Πέτρα Λανγκ: "Χρειάζεται καρδιά για να σωθεί η Όπερα από έναν αργό θάνατο"

Η υψίφωνος Πέτρα Λανγκ, μία εκ των κορυφαίων ερμηνευτριών του βαγκνερικού ρεπερτορίου, μιλά στο News 24/7 για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο λυρικός τραγουδιστής σήμερα.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ
16 Φεβρουαρίου 2020 07:27

Κάποτε δήλωσε ότι δεν θα τραγουδήσει ποτέ τον ρόλο της Ιζόλδης. Σήμερα, η υψίφωνος Πέτρα Λανγκ μια εκ των κορυφαίων ερμηνευτριών του οπερατικού ρεπερτορίου που έχει κατακτήσει τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αίθουσες, έχει σχεδόν ταυτίσει τη φωνή της με τον ρόλο (και όχι μόνο αυτόν δεδομένου ότι έχει ερμηνεύσει ορισμένους από τους πλέον εμβληματικούς ρόλους του λυρικού θεάτρου). Το όνομά της άλλωστε έχει συνδεθεί άρρηκτα με τη Μέκκα των απανταχού θαυμαστών του βαγκνερικού έργου, το περίφημο Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ.

Στην πρώτη της επίσκεψη στην Αθήνα, η Λανγκ συμπράττει με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στην παρουσίαση της συγκλονιστικής Β’ Πράξης από το εμβληματικό μουσικό δράμα «Τριστάνος και Ιζόλδη» του Βάγκνερ, σε μορφή κοντσερτάντε. Η συναυλία θα δοθεί στις 21 Φεβρουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Λίγο πριν ξεκινήσει πυρετώδεις δοκιμές στο Μέγαρο, η Λανγκ μιλά για τις προκλήσεις του χώρου, τον ιδιοφυή Γερμανό συνθέτη, αλλά και το μέλλον της όπερας.

Ο πατέρας σας, ο οποίος εργαζόταν στην Όπερα της Φρανκφούρτης, σας είχε πει κάποτε ότι είναι ευκολότερο να δουλεύετε ως καθαρίστρια παρά να ανταπεξέλθετε στις απαιτήσεις της ζωής μιας λυρικής ερμηνεύτριας. Μέσα από τη μακρόχρονη εμπειρία σας, τι θα του απαντούσατε σήμερα;

«Είχε απόλυτο δίκιο (γέλια). Αν δεν είσαι ανάμεσα σε ένα ανώτερο 25% που διαπρέπει σε αυτόν τον χώρο, είναι πολύ δύσκολο, ιδιαίτερα απαιτητικό. Πρέπει να απαρνηθείς πολλά πράγματα στη ζωή σου και να αφιερωθείς 100% στη φωνή σου και τις απαιτήσεις που υπάρχουν.»

Ξεκινήσατε μαθήματα φωνητικής σχεδόν κατά λάθος, για να διορθώσετε κάποια προβλήματα στη φωνή σας. Όταν η δασκάλα σας, Gertie Charlent, είπε ότι θα μπορούσατε να εξελιχθείτε ως λυρική τραγουδίστρια, ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση;

«Όταν ξεκίνησα αυτά τα μαθήματα, πίστευα ότι είναι απλώς ένας καλός τρόπος, ώστε να βελτιώσω τον τρόπο που μιλάω, να κάνω δηλαδή ορθοφωνία. Αργότερα, όταν η δασκάλα μου μου πρότεινε να το σκεφτώ, είπα “Γιατί όχι;”. Όπως σας είπα, πάντα αγαπούσα το τραγούδι και για να είμαι ειλικρινής, μου ήταν εξαρχής πιο εύκολο από το να παίζω βιολί. Στην αρχή βέβαια, όταν μου συνέστησε να επιλέξω το τραγούδι ως δεύτερη ειδίκευση, της απάντησα “Ναι, αλλά θα μπορέσω να δουλέψω σε αυτό τον τομέα;”. Σκέφτηκα όμως να κάνω μία προσπάθεια, ήμουν πολύ δεκτική σε αυτή την ιδέα. Εκείνη δεν έχασε χρόνο και με έγραψε κατευθείαν σε μία οντισιόν. Έχω πλέον καταλάβει ότι δεν ξέρεις ποτέ που θα σε οδηγήσει το τραγούδι, δεν μπορείς να γνωρίζεις εξαρχής. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα κάνεις καριέρα, ακόμα κι αν το αγαπάς πάρα πολύ. Αυτό με κρατάει πάντα πολύ προσγειωμένη.»

