Ψήφος: από πού κρατά η σκούφια της

Είναι το θήραμα του πολιτικού, είναι ό,τι πολυτιμότερο έχει ένας πολίτης, και μην γελάτε παρακαλώ, είναι η μονάδα του πολιτικού χρήματος, με την οποία παλιότερα, ή όχι και τόσο παλιότερα, εξαγόραζες το μέλλον σου.

Πήγαινες στον υποψήφιο βουλευτή και έλεγες: η φαμίλια μου όλη, με τους κοντινούς συγγενείς, παραγιούς και λοιπούς, μετράει τριάντα ψήφους. Δικές σου, εάν βάλεις το γιο ή την κόρη μου στο Υπουργείο, εάν μου δώσεις εκείνη την επαγγελματική άδεια, ή εκείνη την εργολαβία του Δημοσίου. Εσύ λοιπόν του έδινες τις ψήφους σου μονοκούκκι, ο πολιτευτής έβλεπε επιτέλους από μέσα τη Βουλή και η δουλίτσα σου γινόταν μια χαρά, συνήθως.

Η ψήφος! Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας δίνει ως πρώτη σημασία της λέξης την εξής: «κάθε μέσο που χρησιμοποιεί συντεταγμένη πολιτεία, προκειμένου ο πολίτης της να εκφράσει την προτίμησή του κατά τη διάρκεια εκλογών ή δημοψηφίσματος, και το οποίο είναι συνήθως στις σύγχρονες κοινωνίες το ψηφοδέλτιο».

Στην αρχαιότητα, η ψήφος ήταν ένα λίθινο σφαιρίδιο, άλλωστε η ίδια η λέξη σήμαινε «μικρή πέτρα», που χρησιμοποιούνταν για το μέτρημα αγαθών αρχικά, και μετά εκλογικών προτιμήσεων. Στους νεότερους χρόνους αυτό το σφαιρίδιο έγινε μολύβδινο. Κάθε υποψήφιος βουλευτής έβαζε τη δική του κάλπη, που ήταν χωρισμένη στα δύο: η μισή ήταν βαμμένη μαύρη, για το Όχι, και η άλλη μισή λευκή, για το Ναι. Οι ψηφοφορόι έριχναν το σφαιρίδιό τους, την ψήφο τους, στην αντίστοιχη οπή. Για να δείξουν το μένος τους εναντίον του υποψηφίου, δάγκωναν το μολυβένιο σφαιρίδιο, και το έριχναν «δαγκωτό» στο μαύρο μέρος της κάλπης, όπου δηλαδή «μαύριζαν» τον επίδοξο σωτήρα.

Τώρα, η λέξη συνδέεται πιθανώς με το αρχαίο ρήμα «ψήχω», που σημαίνει «λειαίνω, τρίβω». Από αυτό το ρήμα προέρχονται ένα σωρό λέξεις, από το ψωμί, μέχρι εκείνη τη δισύλλαβη λέξη, που αρχίζει από «ψω» και δηλώνει το ανδρικό γεννητικό μόριο – την οποία αδυνατώ να γράφω δημόσια. Είδατε τώρα, τη σημασία της ψήφου σας;

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.