Τι θέλει ο Ερντογάν στη Συρία: Τα δύο σενάρια, οι τζιχαντιστές και οι εποικισμοί

Η αποσταθεροποίηση εκ νέου στη Συρία είναι κάτι που θα μπορούσε να προκύψει μετά την απόφαση για τρίτη κατά σειρά επέμβαση των δυνάμεων της Τουρκίας εναντίον κουρδικών στόχων, όπως παρατηρεί ο ο Κώστας Υφαντής, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο – επισκέπτης στο πανεπιστήμιο Καντίρ Χας της Κωνσταντινούπολης.

Εν προκειμένω μιλάμε για την τρίτη επέμβαση του Ερντογάν εναντίον δυνάμεων κουρδικών πολιτοφυλάκων, την πρώτη όμως ανατολικά του Ευφράτη.

Η επίθεση από εδάφους και από αέρος των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη βορειοανατολική Συρία, εναντίον των θέσεων των Κούρδων, με την ονομασία “Πηγή Ειρήνης” ξεκίνησε λίγο μετά τις 4 το απόγευμα της Τετάρτης με τη διεθνή κοινότητα να εκφράζει εντόνως την ανησυχία της.

Τι είναι όμως αυτό που πραγματικά θέλει ο Ερντογάν; Τι θα γίνει με τους Σύρους πρόσφυγες της Τουρκίας αλλά και με τους τζιχαντιστές και τις οικογένειές τους που κρατούνται σε camps στα βόρεια σύνορα της Συρίας;

“Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει κάτι ξαφνικό στην επιχείρηση. Έχει προαναγγελθεί, έχει τεθεί σε ΗΠΑ και λοιπούς εμπλεκόμενους ως βεβαιότητα και αυτό κάνει τώρα η Τουρκία με την επέμβαση εναντίον των κουρδικών πολιτοφυλακών. Το θέμα είναι τι συνέπειες υπάρχουν για τη μελλοντική κατάσταση στην περιοχή”, λέει στο News 24/7 ο Κώστας Υφαντής και αναλύει τα δύο πιθανά σενάρια:

“Το καλό εντός εισαγωγικών, σενάριο, είναι ο κουρδικός στρατός θα αναδιπλωθεί εντός των συνόρων, όπως είχε γίνει και ανατολικά του Ευφράτη στο Αφρίν. Αυτό σημαίνει πως δεν θα αντισταθούν, που ούτως ή άλλως η αντίστασή τους θα ήταν μάταιη. Σε αυτή την περίπτωση θα έχουμε τη ζώνη ασφαλείας σε ζώνη 100 χιλιομέτρων, μια ζώνη που θα διευρύνεται όσο η Τουρκία δημιουργεί προγεφυρώματα. Έτσι θα αποφύγουμε το αιματοκύλισμα.

Το κακό σενάριο είναι να έχουμε συνολική ανάφλεξη. Αυτό θα γινόταν αν οι Κούρδοι αποφασίσουν να αντιδράσουν με πόλεμο φθοράς εναντίον τουρκικών δυνάμεων και συριακών δυνάμεων που στηρίζουν την τουρκική επιχείρηση, κάτι που βέβαια δεν είναι εύκολο καθώς δεν ευνοείται από το τερέν της περιοχής. Επίσης, θα μπορούσαν οι συριακές δυνάμεις του Άσαντ να μπουν στα εδάφη με τη βοήθεια του Πούτιν, για να ελέγξουν την προέλαση του Ερντογάν. Ακόμη, θα μπορούσε να προσπαθήσει να παίξει ρόλο το Ιράν μέσω των δικών του παραστρατιωτικών πολιτοφυλακών που έχει δημιουργήσει στην περιοχή και εκτιμώνται σε 100.000, για να ελέγξουν περιοχές με την αποχώρηση των Κούρδων. Όλο αυτό θα σήμαινε πολλά θύματα, εκτοπίσεις και νέο προσφυγικό κύμα”.

“Οι 100.000 παραστρατιωτικοί Ιρανικών συμφερόντων είναι Ιρανοί και Σύροι σιίτες που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή βοηθώντας το καθεστώς Άσαντ και πολεμώντας το Ισλαμικό Κράτος από την αρχή της κρίσης το 2011” εξηγεί ο καθηγητής.

Περί νέας επανεμφάνισης του ISIS, ο κ. Υφαντής μας λέει: “Πράγματι η επιχείρηση Ερντογάν θα μπορούσε να σημάνει υπό προϋποθέσεις, την αφύπνιση – αναζωογόνηση του Ισλαμικού Κράτους και τζιχαντιστικών στοιχείων που παραμένουν σε μικρούς θύλακες και περιμένουν να ηττηθούν. Οι σουνιτικές δυνάμεις και οι τζιχαντιστές που έδρασαν στη Συρία, έδρασαν γιατί υπήρχε κενό ισχύος. Αν αυτό το κενό ισχύος επανέλθει με την αποχώρηση των Κούρδων κάτι που είναι το καίριο μέλημα της Τουρκίας, τότε δεν αποκλείεται να δούμε τη δειλή αρχικά επανεμφάνιση τέτοιου είδους ομάδων”.

