ΖΙΖΕΚ: “ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΑΡΙΣΤΕΡΟΣ ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ”

Με άρθρο του στον Guardian, ο Σλοβένος φιλόσοφος εξηγεί γιατί ο πασιφισμός είναι η λάθος απάντηση στην επιθετική πολιτική της Ρωσίας, προτείνει τη σωστή θέση της αριστεράς -και κυρίως του σημερινού αριστερού- απέναντι στην ιστορία και ζητά την απελευθέρωση του Ασάνζ, χωρίς να ξεχνά τον Μπους και τα δικά του “εγκλήματα”.

Αλλά κυρίως εκθέτει τον φόβο του μήπως τελικά η Ευρώπη -ολόκληρη και όχι μόνο η Ουκρανία- καταλήξει να είναι η ίδια το proxy war πεδίο μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, σε μία αντιπαλότητα που όλα δείχνουν ότι θα συνεχιστεί για πολύ ακόμα.

Αυτά είναι όσα είπε στη βρετανική εφημερίδα:

“Για μένα, το Imagine του του Τζον Λένον ήταν πάντοτε ένα τραγούδι δημοφιλές για τους λάθος λόγους. Το να φανταζόμαστε ότι μια μέρα “ο κόσμος θα ζει ως ένας” είναι ο καλύτερος τρόπος για να καταλήξουμε στην κόλαση.

Όσοι παραμένουν προσκολλημένοι στον πασιφισμό ενόψει της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία παραμένουν παγιδευμένοι στη δική τους εκδοχή του “Imagine”. Φαντάζονται έναν κόσμο στον οποίο οι εντάσεις δεν θα επιλύονται πλέον μέσω των ένοπλων συγκρούσεων. Και η Ευρώπη επέμενε σε αυτόν τον “φανταστικό” κόσμο, αγνοώντας τη βάναυση πραγματικότητα έξω από τα σύνορά της. Τώρα είναι η ώρα για να ξυπνήσει.

Το όνειρο μιας γρήγορης ουκρανικής νίκης ή η επανάληψη του αρχικού ονείρου μιας γρήγορης ρωσικής νίκης, έχουν τελειώσει. Σ’ αυτό που φαίνεται όλο και περισσότερο ως ένα παρατεταμένο αδιέξοδο, η Ρωσία προχωρά σιγά-σιγά και ο τελικός της στόχος δηλώνεται ξεκάθαρα. Δεν χρειάζεται πλέον να διαβάζουμε πίσω από τις λέξεις όταν ο Πούτιν συγκρίνει τον εαυτό του με τον Μεγάλο Πέτρο:

“Θα είχε κανείς την εντύπωση πως όταν ήταν σε πόλεμο με τη Σουηδία, πήρε κάτι από αυτούς. Δεν τους πήρε όμως τίποτα, απλώς επέστρεψε στη Ρωσία ό,τι ήταν δικό της. Έπαιρνε πίσω και ενίσχυε τη χώρα, αυτό έκανε. Έτσι πρέπει κι εμείς να πάρουμε πίσω και να ενισχύσουμε τη χώρα”.

Περισσότερο από το να εστιάσουμε σε συγκεκριμένα ζητήματα (όντως η Ρωσία απλώς “παίρνει πίσω” και τι;) θα πρέπει να διαβάσουμε προσεκτικά τη γενική αιτιολόγηση του ισχυρισμού του Πούτιν:

“Για να διεκδικήσει κάποιου είδους ηγεσία -δεν μιλάω καν για παγκόσμια ηγεσία, εννοώ ηγεσία σε οποιονδήποτε τομέα- οποιαδήποτε χώρα, οποιοσδήποτε λαός, οποιαδήποτε εθνική ομάδα πρέπει να διασφαλίσει την κυριαρχία της. Γιατί δεν υπάρχει κάτι ενδιάμεσο: είτε μια χώρα θα είναι κυρίαρχη είτε θα είναι αποικία, ανεξάρτητα από το πώς ονομάζονται οι αποικίες”.

Το υπονοούμενο πίσω από αυτές τις λέξεις, όπως το έθεσε και ένας σχολιαστής, είναι σαφές. Υπάρχουν δύο κατηγορίες κρατών: το κυρίαρχο και το κατακτημένο. Κατά την αυτοκρατορική άποψη του Πούτιν, η Ουκρανία πρέπει να εμπίπτει στη δεύτερη κατηγορία.

Και, όπως είναι σαφές από τις ρωσικές επίσημες δηλώσεις τους τελευταίους μήνες, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, η Φινλανδία, τα κράτη της Βαλτικής… και τελικά και η ίδια η Ευρώπη “εμπίπτουν στη δεύτερη κατηγορία”.