Μετακινηθήκατε από ρόλους μεσόφωνου σε αυτούς της υψίφωνου, αν και οι περισσότερες ακολουθούν την αντίστροφη διαδρομή. Πώς αντιμετωπίσατε αυτήν τη μετάβαση;

«Το εύρος και το ηχόχρωμα της φωνής μου με κατέτασσαν πάντα στην κατηγορία της υψίφωνου, δεν ήμουν ποτέ πραγματικά μεσόφωνος. Η δασκάλα μου έλεγε χαριτολογώντας ότι είμαι μια σοπράνο που τραγουδά ρόλους μέτζο. Για μένα αυτό ήταν απλώς ένας τρόπος να σταθεροποιήσω τη φωνή μου, να κατασταλάξω. Μέσα από αυτό το ρεπερτόριο, ανέπτυξα ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες της φωνής μου και αισθάνθηκα πολύ πιο ασφαλής. Ήταν σύνηθες να συμβαίνει κάτι τέτοιο παλιότερα, ίσως βέβαια χρειάστηκα εγώ λίγο περισσότερο χρόνο. Υπάρχουν κάποιοι ρόλοι που δεν πρέπει να τους τραγουδήσεις πολύ νωρίς στην καριέρα σου, γιατί πρέπει το σώμα, το μυαλό αλλά και η ψυχή σου να είναι σε απόλυτα ασφαλές πεδίο. Χρειάζεται ωριμότητα.»

Ποιο είναι το μυστικό σας για να παραμένετε σε τόσο υψηλό επίπεδο;

«Προσπαθώ να παραμένω υγιής. Αυτό για μένα σημαίνει ότι χρειάζομαι χρόνο για ξεκούραση και ψυχαγωγία, αλλά πρέπει και να φροντίζω να ζω και να τρέφομαι υγιεινά. Αυτό είναι το μυστικό. Γνωρίζω ότι πολλές συνάδελφοί μου αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω πρόωρης εμμηνόπαυσης, αλλά εγώ δεν είχα ποτέ κάτι ανάλογο, παρόλο που υπάρχει τέτοια κληρονομικότητα στην οικογένειά μου. Φροντίζω όμως να αντιμετωπίζω τη ζωή με θετική ματιά και να τρέφομαι με θρεπτικές, καλές τροφές.»

Κάποτε είχατε πει σε συνέντευξή σας ότι δεν πρόκειται να ερμηνεύσετε τους ρόλους της Μπρουνχίλντε και της Ιζόλδης, γιατί η φωνή σας δεν είχε εξελιχθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Σήμερα όμως είστε απόλυτα ταυτισμένη. Τι χρειάστηκε να γίνει ώστε να πειστείτε να αναμετρηθείτε με αυτούς;

«Η δήλωση αυτή είχε γίνει χρόνια πριν και τότε στα αλήθεια δεν πίστευα ότι η φωνή μου θα μπορούσε να εξελιχθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Όμως, μεγαλώνοντας και ωριμάζοντας, αποδείχθηκε ότι έκανα λάθος. Όταν συμβαίνει αυτό, είναι επόμενο να αποχαιρετήσεις το ρεπερτόριο που είχες μέχρι τότε και το οποίο μπορεί αγαπούσες, διότι η ίδια η φωνή σου το επιτάσσει. Αυτή είναι όμως η φυσική διαδρομή μίας λυρικής τραγουδίστριας, το να αλλάζει ρεπερτόριο ανάλογα με την εξέλιξη στη φωνή, την ψυχή, το μυαλό αλλά και το σώμα. Ακριβώς αυτό είναι το θαύμα στο ρεπερτόριό μας: Ότι δεν ξέρεις εκ των προτέρων πού θα σε οδηγήσει η φωνή σου. Ούτε ποια θα είναι η εξέλιξη, η πορεία σου, δεν μπορείς ποτέ να είσαι βέβαιη.¬

