ΟΤΑΝ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΠΕΛΥΕ ΤΟΥΣ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΥΣ ΜΕ “ΑΤΙΜΩΤΙΚΕΣ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ”

Τον Μάιο του 1944, έναν μήνα πριν την κρίσιμη αποβίβαση των συμμάχων στη Νορμανδία, ο υπολοχαγός του αμερικανικού στρατού, Λέμουηλ Σ. Μπράουν, έλαβε ένα ασυνήθιστο μπλε χαρτί από την υπηρεσία του. Όταν τελείωσε το διάβασμα αυτής της ειδοποίησης, συνειδητοποίησε ότι οι μέρες του στον πόλεμο είχαν πια για τα καλά τελειώσει. Το χαρτί αυτό τον ενημέρωνε ότι απολυόταν από τα καθήκοντά του.

Και ο λόγος; “Ανεπιθύμητη” συμπεριφορά και πιο συγκεκριμένα, κατηγορία για “απόπειρα διάπραξης ομοφυλοφιλικής πράξης”, όπως θα εξηγήσει και ο ίδιος αργότερα σε επιστολή του προς την Εθνική Ένωση για την Προώθηση των Έγχρωμων (National Association for the Advancement of Colored People), από την οποία ζητούσε νομική βοήθεια.

Ο Μπράουν ήθελε να καταπολεμήσει τη λεγόμενη “μπλε απαλλαγή” του, καθώς αυτή άφηνε πίσω της ένα ισχυρό στίγμα και προμήνυε σοβαρές αρνητικές συνέπειες για το μέλλον του.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μπράουν ήταν ένας από τους σχεδόν 50.000 στρατιώτες του αμερικανικού στρατού -σύμφωνα με εκτίμηση του Υπουργείου Πολέμου του 1946- ο οποίος έλαβε μπλε απαλλαγή.

Σπάνια αυτές οι απαλλαγές προέκυπταν μέσα από κάποια επίσημη διαδικασία ή έρευνα, συνήθως δίνονταν στα κλεφτά, οδηγώντας τελικά στην απομάκρυνση χιλιάδων LGBTQ ατόμων, Αφροαμερικανών, ατόμων με ψυχικές ασθένειες ή με προβλήματα αλκοόλ ή άλλων ουσιών, ακόμα και ατόμων που “έβρεχαν το κρεβάτι τους”. Γενικά, όποιος χαρακτηριζόταν “ανεπιθύμητος”, με αυτή τη διαδικασία έφευγε και ένας κωδικός στην επάνω γωνία της ειδοποίησης εξηγούσε τον λόγο της απαλλαγής -για παράδειγμα, το “HS”, σήμαινε ότι το άτομο θεωρούνταν ομοφυλόφιλο.

Αυτές οι απαλλαγές θεωρήθηκαν ιδιαίτερα ατιμωτικές για τις δεκαετίες που ακολούθησαν, δυσκολεύοντας τρομερά τις ζωές των LGBTQ βετεράνων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ουσιαστικά, η σημείωση “HS” αποκάλυπτε τη σεξουαλική ταυτότητα των ανθρώπων σε μια εποχή που ο σοδομισμός ήταν ακόμα κακούργημα σε κάθε πολιτεία, γεγονός που απέκλεισε πολλούς από το να επιστρέψουν στα σπίτια τους και στις κοινωνίες όπου θα τους έθεταν στο περιθώριο.

Παράλληλα, λειτούργησαν και ως “προειδοποίηση” για τους μελλοντικούς τους εργοδότες, δυσκολεύοντας την επαγγελματική τους σταδιοδρομία -αν δεν την διέκοπταν για πάντα- ενώ τους απαγόρευε και να λαμβάνουν παροχές από το κυβερνητικό πρόγραμμα που έδινε στους βετεράνους γενναιόδωρη χρηματοδότηση για δίδακτρα κολλεγίου, δάνεια κατοικίας, επιχειρήσεων και ασφάλιση ανεργίας.

Κατά τα πρώτα εκατό χρόνια της ύπαρξής του, ο αμερικανικός στρατός βασιζόταν σε ένα σύστημα αποστράτευσης με δύο σκέλη. Τα μέλη της υπηρεσίας που εγκατέλειπαν τον στρατό θα μπορούσαν να λάβουν είτε μια “τιμητική” είτε μία “μη τιμητική” αποστράτευση. Ωστόσο, οι δεύτερες ήταν σπάνιες, και κυρίως απαιτούσαν να έχει προηγηθεί κάποια απόφαση στρατοδικείου.

Στα τέλη του 19ου αιώνα όμως ο στρατός των ΗΠΑ άρχισε να επεκτείνει το μενού των επιλογών του. Προσέθεσε μια απαλλαγή “Χωρίς Τιμή” το 1893, ακολουθούμενη από μια απαλλαγή “Unclassified” το 1913. Και οι δύο μπορούσαν να εκδοθούν χωρίς ακρόαση απ’ το στρατοδικείο και επειδή και οι δύο ήταν τυπωμένες σε μπλε χαρτί, έγιναν γνωστές ως “μπλε απαλλαγές”.

