Έξαρση της γρίπης στην Ελλάδα: Ακόμη και τώρα δεν είναι αργά για εμβολιασμό

Κορυφώνεται η έξαρση της γρίπης στη χώρα, παραμένοντας όμως σε υψηλή δραστηριότητα για ενάμιση μήνα ακόμη, προϊδεάζοντας για νέα σοβαρά κρούσματα. Μέχρι στιγμής έχουν χάσει τη ζωή τους 53 άνθρωποι, 15 εκ των οποίων την τελευταία εβδομάδα.

Ο κ. Ευάγγελος Φραγκούλης*, τονίζει στο news247.gr ότι ο ιός είναι απρόβλεπτος και εξακολουθεί να είναι επικίνδυνος, με το εμβόλιο να παραμένει η μόνη κύρια ασπίδα για τον οργανισμό. Φέτος διαπιστώνουμε δε την επικράτηση μιας πιο επικίνδυνης μορφής του ιού, που έχει επιπλοκές κυρίως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. 

Κύριε Φραγκούλη, πιστεύετε ότι βρισκόμαστε στην κορύφωση της περιόδου έξαρσης της γρίπης; Πότε βλέπετε να ολοκληρώνεται ο συγκεκριμένος κύκλος; 

Η γρίπη είναι απρόβλεπτη, και ως εκ τούτου τόσο η έναρξη, όσο και η διάρκεια της εποχικής επιδημικής δραστηριότητας μπορεί να διαφέρουν από περίοδο σε περίοδο και δεν μπορούν να προβλεφθούν πάντα με ασφάλεια. Βάση των επιδημιολογικών δεδομένων που συλλέγει μέσω του δικτύου επιτήρησης και παρουσιάζει κάθε εβδομάδα ο ΕΟΔΥ φαίνεται πως φθάσαμε στην κορύφωση της εποχικής γρίπης στην Ελλάδα για φέτος. Παραμένουμε σε περίοδο πολύ υψηλής δραστηριότητας, όμως από τη βδομάδα αυτή φαίνεται πως η τάση είναι πλέον σταθερή και όχι ανοδική. Σταδιακή αποκλιμάκωση αναμένεται στη συνέχεια, με τη δραστηριότητα να παραμένει υψηλή μέχρι τα τέλη Μαρτίου. 

Κάποιος ο οποίος δεν έχει ακόμη εμβολιαστεί αξίζει τον κόπο να το κάνει τώρα; 

Χρειάζονται περίπου δύο εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό για την ανάπτυξη αντισωμάτων στο σώμα και την παροχή προστασίας από τη γρίπη και η γρίπη θα παρουσιάζει πιθανότατα αυξημένη δραστηριότητα μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Ο εμβολιασμός παραμένει το πιο αποτελεσματικό μέτρο για την πρόληψη της λοίμωξης από γρίπη και την ανάπτυξη σοβαρής νόσησης μεταξύ των ευπαθών και ευάλωτων. Το αντιγριπικό εμβόλιο μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο νόσησης και ιδιαίτερα βαριάς νόσησης και θανάτου από τη γρίπη. Γι’ αυτό και συνιστάται ιδιαίτερα για τις ομάδες υψηλού κινδύνου όπως:

•άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω 

•πάσχοντες από χρόνια νοσήματα (άσθμα, χρόνιες πνευμονοπάθειες, καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, ανοσοκαταστολή, χρόνια νεφροπάθεια, αιμοσφαιρινοπάθειες, μεταμόσχευση οργάνων, νευρομυϊκά νοσήματα, κλπ), 

•έγκυες γυναίκες 

•παχύσαρκα άτομα 

•άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών

•επίσης όσοι φροντίζουν άτομα (παιδιά ή ενήλικες) με υποκείμενο νόσημα 

•κλειστοί πληθυσμοί 

•εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας 

Εάν η νόσηση συμβεί, συνιστάται η έγκαιρη χορήγηση αντιιικών φαρμάκων για την μείωση των επιπλοκών σε εκείνους που διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο.

Σε σύγκριση με πέρυσι διαπιστώνετε διαφορές όσον αφορά στην “επιθετικότητα” του ιού; 

Η νοσηρότητα και η θνησιμότητα που προκαλεί η εποχική γρίπη ποικίλει από χρονιά σε χρονιά, ανάλογα με τον τύπο του ιού που κυκλοφορεί και με το βαθμό ανοσίας που έχουν σ’ αυτόν οι διάφορες ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού. Η νοσηρότητα και η θνητότητα που παρατηρείται φέτος, μέχρι στιγμής είναι αντίστοιχη με άλλες χρονιές. Ωστόσο, ο επικρατών στη χώρα μας ιός της γρίπης τύπου Α (H3N2) συσχετίζεται τυπικά με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των ηλικιωμένων, όπως παρατηρήθηκε και στο παρελθόν κατά τις εποχές γρίπης που κυριαρχούσαν στελέχη γρίπης τύπου Α (H3N2). 