Πολλοί λυρικοί τραγουδιστές περιγράφουν το Μπαϊρόιτ ως έναν χώρο, που όμοιός του δεν υπάρχει. Τι είναι αυτό που το καθιστά τόσο μοναδικό κατά τη γνώμη σας;

«Όντως, είναι τόσο διαφορετικά εκεί σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη αίθουσα, γιατί η Ορχήστρα είναι κάτω (από τη σκηνή) και ο ήχος ταξιδεύει κατευθείαν στη σκηνή. Πρέπει να ερμηνεύεις με αρκετά διαφορετικό τρόπο και μπορεί να χρειαστεί λίγος καιρός για να το αντιληφθείς, αλλά αυτό είναι που το κάνει τόσο μοναδικό. Επίσης, αισθάνεσαι μία ξεχωριστή ενέργεια ανάμεσα σ’ εσένα και το κοινό, αλλά πιστεύω ότι και αυτό οφείλεται περισσότερο στον ίδιο τον χώρο, στον τρόπο που είναι διαμορφωμένος.

Ποια τα στοιχεία που καθιστούν τον Βάγκνερ πρωτοπόρο;

«Για μένα, είναι ο συνδυασμός του λιμπρέτου και της μουσικής. Το να βρίσκει τον τρόπο να συνταιριάξει τις λέξεις και να εκφράσει με τη μουσική την ουσία τους. Στον Βάγκνερ αισθάνομαι πάντα ότι δεν υπάρχει ούτε μία νότα, η οποία είναι λάθος, έχω την εντύπωση ότι όλα βρίσκονται ακριβώς εκεί που πρέπει. Σε αυτό νομίζω ότι συμπυκνώνεται η ιδιοφυΐα του.»

Είστε και περιζήτητη ως καθηγήτρια σε master classes. Πώς θα χαρακτηρίζατε το μέλλον του λυρικού τραγουδιού;

«Θα είμαι ειλικρινής: Είναι ιδιαίτερα δύσκολο το συγκεκριμένο επάγγελμα. Πολλοί παραπονιούνται ότι δεν υπάρχουν πλέον λυρικοί τραγουδιστές και είναι δύσκολο να βρεις τους κατάλληλους για μια παραγωγή υψηλών προδιαγραφών. Νομίζω ότι το πρόβλημα ξεκινά από το εκπαιδευτικό σύστημα. Μπορείς να λάβεις εξαιρετική εκπαίδευση στα πανεπιστήμια και τις ανώτατες σχολές στη Ρωσία ή τις ΗΠΑ, αλλά νομίζω ότι το πρόβλημα ξεκινά από το γεγονός ότι τα μικρά παιδιά δεν τραγουδούν αρκετά. Αν τραγουδούσαν από αυτή τη μικρή ηλικία, αργότερα θα ερχόταν φυσικά η εξέλιξή τους.

Μπορεί η όπερα να βιώνει έναν αργό θάνατο, ειλικρινά δεν το γνωρίζω, αλλά αυτό που χρειάζεται είναι θέληση. Να θέλει κάποιος να τραγουδά, να επιθυμεί να γίνει λυρικός τραγουδιστής. Και μετά, πρέπει να αποφασίσει να μελετήσει, να εκπαιδευθεί με έναν απόλυτα επαγγελματικό τρόπο. Αυτό αισθάνομαι ότι λείπει, η αντίληψη δηλαδή ότι πρόκειται για ένα απαιτητικό, κοπιώδες επάγγελμα. Δεν γίνεται να το αντιμετωπίζει κάποιος ελαφρά τη καρδία και να πιστεύει ότι απλώς θα βγει στη σκηνή. Δεν είναι έτσι, (πρέπει να) είναι όλη σου η ζωή, ένας διαφορετικός τρόπος ζωής.»