ΤΖΕµ ΓΙΙΤ ΟΥΖΟΥµΟΓΛΟΥ: ΕΝΑΣ ΤΟΥΡΚΟΣ ΣΤΑΡ ΜΑΣ ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΝΑ ΦΤΙΑΧΝΟΥΜΕ ΜΠΑΚΛΑΒΑ
Μία συζήτηση με τον Τούρκο πρωταγωνιστή του Netflix, Τζεµ Γιίτ Ουζούµογλου, που αυτήν την περίοδο πρωταγωνιστεί στη "Δημοκρατία του Μπακλαβά" του Ανέστη Αζά.
Στη σκηνή μοιάζει με νεαρό έφηβο. Τόσο πολύ που σε κάνει και απορείς πώς θα ενσαρκώσει στην “Δημοκρατία του Μπακλαβά” – που σκηνοθετεί ο Ανέστης Αζάς στο Αμφιθέατρο- έναν Τούρκο που ερωτεύτηκε μια Ελληνίδα και ήρθαν μαζί για να μείνουν μόνιμα στο Μεσολόγγι ανοίγοντας ένα μπακλαβατζίδικο. Ωστόσο με την πρώτη του λέξη μεταμορφώνεται. Το ηχόχρωμα της φωνής του είναι βαθύ που ξαφνιάζει. Και ο τρόπος που κινείται στη σκηνή σε πείθει απόλυτα.
Ο λόγος για τον 27χρονο Τζεµ Γιίτ Ουζούµογλου (Cem Yigit Üzümoglu) που μαγνητίζει με την ερμηνευτική του δυναμική σαν Φατίχ στην ελληνική παράσταση, ενώ την ίδια στιγμή είναι εξαιρετικά δημοφιλής στην Τουρκία, καθώς πρωταγωνιστεί στην πολύ επιτυχηµένη ιστορικού περιεχοµένου µίνι σειρά του Netflix «Οθωµανική Αυτοκρατορία» (2020) στον ρόλο του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή.
Ο νεαρός Τούρκος ηθοποιός στη συζήτηση που είχαμε μίλησε για όλα, για το πώς είναι να είσαι καλλιτέχνης στην Τουρκία του 2022, για τη διακυβέρνηση του Ερντογάν, για τον τρόπο που διδάσκεται η ιστορία στα τουρκικά σχολεία, αλλά και για την Κωνσταντινούπολη και το ελληνικό της στοιχείο. Αυτό που προξενεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι η βαθύτητα της σκέψης του και η αυθόρμητη ειλικρίνειά του.
Πώς νιώθεις στην Ελλάδα; Σου αρέσει; Έχεις φίλους Έλληνες;
Μου αρέσει να είμαι εδώ. Έχω πολύ καλούς φίλους στην Αθήνα, και ξέρω πολλά καλά μέρη όπου νιώθω χαρούμενος. Πραγματικά, λατρεύω να είμαι εδώ.
