Μπέερμαν: Να θυμόμαστε τον όλεθρο που σπέρνουν φασιστικές ιδεολογίες και πρακτικές

Η πρώτη συναυλία του κύκλου «Πόλεμος και Ειρήνη» της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών μίλησε για συγκρούσεις, μέσα και από τη συναρπαστική μαγεία της 7ης Τέχνης. Η δεύτερη συγκίνησε βαθιά, αναβιώνοντας τα συναισθήματα και την ένταση ενός πεδίου μάχης. Η τρίτη και τελευταία συναυλία του -που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου, στις 20.30 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών- έρχεται να κλείσει αυτό το αφιέρωμα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών (ΚΟΑ) στη Μνήμη, στέλνοντας ένα ηχηρό μήνυμα ελπίδας.

Η βραδιά θα ανοίξει με το δραματικό «Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ.24 σε ντο ελάσσονα, Κ.491» του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ και θα ολοκληρωθεί με τη μνημειώδη Συμφωνία αρ.7 σε ντο μείζονα, έργο 60 «του Λένινγκραντ» του Ντμίτρι Σοστακόβιτς – που υμνεί τις αρχετυπικές αξίες της ειρήνης και της ελευθερίας. Τη διεύθυνση της ΚΟΑ αναλαμβάνει ο διεθνούς φήμης αρχιμουσικός Φρανκ Μπέερμαν.

Λίγο πριν επιστρέψει στο πόντιουμ για να διευθύνει την ΚΟΑ, ο πολυβραβευμένος Γερμανός μαέστρος μιλά αποκλειστικά στο News 247 για τη ζωή, τη μουσική, τις θηριωδίες των γερμανικών στρατευμάτων, την Τέχνη, τις προκλήσεις…

Πώς αντιμετώπισε η οικογένειά σας την απόφασή σας να ασχοληθείτε με τη μουσική;

«Ο πατέρας μου ήταν τραγουδιστής όπερας, οπότε μεγάλωσα μέσα στη μουσική. Μαθήματα, ξεκίνησα σε ηλικία τεσσάρων ετών, ως φυσική εξέλιξη. Μεγαλώνοντας, υπήρξαν στιγμές που άλλαξα ενδιαφέροντα, π.χ. μου άρεσε το ποδόσφαιρο. Τότε χρειάστηκε, οι γονείς να μου υπενθυμίσουν ότι η μουσική  δίνει προοπτική για την ίδια τη ζωή, διαπίστωση που υπήρξε ιδιαίτερα χρήσιμη στην εξέλιξή μου. Υπ’ αυτή την έννοια, με βοήθησαν πολύ οι γονείς μου.»

Η θέση του αρχιμουσικού υπήρξε στόχος σας από την αρχή;

«Αρχικά διερευνούσα δυνατότητες. Σπούδαζα βιολοντσέλο και πιάνο και έκλινα προς το βιολοντσέλο. Αργότερα, την περίοδο που σπούδαζα ψυχολογία, σκεφτόμουν να γίνω ψυχολόγος. Κατέληξα στη διεύθυνση Ορχήστρας, γιατί συνδυάζει όλα όσα με ενδιέφεραν. Το πιάνο, την εμπειρία του να είσαι μέλος Ορχήστρας και την ψυχολογία καθώς συναναστρέφεσαι και διαχειρίζεσαι πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους.»

Πόσο στρεσογόνος είναι η ευθύνη της διεύθυνσης ενός Σώματος Ορχήστρας; Το ότι σε μεγάλο βαθμό καρπώνεστε την επιτυχία, αλλά και σας βαραίνει η αποτυχία μιας συναυλίας;

«Για εμένα αυτή η θέση του αρχιμουσικού ενώ αποτελεί πάντα πρόκληση δε με αγχώνει. Βρίσκω περισσότερο στρεσογόνο το διοικητικό.  Όσον αφορά στην αποτυχία, θεωρώ ότι όλοι έχουμε δικαίωμα σε αυτήν. Μέσα από λάθη προχωράμε.»

Έχετε κερδίσει σημαντικές διακρίσεις για την ηχογράφηση έργων. Προσεγγίζετε με διαφορετικό τρόπο τη διεύθυνση Ορχήστρας όταν βρίσκεστε σε διαδικασία ηχογράφησης;

«Το θέμα στις ηχογραφήσεις είναι οι διαρκείς επαναλήψεις. Να μην αλλάξει το πνεύμα και η ενέργεια. Αυτό είναι το ζητούμενό μου στις ηχογραφήσεις, οπότε ίσως διευθύνω και λίγο διαφορετικά. Έχω τον έλεγχο περισσότερο, ενώ στις συναυλίες αισθάνομαι πιο ελεύθερος όσον αφορά στην ερμηνεία.»