Τώρα ξέρουμε τι σημαίνει η έκκληση να επιτραπεί στον Πούτιν να “διατηρήσει την αξιοπρέπειά του”. Σημαίνει την αποδοχή όχι απλώς ενός εδαφικού συμβιβασμού στο Ντονμπάς δευτερεύοντος σημασίας, αλλά αποδοχή της αυτοκρατορικής φιλοδοξίας του. Ο λόγος που αυτή η φιλοδοξία πρέπει να απορριφθεί άνευ όρων είναι ότι στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο πλανήτη στον οποίο όλοι μας στοιχειωνόμαστε απ’ τις ίδιες καταστροφές, είμαστε όλοι ενδιάμεσοι, βρισκόμαστε όλοι σε μια ενδιάμεση κατάσταση, ούτε κυρίαρχη ούτε κατακτημένη χώρα.

Το να επιμείνουμε στην πλήρη κυριαρχία μπροστά στην υπερθέρμανση του πλανήτη είναι σκέτη τρέλα, καθώς η ίδια η επιβίωσή μας εξαρτάται από τη στενή παγκόσμια συνεργασία.

Η Ρωσία όμως δεν αγνοεί απλώς την υπερθέρμανση του πλανήτη… Άραγε γιατί ήταν τόσο θυμωμένη με τις σκανδιναβικές χώρες όταν εξέφρασαν την πρόθεσή τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ; Γιατί με την υπερθέρμανση του πλανήτη, αυτό που διακυβεύεται είναι ο έλεγχος της αρκτικής διόδου. (Γι’ αυτό ο Τραμπ ήθελε να αγοράσει τη Γροιλανδία από τη Δανία).

Λόγω της εκρηκτικής ανάπτυξης της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας, η κύρια διαδρομή μεταφοράς θα εκτείνεται βόρεια της Ρωσίας και της Σκανδιναβίας. Το στρατηγικό σχέδιο της Ρωσίας είναι να επωφεληθεί από την υπερθέρμανση του πλανήτη: έλεγχος της κύριας οδού μεταφορών του κόσμου, καθώς και ανάπτυξη της Σιβηρίας και έλεγχος της Ουκρανίας. Με αυτόν τον τρόπο η Ρωσία θα κυριαρχήσει και στην παραγωγή τροφίμων, γεγονός που θα τη βοηθήσει να εκβιάσει όλο τον κόσμο. Αυτή είναι η απόλυτη οικονομική πραγματικότητα κάτω από το αυτοκρατορικό όνειρο του Πούτιν.

Όσοι ζητούν λιγότερη υποστήριξη στην Ουκρανία και περισσότερη πίεση πάνω της για να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της αποδοχής επώδυνων εδαφικών παραιτήσεων, θέλουν να πουν ότι η Ουκρανία απλά δεν μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας. Είναι αλήθεια, αλλά εκεί ακριβώς βλέπω το μεγαλείο της ουκρανικής αντίστασης: διακινδύνευσαν το αδύνατο, αψηφώντας τους ρεαλιστικούς υπολογισμούς, και το λιγότερο που τους οφείλουμε είναι πλήρη υποστήριξη, και για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε ένα ισχυρότερο ΝΑΤΟ -αλλά όχι ως επέκταση της πολιτικής των ΗΠΑ.

Αυτή η στρατηγική των ΗΠΑ να δρα μέσω της Ευρώπης μετατρέπει όχι μόνο την Ουκρανία, αλλά και την ίδια την Ευρώπη σε περιοχή πολέμου αντιπροσώπων (proxy war) μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, ο οποίος μπορεί να καταλήξει σε έναν συμβιβασμό μεταξύ των δύο σε βάρος της Ευρώπης.

Υπάρχουν μόνο δύο τρόποι για να βγει η Ευρώπη από αυτή τη θέση: να παίξει το παιχνίδι της ουδετερότητας -που είναι μια σύντομη διαδρομή προς την καταστροφή- ή να γίνει αυτόνομoς “παίκτης”. (Σκεφτείτε μόνο πώς μπορεί να αλλάξει η κατάσταση αν ο Τραμπ κερδίσει τις επόμενες εκλογές στις ΗΠΑ.)

Τη στιγμή που ορισμένοι αριστεροί ισχυρίζονται ότι ο συνεχιζόμενος πόλεμος είναι προς το συμφέρον του βιομηχανικού-στρατιωτικού συγκροτήματος του ΝΑΤΟ, το οποίο χρησιμοποιεί την ανάγκη για πώληση νέων όπλων για να βγάλει κέρδη, το πραγματικό τους μήνυμα προς την Ουκρανία είναι: εντάξει, είστε θύματα μιας βάναυσης επιθετικότητας, αλλά μη βασίζεστε σε μας γιατί με αυτόν τον τρόπο γίνεστε παιχνίδι στα χέρια του βιομηχανικού-στρατιωτικού κατεστημένου.