Με τη μαζική ανθρώπινη κινητοποίηση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο στρατός μεταπήδησε από την πρακτική του να φυλακίζει στρατιώτες που κατηγορούνταν για ομοφυλοφιλία (κάτι που απαιτούσε χρονοβόρα και ακριβά στρατοδικεία) στο απλώς να τους θεωρήσει ψυχολογικά ακατάλληλους.

Οι μπλε απαλλαγές θα μπορούσαν να δοθούν σε οποιονδήποτε είχε “ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά προσωπικότητας”, ένας όρος που τελικά χρησιμοποιήθηκε ευρέως για τα LGBTQ άτομα.

Οι μπλε απαλλαγές χρησιμοποιήθηκαν πολύ και κατά των Αφροαμερικανών

Παρότι οι απαλλαγές επηρέασαν ανθρώπους όλων των φυλών, είχαν ωστόσο ιδιαίτερα βαρύ τίμημα για τους μαύρους στρατιώτες, σύμφωνα με όσα δήλωσε στο HISTORY.com και η ιστορικός του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, Τζένιφερ Ντομινίκ Τζόουνς. Στην εργασία της το 2016 σχετικά με τον αντίκτυπο των μπλε απαλλαγών στα μαύρα queer άτομα, η Τζόουνς έγραψε ότι οι μαύροι στρατιώτες, οι οποίοι έτσι κι αλλιώς ήταν πιο πιθανό να ελεγχθούν, να πέσουν θύματα διακρίσεων και να τους επιβληθούν ακραίες τιμωρίες για σχετικά μικρές παραβάσεις, έλαβαν το 22% όλων των μπλε απαλλαγών -ποσοστό υπερδιπλάσιο από ό, τι θα ήταν “λογικό” με βάση την αναλογία τους στον στρατό εκείνη την εποχή.

Σύμφωνα με την Τζόουνς, το NAACP συνεργάστηκε με στρατευμένους που κατηγορήθηκαν για ομοφυλοφιλία, προκειμένου να προσφύγουν στο Συμβούλιο Αναθεώρησης Απαλλαγής για να αλλάξει η κατάσταση τους -συνήθως με μικρή επιτυχία. Για εκείνους τους βετεράνους, που ήδη αντιμετώπιζαν τρομερά ρατσιστικά εμπόδια στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία και τη στέγαση, η κηλίδα της μπλε απαλλαγής ακρωτηρίασε περαιτέρω τις μελλοντικές τους προοπτικές και ευκαιρίες.

“Επιστημονικές” Προσπάθειες Ταυτοποίησης Ομοφυλόφιλων

Στην προσπάθειά τους να εξαλείψουν τους queer στρατεύσιμους, οι στρατιωτικοί αξιωματούχοι αντιμετώπισαν ένα μεγάλο πρόβλημα: δεν είχαν έναν οριστικό τρόπο να τους αναγνωρίσουν, πέρα από ένα σύνολο υποκειμενικά ερμηνευόμενων “σημείων” όπως τα “γυναικεία σωματικά χαρακτηριστικά” ή τη “θηλυπρέπεια στο ντύσιμο και στους τρόπους”, σύμφωνα με τον Άλαν Μπερουμπέ, συγγραφέα του “Coming Out Under Fire: Gay Men and Women During World War II”.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, από περίπου 18 εκατομμύρια ανθρώπους που στρατεύτηκαν, ο στρατός εντόπισε 4.000 με 5.000 ομοφυλόφιλους -αριθμοί αρκετά μικρότεροι απ’ τους πραγματικούς, σύμφωνα με τον Μπερουμπέ.

Στρατιωτικοί επιστήμονες άρχισαν να επινοούν αμφιβόλου ποιότητας τεστ για να βρουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Το 1944, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ένας γιατρός του στρατού εξέτασε τους “ασθενείς” που αντιμετωπίζονταν ως “σεξουαλικοί ψυχοπαθείς” -ένας από τους κωδικούς όρους για τους ομοφυλόφιλους- με ένα πολύ περίεργο τρόπο: προσπαθούσε να δει τι αντανακλαστικά έχουν στην κατάποση, καθώς έλεγε ότι το 89% των ομοφυλόφιλων ασθενών που είχαν κάνει στοματικό σεξ στο παρελθόν δεν είχαν “αντανακλαστικό φίμωσης” (gag reflex). Ο γιατρός δήλωσε ότι μια τέτοια εξέταση θα μπορούσε να ελέγξει όχι μόνο τους ομοφυλόφιλους που θα προσπαθούσαν να μπουν στον στρατό αλλά και σε άλλες ομοσπονδιακές υπηρεσίες.

