Λυκαβηττός: Τι σημαίνει το όνομά του

Ο Λυκαβηττός είναι ένας λόφος της Αθήνας, το δεύτερο ψηλότερο σημείο της πόλης, μετά τα Τουρκοβούνια. Το ύψος του είναι 277 μέτρα από την θάλασσα, και 227 μέτρα πάνω από την πρωτεύουσα. Στην κορυφή του έχει το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, ενώ πέριξ του λόφου έχει αναπτυχθεί η ομώνυμη συνοικία.

Ο λόφος διαθέτει τελεφερίκ, ή επί  το ελληνικότερον «σχοινιοκίνητο σιδηρόδρομο», που συνδέει από το 1965 το Κολωνάκι με την κορυφή του Λυκαβηττού. Επίσης έχει πυροβολείο, με ένα μικρό κανόνι, που τιμά με εικοσιένα κανονιοβολισμούς τις εθνικές επετείους  – εικοσιένα, από το έτος της Ελληνικής Επανάστασης, το 1821.

Από πού όμως βγαίνει το τοπωνύμιο «Λυκαβηττός»; Χμ, εδώ μπερδεύονται τα πράγματα. Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας λέει πως η λέξη είναι αγνώστου ετύμου. Αναφέρει δε πως το επίθημα    «–ηττός» δηλώνει πως το τοπωνύμιο είναι προελληνικό. Σύμφωνα με μια εκδοχή, η λέξη συνδέεται με το αρχαίο ουσιαστικό «λυκάβας», που σημαίνει «ετήσιος», με τη σημασία «ετήσια εορτή προς τιμήν ενός θεού». Αυτή είναι η επίσημη ετυμολόγηση του Λυκαβηττού.

Βέβαια, στο Διαδίκτυο κυκλοφορούν και άλλες. Από κάποια μάλλον γελοία, που λέει πως ο λόφος πήρε το όνομά του από τους λύκους που ζούσαν εκεί πάνω, μια λιγότερο φαιδρή, που θέλει τον Λυκαβηττό να έχει πάρει το όνομά του από τα κρινάκια, που ο λαός ονόμαζε «λύκους», και μία αληθοφανή, που ετυμολογεί τον Λυκαβηττό από το «λύκη»,  δηλαδή το λυκαυγές, το φως της αυγής, και το «βαίνω», δηλαδή «έρχομαι», καθώς οι Αθηναίοι έβλεπαν κάθε πρωί, από το κέντρο της πόλης, βόρεια του Παρθενώνα, και στα ανατολικά τους, τον ήλιο να ανατέλλει πάνω από τον Λυκαβηττό.

Τώρα θα μου πείτε πως όλα αυτά είναι ψιλά γράμματα γι’ αυτούς που ανεβαίνουν στο λόφο για να απολαύσουν τη θέα – η Αθήνα φαίνεται όντως «πιάτο» από ‘κει πάνω- ή για να παρακολουθήσουν κάποια συναυλία ή θεατρική παράσταση στο ανοιχτό  αμφιθέατρο, που λειτουργεί εκεί από το 1964. Πάντως, προσωπικά, την αυγή και το ηλιοβασίλεμα από το Λυκαβηττό, το λυκαυγές και το λυκόφως, τα έχω απολαύσει. Και κρινάκια έχω δει, αλλά κανένα λύκο, μέχρι τώρα τουλάχιστον.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.