Ο αποπροσανατολισμός που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία δημιουργεί παράξενους συμμάχους όπως τον Χένρι Κίσινγκερ με τον Νόαμ Τσόμσκι που “προέρχονται από αντίθετα άκρα του πολιτικού φάσματος -ο Κίσινγκερ υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών υπό τους Ρεπουμπλικάνους προέδρους και ο Τσόμσκι είναι ένας από τους κορυφαίους αριστερούς διανοούμενους των ΗΠΑ- και οι οποίοι έχουν πολλές φορές συγκρουστεί. Αλλά όταν πρόκειται για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και οι δύο υποστήριξαν πρόσφατα ότι η Ουκρανία πρέπει να εξετάσει μια διευθέτηση που θα μπορούσε να την οδηγήσει να χάσει κάμποση γη προκειμένου να επιτύχει μια ταχύτερη ειρηνευτική συμφωνία.

Εν ολίγοις, και οι δύο υποστηρίζουν την ίδια εκδοχή του πασιφισμού που λειτουργεί μόνο αν παραμελήσουμε το βασικό γεγονός ότι ο πόλεμος δεν αφορά την Ουκρανία αλλά μόνο ένα περιστατικό της βίαιης προσπάθειας να αλλάξει ολόκληρη η γεωπολιτική μας κατάσταση. Ο πραγματικός στόχος του πολέμου είναι η διάλυση της ευρωπαϊκής ενότητας που υποστηρίζουν όχι μόνο οι συντηρητικοί των ΗΠΑ και η Ρωσία αλλά και η ευρωπαϊκή ακροδεξιά και η αριστερά -σε αυτό το σημείο, στη Γαλλία, ο Μελανσόν συναντά τη Λεπέν.

(…)

Τι θα συμβεί λοιπόν “όταν οι ψηφοφόροι στην Ευρώπη και την Αμερική, καθώς θα είναι αντιμέτωποι με το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος και τον πληθωρισμό λόγω κυρώσεων κατά της Ρωσίας, μπορεί να χάσουν την όρεξή τους για έναν πόλεμο που φαίνεται να μην έχει τέλος, με ανάγκες που διευρύνονται μόνο καθώς κινούνται και οι δύο πλευρές προς ένα παρατεταμένο αδιέξοδο;”.

Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: σε εκείνο το σημείο, η ευρωπαϊκή κληρονομιά θα χαθεί και η Ευρώπη θα χωριστεί de facto μεταξύ μιας αμερικανικής και μιας ρωσικής σφαίρας επιρροής. Εν ολίγοις, η ίδια η Ευρώπη θα γίνει ο τόπος ενός πολέμου που φαίνεται να μην έχει τέλος…

Αυτό που είναι απολύτως απαράδεκτο για έναν αληθινό αριστερό σήμερα είναι όχι μόνο να υποστηρίζει τη Ρωσία, αλλά και να υποστηρίζει έναν πιο “σεμνό” ουδέτερο ισχυρισμό ότι η αριστερά είναι διχασμένη μεταξύ ειρηνιστών και υποστηρικτών της Ουκρανίας και ότι πρέπει να αντιμετωπίζουμε αυτή τη διαίρεση ως ένα ασήμαντο γεγονός. Ότι αυτό δεν πρέπει να επηρεάσει τον παγκόσμιο αγώνα της αριστεράς ενάντια στον παγκόσμιο καπιταλισμό.

Όταν μια χώρα είναι κατεχόμενη, η άρχουσα τάξη είναι αυτή που συνήθως δωροδοκείται για να συνεργαστεί με τους κατακτητές προκειμένου να διατηρήσει την προνομιακή της θέση. Έτσι ο αγώνας κατά των κατακτητών είναι προτεραιότητα.

(…)

Σήμερα, δεν μπορεί να είναι κανείς αριστερός αν δεν στέκεται κατηγορηματικά πλάι στην Ουκρανία. Το να είσαι ένας αριστερός που “δείχνει κατανόηση” για τη Ρωσία είναι σαν να είσαι ένας από εκείνους τους αριστερούς που, πριν η Γερμανία επιτεθεί στη Σοβιετική Ένωση, έλαβαν σοβαρά υπόψη τη γερμανική “αντιιμπεριαλιστική” ρητορική εναντίον του Ηνωμένου Βασιλείου και υποστήριζαν την ουδετερότητα στον πόλεμο της Γερμανίας εναντίον της Γαλλίας και του ΗΒ.