Για τους 70.000 τζιχαντιστές που βρίσκονται σε camps, ο καθηγητής εξηγεί:

“Υπάρχει μια συμφωνία – όρος ανάμεσα σε ΗΠΑ και Τουρκία πως η δεύτερη θα αναλάβει στα εδάφη που εντός εισαγωγικών “εκκενώνονται” τη φρούρηση και φύλαξη των αιχμαλώτων του ISIS και των οικογενειών τους. Υπάρχει ζήτημα αν οι Κούρδοι αποσυρθούν γρηγορότερα από την ολοκλήρωση της τουρκικής επέλασης. Ανάμεσά των αιχμαλώτων, είναι δε και 1.000 ευρωπαϊκής ιθαγένειας”.

Έχει εδαφικές διεκδικήσεις ο Ερντογάν;

“Επισήμως η Τουρκία λέει πως δεν έχει εδαφικές αξιώσεις και πως υπάρχει ένα πλάνο εξόδου από την περιοχή. Αυτό θα γίνει όταν ελεγχθεί η ζώνη που θέλει να “καθαρίσει” ο Ερντογάν, αλλά και όταν ολοκληρωθεί η δεύτερη φάση του σχεδίου, που είναι η εγκατάσταση περίπου 2 εκ. προσφύγων σουνιτών Αράβων στην περιοχή, με αποτέλεσμα τη δημογραφική αλλαγή της. Αν όμως τα πράγματα εξελιχθούν γραμμικά για την Τουρκία, τότε ναι υπάρχει μια περίπτωση μελλοντικών αξιώσεων. Επισήμως όμως δεν έχει πάει εκεί για να μείνει μονίμως”.

Υπάρχει σχέδιο αποδυνάμωσης των κουρδικών πληθυσμών;

“Οι επιλογές των Κούρδων ήταν πάντοτε ελάχιστες. Ζήτησαν αυτονομία και όχι ανεξαρτησία, αλλά οι δεσμοί με το PKK αποτελούν το πρόσχημα για την τουρκική επέμβαση. Οι επιλογές τους ελαχιστοποιήθηκαν μετά τη σταδιακή αποχώρηση των δυνάμεων των ΗΠΑ, ενώ αρχικά εκπαιδεύτηκαν με το δόγμα Ομπάμα, για ελάχιστη αμερικανική παρουσία στο έδαφος”.

Ποια είναι η στρατηγική των ΗΠΑ στην περιοχή;

“Οι ΗΠΑ δεν έχουν διάθεση για μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή. Δε βρίσκω λόγια να χαρακτηρίσω την πολιτική Τραμπ. Ωστόσο υπάρχει μια συνέπεια. Πριν εκλεγεί κατηγορούσε το πολιτικό σύστημα για τους πολέμους των ΗΠΑ και ζητούσε αποχώρηση των δυνάμεων που επιχειρούν στο εξωτερικό. Άρα, δεν έρχεται ως έκπληξη η μείωση των στρατευμάτων. Η απόφαση όμως να αφήσει την Τουρκία να επιτεθεί σχεδόν χωρίς όρους, ήταν μια καθαρά προσωπική απόφαση. Μίλησε με τον Ερντογάν και έδωσε το πράσινο φως. Δε βλέπουμε μια αμερικανική στρατηγική αλλά μια ενστικτώδη αντίδραση, είναι εντελώς απρόβλεπτος και αυτό πρέπει να το έχουμε κατά νου κι εμείς για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις”.

Τέλος, περί πιθανοτήτων νέων προσφυγικών ροών, ο κ. Υφαντής μας λέει:

“Δεν μπορεί να προβλεφθεί αυτό με ασφάλεια. Ούτως ή άλλως έχουν αυξηθεί οι ροές. Υπό προϋποθέσεις θα αποσυμπιεστεί η κατάσταση στην Τουρκία με μετεγκατάσταση προσφύγων στη Συρία. Στο κακό σενάριο μιας ολικής ανάφλεξης, όλος ο τουρκικός σχεδιασμός πάει περίπατο. Να θυμόμαστε όμως πως πλέον το 80% δεν είναι πρόσφυγες από τη Συρία, αλλά πρόσφυγες και μετανάστες από αλλού. Άρα θα συνεχίσουν να προσπαθούν να περάσουν κάτι που δείχνει πως οι δύο καταστάσεις να μη συνδέονται άμεσα”.