίνο. Η Nazanin κρατείται στο Ιράν από τις 3 Απριλίου 2016

Το Ιράν απελευθέρωσε προσωρινά τη Βρετανίδα φιλάνθρωπο Nazanin Zaghari-Ratcliffe ως απάντηση στην κρίση του κορονοϊού. Η Nazanin συνελήφθη στο αεροδρόμιο Imam Khomeini στην Τεχεράνη τον Απρίλιο του 2016 στην προσπάθειά της να επιβιβαστεί σε αεροπλάνο για να επιστρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο για οικογενειακές διακοπές. Μετά από 45 ημέρες στην απομόνωση χωρίς πρόσβαση σε δικηγόρο, η Nazanin υποβλήθηκε σε μια πολύ άδικη δίκη και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης πέντε ετών για «συμμετοχή σε παράνομη ομάδα» εξαιτίας του φιλανθρωπικού της έργου.

Η Kate Allen, διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε: «Δεν πρέπει να επιστραφεί ποτέ η Nazanin στη φυλακή του Evin. Υπάρχουν πολλές αναφορές για κρούσματα κορονοίού στις ιρανικές φυλακές, με τους κρατούμενους/ες να ζητούν βασικά πράγματα, όπως σαπούνι, για την καταπολέμηση της νόσου.»

Στη Γερμανία πραγματοποιήθηκε μια ιστορική δίκη για την υπόθεση δύο πρώην αξιωματικών ασφαλείας της κυβέρνησης της Συρίας που κατηγορούνται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, συμπεριλαμβανομένων βασανιστηρίων και βιασμών. Η δίκη ήταν η πρώτη του είδους της και αποτέλεσε ένα μεγάλο βήμα για την απόδοση δικαιοσύνης για δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που κρατούνται παράνομα, βασανίζονται και δολοφονούνται σε κρατικές φυλακές και κέντρα κράτησης της Συρίας.

Μάϊος

Στις αρχές Μαΐου, ένα γαλλικό δικαστήριο αθωώνει έναν αγρότη που διώχθηκε για παροχή βοήθειας σε αιτούντες/ούσες άσυλο. Το 2017 ο Cédric Herrou καταδικάστηκε για διευκόλυνση παράτυπης κυκλοφορίας, διαμονής και εισόδου προσφύγων και μεταναστών/ριών στα γαλλοϊταλικά σύνορα. Η υπόθεση του Cedric είναι χαρακτηριστική του τρόπου ποινικοποίησης των πράξεων αλληλεγγύης σε όλη την Ευρώπη. Μετά την απόφαση για την αθώωση του αγρότη, η ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας Rym Khadraoui δήλωσε: «Δεν πρόκειται μόνο για μια νίκη για τη δικαιοσύνη αλλά και για την κοινή λογική. Ο Cédric Herrou δεν έκανε τίποτα λάθος, απλώς ενήργησε με βάση την αλληλεγγύη προς τους ανθρώπους που εγκαταλείφθηκαν σε άθλιες συνθήκες από τα ευρωπαϊκά κράτη. Η σημασία της σημερινής απόφασης θα έχει νόημα πολύ έξω από την αίθουσα του δικαστηρίου.»

Επίσης τον Μάιο, μια έρευνα από το Εργαστήριο Ασφαλείας της Διεθνούς Αμνηστίας προστάτευσε περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα στο Κατάρ από την αποκάλυψη των προσωπικών τους στοιχείων. Η Διεθνής Αμνηστία αποκάλυψε σοβαρά ελαττώματα στην εφαρμογή ανίχνευσης επαφών που ξεκίνησε να χρησιμοποιεί το Κατάρ για την παρακολούθηση των κρουσμάτων κορονοϊού, τη λήψη της οποίας οι αρχές κατέστησαν υποχρεωτική για όλους τους πολίτες της χώρας. Τα ελαττώματα αυτά θα διευκόλυναν τις κυβερνοεπιθέσεις μέσα από την πρόσβαση σε πολύ ευαίσθητες πληροφορίες, θέτοντας τους ανθρώπους σε κίνδυνο. Μετά από δική μας προειδοποίηση, οι αρχές του Κατάρ διόρθωσαν γρήγορα τα ελαττώματα αυτά.

Ενώ το Κατάρ προχώρησε σε αλλαγές που φαίνεται να επιλύουν το ζήτημα, η Διεθνής Αμνηστία δεν κατάφερε να επιβεβαιώσει αυτές τις αλλαγές. Και ακόμη και τώρα, η εφαρμογή του Κατάρ, όπως και άλλες, παραμένει εξαιρετικά προβληματική λόγω της έλλειψης διασφάλισης του απορρήτου.