Ποια η διαφορά ανάμεσα στους υποτύπους; Θεωρείται κάποιος περισσότερο επικίνδυνος; 

Δύο είναι οι κύριοι τύποι του ιού της γρίπης: Τύποι Α και Β. Οι ιοί της γρίπης Α και Β μεταδίδονται στους ανθρώπους και είναι υπεύθυνοι για τις επιδημίες εποχικής γρίπης κάθε χρόνο. Οι ιοί της γρίπης τύπου Α μπορούν να διακριθούν σε υποτύπους ανάλογα με τα γονίδια που εκφράζουν επιφανειακές πρωτεΐνες (H και Ν). Κατά τη διάρκεια μιας εποχής γρίπης, διάφοροι τύποι Α και Β και υποτύποι της γρίπης Α κυκλοφορούν και προκαλούν ασθένεια. 

Όπως ανέφερα και πριν, ο υποτύπος Α(Η3Ν2) θεωρείται περισσότερο επικίνδυνος με αυξημένες επιπτώσεις στην υγεία των ηλικιωμένων, με τις περιόδους γρίπης που επικρατεί να εμφανίζουν συχνά αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Αντίθετα ο τύπος Β είναι ο λιγότερο επικίνδυνος. Χαρακτηριστικά η περίοδος γρίπης 2017-2018, στην οποία είχε επικρατήσει η γρίπη τύπου Β, ήταν ασυνήθιστα ήπια- 107 νοσηλευόμενοι σε ΜΕΘ και μόλις 42 θάνατοι. 

Είναι φέτος το αντιγριπικό εμβόλιο φέτος αποτελεσματικό; 

Η αποτελεσματικότητα του αντιγριπικού εμβολίου ποικίλει κάθε χρόνο, κυρίως ανάλογα με την αντιγονική ομοιότητα των στελεχών γρίπης που περιέχει το εμβόλιο με τα στελέχη που κυκλοφορούν τη χρονιά εκείνη στην κοινότητα. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της γρίπης, συνήθως προσδιορίζεται μεταξύ 40 και 60%, όταν τα στελέχη του εμβολίου είναι παρόμοια με αυτά που κυκλοφορούν, παρέχοντας προστασία στους εμβολιαζόμενους. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που εμβολιάζονται ενδέχεται να αρρωσταίνουν, αλλά έχουν σχεδόν τις μισές πιθανότητες να αρρωστήσουν από κάποιον που δεν εμβολιάστηκε. 

Θα πρέπει να θυμόμαστε πως ο εμβολιασμός μπορεί να κάνει τη νόσηση λιγότερο σοβαρή σε αυτούς που εμβολιάζονται και παρόλα αυτά νοσούν. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν πολύ γρήγορα με τη γρίπη και θα μπορούσαμε ακόμα να δούμε την κυκλοφορία των ιών της γρίπης με σημαντική αντιγονική διαφοροποίηση φέτος. 

Δεδομένα από τις μελέτες αποτελεσματικότητας του εμβολίου δεν θα είναι διαθέσιμα μέχρι να συλλέξουμε επαρκή δείγματα πληθυσμού. Επομένως, η αντιγονική και η γενετική συσχέτιση των κυκλοφορούντων ιών με τα συστατικά του εμβολίου αποτελούν τη μόνη επί του παρόντος διαθέσιμη ένδειξη. 

Βάση αυτών αναμένεται το εμβόλιο να είναι αποτελεσματικό έναντι των A(H1N1)pdm09 ιών, ενώ η αποτελεσματικότητα του εμβολίου έναντι του κυκλοφορούντος Α (Η3Ν2) αναμένεται χαμηλότερη. 

Παράλληλα από τα στοιχεία που ανακοινώνει ο ΕΟΔΥ παρατηρούμε προς το παρόν πως μεγαλύτερο ποσοστό σοβαρών κρουσμάτων γρίπης είχε κάνει εμβόλιο σε σχέση με πέρσι. Πιο συγκεκριμένα κατά την περίοδο 2018-2019 μόνο τα 56 (15,0%) από τα 374 προαναφερθέντα σοβαρά κρούσματα με νοσηλεία σε ΜΕΘ είχαν εμβολιαστεί έναντι της εποχικής γρίπης, ενώ τα 287 (76,7%) ανήκαν σε ομάδες για τις οποίες συνιστάται κατά προτεραιότητα ο αντιγριπικός εμβολιασμός.

Μέχρι τώρα έχουν καταγραφεί 187 σοβαρά κρούσματα εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης. Από αυτά, τα 162 (86,6%) ανήκαν σε ομάδα υψηλού κινδύνου, ενώ μόνο 70 (37,4%) είχαν εμβολιαστεί για τη γρίπη. 

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ανεξάρτητα από την κάθε φορά αποτελεσματικότητα του αντιγριπικού εμβολίου –η οποία αναμένεται να ποικίλει ανά τύπο και υπότυπο του ιού, ανά ηλικιακή ομάδα και από χρονιά σε χρονιά (κυκλοφορία διαφορετικών στελεχών του ιού κάθε χρόνο, διαφορετικός βαθμός ομοιότητας ανάμεσα στα στελέχη που κυκλοφορούν κάθε χρόνο και αυτά που περιλαμβάνονται στο εμβόλιο του αντίστοιχου έτους, κ.ά.)- το εμβόλιο παραμένει το καλύτερο διαθέσιμο μέσο προστασίας από τη γρίπη.

*Γενικός/ Οικογενειακός Γιατρός MSc στη Διαχείριση Υγείας,  Αναπληρωτής Αρχίατρος ΕΔΟΕΑΠ, Μέλος του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκή Καρδιαγγειακής Εταιρείας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας (EPCCS)