Βάζελος: Από πού βγήκε το όνομα

Τη δεκαετία του ‘60, οπαδοί του Ολυμπιακού είχαν αλείψει με βαζελίνη τον πάγκο όπου θα κάθονταν οι παίκτες του Παναθηναϊκού. Ο συμβολισμός ήταν ευνόητος: η βαζελίνη χρησιμοποιείται ως μαλακτικό και λιπαντικό σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και στην κλινοπάλη, όπου μερικές φορές τα ζόρια είναι μεγάλα και χρειάζεται μια ουσία που θα διευκολύνει την ολίσθηση.

Λίγα να λέμε, πολλά να καταλαβαίνουμε, αν και είναι σεξιστικότατα και απαράδεκτα αυτά που καλούμαστε να καταλάβουμε, μιας και η ήττα στο ποδόσφαιρο συνδέεται με την παθητική ερωτική συμπεριφορά μεταξύ ομοφύλων, ενώ η νίκη είναι ασφαλώς ενεργητική. Αυτές οι συμπαραδηλώσεις δεν θα μας απασχολήσουν τώρα, αρκεί να πούμε πως γενικώς οι οπαδοί φαντασιώνονται ότι υποτάσσουν ερωτικώς τον αντίπαλό τους στο γήπεδο, και σε αυτή την υποταγή παίζει και κάποιο βοηθητικό ρόλο η βαζελίνη που λέγαμε, οπότε η προσφορά αυτού του υλικού στους αντιπάλους προεξοφλούσε την ήττα τους.

Με τον καιρό, φυσικά, οι Παναθηναϊκοί συνήθισαν τον προσβλητικό χαρακτηρισμό ”βάζελοι, ή βαζέλες”, όπως ακριβώς οι Ολυμπιακοί αποδέχτηκαν τον μειωτικό χαρακτηρισμό “γαύροι”. Να πούμε πως η βαζελίνη, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, είναι ένα παράγωγο του πετρελαίου σε μορφή αλοιφής ή ελαίου.

Η λέξη είναι απόδοση του γαλλικού “vaseline”, που κι αυτό παράγεται από το “vas”, παραφθορά του γερμανικού “wasser”, δηλαδή “νερό”, και το “el” από το αρχαιοελληνικό “έλαιον”, δηλαδή το λάδι – με δυο λόγια η βαζελίνη είναι κάτι που έχει σχέση και με το λάδι, και με το νερό. Και είναι πολύ χρήσιμη ουσία, παρόλο που κάποιοι οπαδοί μαγάρισαν τη φήμη της.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.