Τι σε γοητεύει στη Δημοκρατία του Μπακλαβά και πώς αποφάσισες να συμμετέχεις στην παράσταση;
Έχω μια φίλη, την Αλεξάνδρα Καζάζου, που είναι επίσης ηθοποιός και σκηνοθέτις. Μια μέρα με πήρε τηλέφωνο και μου είπε «έχω έναν φίλο τον Ανέστη Αζά που θέλει να κάνει μια παράσταση και χρειάζεται έναν Τούρκο ηθοποιό και του είπα για σένα. Να σας φέρω σε επαφή του και να μιλήσετε;». Είπα «Ναι, οπωσδήποτε». Ήμουν τόσο ενθουσιασμένος, γιατί έχω έλθει πολλές φορές στην Ελλάδα και ήξερα ότι υπήρχαν καταπληκτικοί ηθοποιοί και σκηνοθέτες και θεατρικές σκηνές. Μιλήσαμε, λοιπόν, με τον Ανέστη Αζά και είπαμε “γιατί όχι;”
Πότε δοκίμασες τον πρώτο σου μπακλαβά; Τι αναμνήσεις σου ξυπνά η γεύση του; Έχεις κάποια αγαπημένη ελληνική γεύση;
Δεν θυμάμαι τον πρώτο μου μπακλαβά, αλλά θυμάμαι την πρώτη μου ρακή. Ο μπακλαβάς είναι ένα πολύ σημαντικό επιδόρπιο και για τις δύο χώρες μας. Κι εγώ απλώς αγαπώ πολύ αυτό το γλυκό. Ξέρω πολλά μέρη στην Αθήνα, γιατί μου αρέσει πολύ να περπατάω και να τρώω. Δοκίμασα πολλά εστιατόρια. Τα περισσότερα από αυτά είναι πολύ καλά, μερικά είναι καταπληκτικά, η ελληνική κουζίνα είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο. Τα προϊόντα είναι καλής ποιότητας και τα πιάτα είναι εκπληκτικά. Είμαι εξοικειωμένος με τα ελληνικά πιάτα γιατί κι εμείς στην Τουρκία τρώμε περίπου τα ίδια πράγματα. Για μένα είναι σαν να δοκιμάζω μια διαφορετική συνταγή από τη γιαγιά ενός φίλου. Λατρεύω τους ελληνικούς μεζέδες, τα θαλασσινά και τα χόρτα.
Η Δημοκρατία του Μπακλαβά ήταν καταδικασμένη να αποτύχει για το ελληνοτουρκικό ζευγάρι της παράσταση. Θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα αν προσπαθούσαν να ανοίξουν ένα εστιατόριο με μπακλαβά σε μια τουρκική πόλη;
Μάλλον το ίδιο θα ήταν και εκεί. Αυτό που προσπαθούμε να δείξουμε είναι όπου κι αν πάτε, αν συναντήσετε αυτή τη νοοτροπία σε έναν πολιτικά διεφθαρμένο κόσμο, αυτό θα συμβεί. Δεν φταίει η Δημοκρατία του Μπακλαβά ή η Σοφία, ο Φατίχ κι ο Μεζές, είναι επειδή ο φασισμός, ο εθνικισμός και ο ιμπεριαλισμός διαφθείρουν και τις δύο χώρες μας στο μεδούλι τους. Γι αυτό και υποθέτω ότι το ίδιο θα είχε συμβεί στη χώρα μου.
Όταν είμαι εδώ, στην Ελλάδα, ναι, νιώθω πιο ελεύθερος, αλλά και εδώ έχω φόβους. Τι θα γινόταν αν κάποιος έλεγε στους αξιωματικούς τι κάνω και τι θα γινόταν αν με έβρισκαν ένοχο, επειδή λέω απλώς αυτό που λέει ή κάνει ο δικτάτοράς μου.
Πώς είναι να είσαι καλλιτέχνης στην Κωνσταντινούπολη το 2021; Νιώθεις ελεύθερος να μιλήσεις, να πεις τη γνώμη σου, είναι δύσκολο να δημιουργήσεις έργα που κριτικάρουν την πολιτική ή την κοινωνική σκηνή;
Δεν νιώθω ελεύθερος. Καθόλου. Όταν είμαι εδώ, στην Ελλάδα, ναι, νιώθω πιο ελεύθερος αλλά και εδώ έχω φόβους. Τι θα γινόταν αν κάποιος έλεγε στους αξιωματικούς τι κάνω και τι θα γινόταν αν με έβρισκαν ένοχο, επειδή λέω απλώς αυτό που λέει ή κάνει ο δικτάτοράς μου. Δεν ξέρω αν θα είχα τα κότσια να κάνω αυτό που κάνω εδώ στην Ελλάδα στην Κωνσταντινούπολη, αν παίζαμε εκεί.
