Λάσπη: Τι σημαίνει η λέξη

Μία από τις λέξεις που λες και πλάστηκε για να περιγράψει ουσιώδη στοιχεία της ελληνικής πραγματικότητας, είναι και η λέξη «λάσπη». Ναι, βέβαια, νερό ανακατεμένο με χώμα, αλλά η λάσπη κρατάει από υψηλή γενιά: ο Θεός, λένε οι Γραφές, μας έφτιαξε από λάσπη, πήρε νερό και χώμα, κι έπλασε τον Αδάμ.

Λάσπη επίσης, μεταφορικά, είναι οτιδήποτε παραβρασμένο: ας πούμε τα μακαρόνια, αν παραμείνουν αρκετά στην κατασαρόλα, λασπώνουν – προσωπικά δεν με πειράζουν, απλώς το αναφέρω.

Τη λέξη χρησιμοποιούμε επίσης για να περιγράψουμε τη συκοφαντία, την ανήθικη κατηγορία, που συνήθως δεν ευσταθεί: οι πολιτικοί, ας πούμε, ανέκαθεν αλληλοκατηγορούνται  για λασπολογία – αφήστε τους δημοσιογράφους, τι ωκεανούς λάσπης έχουν εκτοξεύσει κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Πού αλλού έχουμε λάσπη; Μα στα χρηστά ήθη: λάσπη λοιπόν είναι και η διαφθορά, το χαμηλό ηθικό επίπεδο, ο βούρκος, ο βόρβορος, όπου κυλιούνται, σαν ευτυχισμένα γουρουνάκια, οι αμαρτωλοί, οι εξώλης και προώλης, τα σεσηπότα μέλη του κοινωνικού σώματος. Τουλάχιστον έτσι λένε λένε οι κάτωνες και τιμητές, οι ηθικοί εισαγγελείς, που είτε αδυνατούν να οργιάσουν, είτε καλύπτουν με τον φερετζέ της αγνότητος τις δικές τους αμαρτίες, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Δυστυχώς όμως, τελικά, πάντα η πραγματικότητα μας ξαναγυρνά στην κυριολεξία: τα αφρισμένα κύματα που ξανάπνιξαν τη Δυτική Αττική, Ιούνιο μήνα μιλάμε τώρα, μετά από τις φονικές πλημμύρες του περασμένου Σεπτεμβρίου, ήταν από λάσπη, πηχτή, καφετιά και αηδιαστική.

Να πώ πως αυτή η πολυσήμαντη λέξη είναι αβέβαιης ετυμολογίας. Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας αναφέρει ότι πιθανώς παράγεται από τον όρο «ελασπίς», που σημαίνει «έλος», ή από το «λάπη», ή «λάμπη», δηλαδή «απόβρασμα, κατακάθι». Καμιά φορά μας φαίνεται λες και ολόκληρη η χώρα έχει κολλήσει στη λάσπη, παλαιόθεν, και αδυνατεί να βγει από ‘κει μέσα.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.