Αν η αριστερά αποτύχει εδώ, το παιχνίδι έχει τελειώσει. Σημαίνει όμως αυτό ότι η αριστερά πρέπει απλώς να πάρει το μέρος της Δύσης, συμπεριλαμβανομένων και των δεξιών φονταμενταλιστών που υποστηρίζουν επίσης την Ουκρανία;

Ο πρώην πρόεδρος Μπους σε μια ομιλία του στο Ντάλας στις 18 Μαΐου 2022, ενώ επέκρινε το πολιτικό σύστημα της Ρωσίας, είπε: “Το αποτέλεσμα είναι η απουσία ελέγχων και ισορροπιών στη Ρωσία και η απόφαση ενός ανθρώπου να εξαπολύσει μια εντελώς αδικαιολόγητη και βάναυση εισβολή… στο Ιράκ”. Γρήγορα διόρθωσε τον εαυτό του: “Εννοώ, στην Ουκρανία”, με το κοινό να γελάει.

Όπως σημείωσαν πολλοί σχολιαστές, δύο πράγματα τραβούν πολύ την προσοχή σε αυτό το μάλλον προφανές φροϋδικό ολίσθημα: το γεγονός ότι το κοινό δέχτηκε τη σιωπηρή ομολογία του Μπους ότι η επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράκ (με εντολή του) ήταν “μια εντελώς αδικαιολόγητη και βάναυση εισβολή” με γέλια, αντί να το αντιμετωπίσει ως την παραδοχή ενός εγκλήματος συγκρίσιμου με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Και δεύτερον, δεν μπορείς παρά να προσέξεις τον αινιγματικό τρόπο με τον οποίο συνέχισε ο Μπους λέγοντας “Ιράκ, τέλος πάντων”. Τι εννοούσε με αυτό; Ότι η διαφορά μεταξύ Ουκρανίας και Ιράκ δεν έχει πραγματικά σημασία;

Αλλά το αίνιγμα λύνεται τη στιγμή που λαμβάνουμε τη δήλωση του Μπους στα σοβαρά και κυριολεκτικά: ναι, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις διαφορές (ο Ζελένσκι δεν είναι δικτάτορας όπως ο Σαντάμ), ο Μπους έκανε το ίδιο πράγμα που κάνει τώρα ο Πούτιν στην Ουκρανία, οπότε θα έπρεπε και τα δύο να κρίνονται με τα ίδια μέτρα και τα ίδια σταθμά.

Την ημέρα που γράφω αυτό το κείμενο, μαθαίνουμε από τα μέσα ενημέρωσης ότι εγκρίθηκε από την υπουργό Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου η έκδοση του ιδρυτή του WikiLeaks, Τζούλιαν Ασάνζ στις ΗΠΑ. Το έγκλημά του; Τίποτα άλλο από το να δημοσιοποιηθούν τα εγκλήματα που ομολόγησε ο Μπους: τα έγγραφα που αποκάλυψε το WikiLeaks αποκάλυψαν πώς, υπό την προεδρία Μπους, “ο αμερικανικός στρατός είχε σκοτώσει εκατοντάδες αμάχους σε μη αναφερθέντα περιστατικά κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Αφγανιστάν, ενώ διέρρευσαν αρχεία πολέμου στο Ιράκ που έδειξαν ότι 66.000 πολίτες είχαν σκοτωθεί και ότι κρατούμενοι βασανίστηκαν”.

Εγκλήματα απολύτως συγκρίσιμα με αυτά που κάνει ο Πούτιν στην Ουκρανία.

Έτσι, παρότι το να σύρεις τον Μπους στο δικαστήριο δεν είναι λιγότερο απατηλό από τον να προσάγεις τον Πούτιν στο δικαστήριο της Χάγης, το ελάχιστο που πρέπει να κάνουν όσοι αντιτίθενται στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι να απαιτήσουν την άμεση απελευθέρωση του Ασάνζ.

Η Ουκρανία ισχυρίζεται ότι μάχεται για την Ευρώπη και η Ρωσία ισχυρίζεται ότι μάχεται για τον υπόλοιπο κόσμο ενάντια στη δυτική μονοπολική ηγεμονία. Και οι δύο ισχυρισμοί πρέπει να απορριφθούν, και εδώ η διαφορά μεταξύ δεξιού και αριστερού μπαίνει στη σκηνή.

Από τη δεξιά σκοπιά, η Ουκρανία μάχεται για τις ευρωπαϊκές αξίες ενάντια στους μη ευρωπαίους αυταρχιστές. Από την αριστερή σκοπιά, η Ουκρανία αγωνίζεται για την παγκόσμια ελευθερία, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας και των ίδιων των Ρώσων. Γι’ αυτό η καρδιά κάθε αληθινού Ρώσου πατριώτη χτυπά για την Ουκρανία”.