Καγκουρό: Από πού κρατά η σκούφια του

Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο Άγγλος εξερευνητής Τζέιμς Κουκ έφτασε στην Αυστραλία και είδε για πρώτη φορά αυτά τα περίεργα πλάσματα με τον μάρσιπο, αυτή την μυστήρια τσέπη στην κοιλιά, την μακριά ουρά, τα μεγάλα πίσω πόδια, τα μικρά μπροστινά και τα μεγάλα αυτιά, ρώτησε τους ιθαγενείς, τους Αβορίγινες, ποιο ήταν το όνομά τους. Αυτοί απάντησαν «Ka-gouro», που σημαίνει «δεν ξέρω». Ε, από τότε τα μαρσιποφόρα της Αυστραλίας ονομάζονται καγκουρό, κανγκουρού στα γαλλικά, κανγκαρού στα εγγλέζικα.

Όμως, το καγκουρό δεν είναι η μόνη πολύ γνωστή λέξη που δηλώνει άγνοια. Που αντί να σημαίνει κάτι, μια ιδιότητα του σημαινομένου, δεν είναι παρά μια έκφραση άγνοιας που ονοματοποιήθηκε. Ακούστε λοιπόν, άλλη μια ωραία ιστορία, όπως την αλίευσα στο Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Όταν οι Εβραίοι λοιπόν, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, περιπλανιόνταν για σαράντα χρόνια στην έρημο, κόντεψαν να λιμοκτονήσουν. Τότε ο Θεός τους έστειλε το μάννα.

Από πού όμως παράγεται η λέξη, γι’ αυτή τη θεόπεμπτη τροφή, το μάννα εξ ουρανού, που συνέλεξαν οι Εβραίοι και έφαγαν σαν ψωμί κατευνάζοντας τη πείνα τους; Λοιπόν, όταν το είδαν για πρώτη φορά να έχει καλύψει τη γή, σαν χιόνι, «ωσεί πάγος επί της γης», αναφώνησαν έκπληκτοι: «man hu;», που σημαίνει «τί είναι τούτο;».

Ο Μωυσής τους προέτρεψε να το μαζέψουν και να το φάνε, αντί να σπαταλούν το χρόνο τους σε αναπάντητες ερωτήσεις, και κουφές ετυμολογήσεις, όπως κάνω εγώ δηλαδή αυτή τη στιγμή, ταλαιπωρώντας σας. Ηθικόν δίδαγμα: το να μην ξέρεις τί είναι ή πως λέγεται κάτι, δεν έχει καμία σημασία – πεσ’ το «δεξερωτιναιτούτο» και φα’ το. Συνήθως, τα «δεξερωτιναιτούτα» είναι θρεπτικά και υγιεινά.  Ή, απλώς όμορφα.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.