Τα ονόματα που έδιωχναν τον Χάρο

Μια ακόμα κατηγορία ονομάτων είναι και αυτά που δίνονταν για να έχει το παιδί καλή τύχη, ή απλά, για να μην το πάρει και αυτό ο Χάρος… Και πριν χαμογελάσετε, θυμηθείτε παρακαλώ πως τα ποσοστά παιδικής θνησιμότητας στην Ελλάδα τα παλιά τα χρόνια ήταν πολύ υψηλά. Οι πόλεμοι, η φτώχεια, η πείνα, οι αρρώστιες, οι ανύπαρκτες κοινωνικές και προνοιακές δομές, ακόμα και το ορεινό ανάγλυφο της ελληνικής υπαίθρου γενικά δεν ευνοούσαν μια ξένοιαστη, υγιή παιδική ηλικία…

Άλλωστε, ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι έκαναν παλιότερα πολλά παιδιά, περισσότερα από σήμερα, (πλην της άγνοιας και της θρησκευτικής απαγόρευσης της αντισύλληψης), ήταν για να τους μείνουν κάποια ζωντανά, εφόσον δεν ήταν καθόλου απίθανο πως θα πέθαιναν τα υπόλοιπα… Παρεμπιπτόντως, υπήρξαν άνθρωποι στην Ελλάδα, που έδωσαν στο γιο τους το όνομα «Χάρων», δηλαδή ο Χάροντας, ο Χάρος που παίρνει τις ψυχές… Το αφήνω ασχολίαστο, όπως και το «Αχέροντας», που έδωσαν κάποιοι σήμερα ως βαφτιστικό όνομα στον πρωτότοκό τους… 

Τέλος πάντων, κάποια από τα ονόματα που φέρνουν καλή τύχη, ή αποτρέπουν τη χειρότερη, τα ονόματα-ξόρκια, αν θέλετε, της παιδικής θνησιμότητας, είναι το «Καλομοίρα», το «Αγοραστή», και το «Πανταζής». Το «Καλομοίρα» ευνόητο – δινόταν για να έχει μια καλή, ευοίωνη μοίρα το παιδί. Το «Πανταζής», από τις λέξεις «πάντα-ζης», δηλαδή θα ζεις για πάντα, ενώ το «Αγοραστή», από τη συνήθεια που είχαν να «πουλάνε» το παιδί σε ένα συγγενή, ώστε να μην το βρει ο Χάρος και το πάρει από την οικογένειά του, όπως είχε πάρει και τα προηγούμενα…

Έτσι, αυτά τα παιδιά τα βάφτιζαν «Αγοραστός» και «Αγοραστή», όταν οι γονείς τα «αγόραζαν» από αυτόν που τα είχαν αρχικά «πουλήσει»… Παρόμοια ιστορία έχει πίσω του και το μικρό όνομα «Πουλημένος», (το παιδί που είχε «πουληθεί» για να μπερδέψει τον Χάρο) που έγινε και επίθετο: στη Μάνη απαντάται το επώνυμο «Πουλημενάκος».

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.