Κι άλλοι γιατροί άρχισαν να διερευνούν αν θα μπορούσαν να διαγνώσουν την ομοφυλοφιλία, πχ μέσω τεστ Rorschach ή μετρώντας τη σεξουαλικότητα μέσω ορμονικών τεστ. Ένας ψυχίατρος του στρατού διατύπωσε τη θεωρία ότι οι ομοφυλόφιλοι άντρες θα έδειχναν υψηλότερα επίπεδα οιστρογόνων από την τεστοστερόνη -και αντίστοιχα για τις ομοφυλόφιλες γυναίκες θα ίσχυε το αντίστροφο. Καμία από αυτές τις θεωρίες δεν αποδείχθηκε.

Εν μέρει λόγω των δυσκολιών της επιστημονικής μέτρησης της ομοφυλοφιλίας, το Υπουργείο Πολέμου τον Ιανουάριο του 1944 άρχισε να επιτρέπει απολύσεις με βάση τη “λανθάνουσα ομοφυλοφιλία”. Αυτό έδωσε στους αξιωματούχους την άδεια να εκδιώξουν κάποιον για ομοφυλοφιλία στο πλαίσιο του μπλε συστήματος απαλλαγής απλώς και μόνο επειδή φαινόταν ομοφυλόφιλος, ακόμα κι αν δεν είχαν κάποιες αποδείξεις.

“Ο τρόμος της λεβάντας”

Τον Οκτώβριο του 1945, η Pittsburgh Courier, μια κορυφαία εφημερίδα των Αφροαμερικανών, δημοσίευσε ένα άρθρο όπου κατηγορούσε τον στρατό των ΗΠΑ ότι μοίραζε μπλε απαλλαγές λόγω φυλετικής προκατάληψης.

Η έκθεση πυροδότησε έρευνα από την Επιτροπή Στρατιωτικών Υποθέσεων της Βουλής. Τον Ιανουάριο του 1946, η επιτροπή δημοσίευσε μια έκθεση που καταδίκαζε αυτό το σύστημα ως υπερχρησιμοποιημένο και ως υπεύθυνο για μακροχρόνιες διακρίσεις προς τα θύματά του.

Για ένα πολύ μικρό διάστημα, η έκθεση αυτής της επιτροπής φαινόταν να υπόσχεται πραγματική μεταρρύθμιση. Από τα τέλη του 1945 έως το 1947, στρατιώτες που απομακρύνθηκαν από τις ένοπλες δυνάμεις για ομοφυλοφιλία έλαβαν απαλλαγή υπό έντιμους όρους, πράγμα που σήμαινε ότι δεν θα έχαναν τα προνόμια που τους επιφύλασσε το κράτος. Βέβαια, αυτό δεν είχε αναδρομική ισχύ, κι έτσι οι χιλιάδες που είχαν ήδη λάβει μπλε απαλλαγή για ομοφυλοφιλία εξακολουθούσαν να στερούνται των επιδομάτων.

Στα τέλη του 1947, ο στρατός επανήλθε στην απόλυση ομοφυλόφιλων υπό διφορούμενα έντιμους όρους. Αντί για “μπλε απαλλαγές”, τις χαρακτήρισε γενικά “κάτι άλλο από τιμητικές αποστρατεύσεις”.

Ο Ψυχρός Πόλεμος εγκαινίασε έναν νέο κύκλο πανικού εναντίον των ομοφυλοφίλων, ανατρέποντας αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Το 1950, καθώς ο γερουσιαστής Τζόζεφ ΜακΚάρθι προκαλούσε τρόμο μιλώντας για κομμουνιστική διείσδυση στις Ηνωμένες Πολιτείες, εστίασε και στα queer άτομα ως αιτία ανησυχίας, υποδηλώνοντας ότι το καλά κρυμμένο μυστικό τους τους έκανε επιρρεπείς σε εκβιασμούς από ξένους εχθρούς.

Το 1953, ο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ υπέγραψε το Εκτελεστικό Διάταγμα 10450, το οποίο απαιτούσε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να απολύει queer άτομα. Αυτό που ακολούθησε έγινε γνωστό ως ο “τρόμος της λεβάντας”, κατά τη διάρκεια του οποίου χιλιάδες queer εργαζόμενοι στην κυβέρνηση των ΗΠΑ εκδιώχθηκαν.

Σε αυτό το ολοένα και πιο εχθρικό κλίμα, οι στρατιώτες που είχαν λάβει μπλε απαλλαγές για ομοφυλοφιλία είδαν τις ελπίδες τους για μεταρρύθμιση να διαψεύδονται. Συνολικά, μεταξύ του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του 2011, από όταν και καταργήθηκε ο νόμος του στρατού “Μη ρωτάς, Μη λες”, τουλάχιστον 100.000 ακόμη στρατιώτες απομακρύνθηκαν λόγω ομοφυλοφιλίας.

Ανάμεσά τους ήταν και ο γνωστός Χάρβεϊ Μιλκ, ο βετεράνος του πολέμου της Κορέας που έγινε ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος πολιτικός αξιωματούχος στις Ηνωμένες Πολιτείες.