Στοχεύετε στην αναβίωση, μέσα από την ηχογράφηση, της ατμόσφαιρας μιας συναυλίας;

«Πιστεύω ότι ακριβώς αυτό είναι το μυστικό μιας καλής ηχογράφησης, το να μπορέσεις να αναβιώσεις την ατμόσφαιρα συναυλίας.»

Έχετε διευθύνει πλήρεις κύκλους συμφωνικής μουσικής με απαιτητικά έργα σπουδαίων συνθετών, όπως οι Beethoven, Brahms, Schubert, Schumann, Mahler και Strauss. Πώς προσεγγίζετε το έργο του συνθέτη πριν από κάθε τέτοιο κύκλο, χρειάζεται μελέτη, έρευνα ακόμα και ιστορικών στοιχείων;

«Φυσικά χρειάζεται. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζεις το ιστορικό πλαίσιο, τις συνθήκες ζωής του συνθέτη την περίοδο γραφής του έργου. Υπάρχουν πολλά σημεία που συνδέουν συνθέτες με την εποχή, στην οποία έζησαν και δημιούργησαν. Είναι ενδιαφέρουσες και χρήσιμες αυτές οι πληροφορίες  για την κατανόηση και αποκρυπτογράφηση ενός έργου. Σκεφτείτε για παράδειγμα την έβδομη Συμφωνία του Σοστακόβιτς, που θα παρουσιάσουμε με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών την επόμενη εβδομάδα! Είναι αδύνατον να την κατανοήσει κανείς έξω από το ιστορικό της πλαίσιο;»

Η τριβή και εντρύφηση σε τόσο σημαντικές συνθέσεις, σας έχει επηρεάσει ως προσωπικότητα;

«Ίσως, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν είναι η μόνη επιρροή. Δεν μπορείς να μελετά κανείς μόνο τη μουσική και όχι τη λογοτεχνία ή τη ζωγραφική. Πιστεύω ότι αυτό που πραγματικά αλλάζει τη ζωή ενός ανθρώπου είναι η επαφή με την Τέχνη γενικά, γιατί δίνει απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής. Οπότε, ενθαρρύνω τους πάντες να είναι σε επαφή με την Τέχνη όσο περισσότερο μπορούν.»

Θα διευθύνετε την τρίτη συναυλία του Κύκλου «Πόλεμος και Ειρήνη» ο οποίος είναι αφιερωμένος στα 100 χρόνια από τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ως Γερμανός πιστεύετε ότι είναι επίκαιρη μια τέτοια συναυλία και αν ναι, ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να μεταδώσετε;

«Ως Γερμανός, θεωρώ μεγάλη τιμή τη διεύθυνση αυτής της συναυλίας. Για εμένα, αυτό που μετρά όταν συζητάμε για την επέτειο λήξης ενός πολέμου, είναι να θυμόμαστε –ζώντας σε καιρό ειρήνης- πόσο τυχεροί είμαστε. Θα σας εξομολογηθώ κάτι: Πριν την πρώτη μου φορά στην Αθήνα, γνώριζα τις φρικτές πράξεις των συμπατριωτών μου απέναντι στους Ρώσους ή τους Εβραίους, δεν ήξερα όμως τις θηριωδίες των γερμανικών στρατευμάτων στη χώρα σας. Διευθύνοντας την έβδομη του Σοστακόβιτς, νοιώθω δέος,  σαν πρεσβευτής ειρήνης. Είναι ένα έργο σύμβολο νίκης απέναντι στο φασισμό. Και, συζητώ συχνά με άλλους μαέστρους, ότι πρέπει να την επαναφέρουμε συνεχώς, ώστε να θυμόμαστε τον όλεθρο που σπέρνουν οι φασιστικές ιδεολογίες και πρακτικές. Ο Σοστακόβιτς είναι μοναδικός στη δημιουργία δυνατής μουσικής, αλλά και ταυτόχρονα βαθιά συναισθηματικής, που σχετίζεται με το πώς ξεπερνάμε δυσκολίες και εμπόδια ωριμάζοντας, είναι πολλά τα στοιχεία που κάνουν αυτό το έργο ξεχωριστό.»

Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι προκλήσεις στη διεύθυνση αυτού του έργου; Είναι μεγάλο σε διάρκεια, πρέπει να μεταδώσετε όλα όσα περιγράψατε…

«Ακριβώς αυτές είναι οι δυσκολίες. Η εξοντωτική για την Ορχήστρα διάρκεια. Το ίδιο το έργο σε καλεί να επενδύσεις στην ενέργειά του-αυτό είναι μια σημαντική πρόκληση. Ο μαέστρος  πρέπει να ξέρει από την αρχή πως θέλει να καθοδηγήσει την Ορχήστρα, καθώς μεταξύ των μερών υπάρχουν συνδέσεις. Να έχει εξαρχής ένα σχέδιο στο μυαλό του.»

Ο Σοστακόβιτς έγραψε την Έβδομη Συμφωνία, την οποία επίσης θα διευθύνετε στη συναυλία της 7ης Δεκεμβρίου, εν μέσω βομβαρδισμών κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος της μουσικής, όταν οι συνθήκες είναι τόσο τραγικές;

«Η κλασική μουσική δίνει, κατά τη γνώμη μου, απαντήσεις, χαρίζει άλλη προοπτική για τη ζωή και αυτό είναι που ψάχνουμε ωριμάζοντας. Παράδειγμα, η πρεμιέρα της Συμφωνίας του Σοστακόβιτς στο Λένινγκραντ, όταν η μουσική  ήταν ένα σύμβολο ελευθερίας, ειρήνης και προσπάθειας, μια επίδειξη ισχύος, αν θέλετε. Οπότε η μουσική μπορεί να δώσει κουράγιο στους ανθρώπους εν μέσω τραγικών καταστάσεων αλλά από την άλλη μπορεί να κακοποιηθεί από καθεστώτα, όπως συνέβη στην περίπτωση του  Σοστακόβιτς.»

Μιλώντας για την αφοσίωση στη δουλειά, πώς έχει επηρεάσει την προσωπική σας ζωή το γεγονός ότι την κουβαλάτε πάντα μαζί σας;

«Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό να παίρνεις χρόνο και απόσταση από τη δουλειά σου ορισμένες φορές. Προσωπικά, δεν ασχολούμαι με τη δουλειά 24/7. Δεν ξεχνώ ότι η  μουσική είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής αλλά όχι η ίδια η ζωή . Πολλοί συνάδελφοι το ξεχνούν και.. ας πούμε ότι δεν είναι και οι πιο ενδιαφέροντες άνθρωποι πέραν του ταλέντου που μπορεί να έχουν. Έχω παιδιά, έχω και άλλα ενδιαφέροντα. Ακούω, για να φανταστείτε και πολλά άλλα είδη μουσικής.»

Δηλαδή; Τι ακούτε στον ελεύθερο σας χρόνο;

«Πολλά πράγματα αλλά για παράδειγμα πριν λίγο επέστρεψα από τον κινηματογράφο, όπου είδα την ταινία “Bohemian Rhapsody” για τη ζωή του frontman των Queen, Freddie Mercury. Την απόλαυσα πραγματικά και μου αρέσει πολύ και η μουσική τους. Είναι σημαντικό να είσαι ανοιχτός και σε άλλα πράγματα, πέραν αυτών που γνωρίζεις, κάνεις ή σ’ αρέσουν. »

Θα ξαναβρεθείτε ενώπιον του ελληνικού κοινού, μετά την περσινή επιτυχημένη σας συναυλία με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Μέσα από τη διεθνή εμπειρία σας, πώς θα χαρακτηρίζατε  το ελληνικό κοινό;

«Είμαι ενθουσιασμένος που επιστρέφω στην Αθήνα. Καταρχήν, γιατί πραγματικά αγαπώ την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, είναι κάτι περισσότερο από εξαιρετικοί μουσικοί. Έχουν χιούμορ, είναι παθιασμένοι, επαγγελματίες, έχουν έναν πραγματικά γεμάτο ήχο. Επίσης, μ’ αρέσει το γεγονός ότι το ελληνικό κοινό φαίνεται ανοιχτό αλλά και αφοσιωμένο σ’ αυτό που ακούει, συμμετέχει μ’ έναν τρόπο. Χάρηκα πολύ όταν πληροφορήθηκα, ότι ακόμα και εν μέσω της οικονομικής κρίσης, το ελληνικό κοινό στήριξε την Ορχήστρα, την Τέχνη.»