Πιστεύεις ότι ο Δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρεμ Ιμάμογλου θα φέρει αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό;
Πιστεύω ότι κανείς δεν μπορεί. Κανένας από τους πολιτικούς. Και το κύριο ζήτημα για μένα στην Τουρκία είναι η ανάγκη να υπακούω σε έναν «άνθρωπο». Έχουμε πάντα την ανάγκη για έναν «άνθρωπο» που θα μας κάνει να επιβιώσουμε από τη μια κατάσταση στην άλλη. Ποτέ δεν σκεφτόμαστε ποιος επιβλέπει όλα αυτά τα πράγματα. Δεν πρόκειται λοιπόν οι πολιτικοί να φέρουν την αλλαγή, αλλά εμείς οι ίδιοι. Η κατάσταση έιναι η ίδια όμως εδώ και εκατοντάδες χρόνια και δεν μπορεί να αλλάξει μέσα σε ένα χρόνο. Δεν πιστεύω στα “σκουπίδια” αυτών των πολιτικών. Θέλω να πιστεύω στη δύναμη της κοινωνίας. Αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας, θα εξαρτόμαστε πάντα από τους σωτήρες.
Το κύριο ζήτημα για μένα στην Τουρκία είναι η ανάγκη να υπακούω σε έναν «άνθρωπο».
Σε είδα στη σειρά του Netflix ‘Rise of Empires: Ottoman’. Πώς ήταν αυτή σου η εμπειρία; Άλλαξε ο τρόπος που “κοιτάς” την ιστορία;
Μπορώ να πω πως ναι. Προσπαθούσα να απορρίψω την οθωμανική ιστορία και όλα τα άλλα όλα όσα σχετίζονται με αυτή. Πραγματικά οι πολιτικοί με αρρωσταίνουν. Χρησιμοποιούσαν συνεχώς τους Οθωμανούς Αυτοκράτορες ή κάποια “πρότυπα” από αυτούς και τους πρόσθεταν στο προπαγανδιστικό τους πρόγραμμα. Δηλαδή όλη αυτή η ωραία πολιτιστική και ιστορική γνώση για τους Οθωμανούς, έχει χρησιμοποιηθεί ως προπαγάνδα. Αλλά η σειρά μου άλλαξε γνώμη. Άρχισα να διαβάζω πολλά βιβλία, να παρακολουθώ σεμινάρια και να διαβάζω άρθρα για εκατοντάδες λεπτομέρειες σχετικά με την ιστορία, τον πολιτισμό, τον στρατό, τη θρησκεία, την καθημερινή ζωή των Οθωμάνών και ούτω καθεξής. Με γοήτευσε αυτό και με έκανε να νιώθω πιο θυμωμένος που χρησιμοποιούσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως εργαλείο για να κάνουν προπαγάνδα.
Βλέπεις άλλες τουρκικές σειρές; Ποια είναι η αγαπημένη σου;
Μισώ να βλέπω σειρές. Δεν μου άρεσαν ποτέ. Ειδικά οι τουρκικές.
Τι συμβολίζει για σένα η Κωνσταντινούπολη; Διακρίνεις να έχει μείνει κάτι ελληνικό στην Πόλη πέρα από τα μνημεία;
Μάλλον δεν έχει μείνει τίποτα. Λυπάμαι πολύ γι’ αυτό. Δεν υπάρχει τίποτα εκτός από κάποια κτίρια και μνημεία. Υπάρχουν κοινωνίες που γνωρίζω, αλλά δεν φαίνονται. Κρύβονται πίσω από τις πόρτες ή τις κουρτίνες λόγω των διακρίσεων των μειονοτήτων. Μπορώ να σας πω αυτό: είμαστε Τούρκοι, κάποιοι από εμάς πιστεύουν στον Μωάμεθ, άλλοι πιστεύουν στον Χριστό, άλλοι πιστεύουν στον Μωυσή και κάποιοι από εμάς δεν πιστεύουν. Αλλά η κοινωνία δεν χωρίζεται μόνο από τη θρησκεία, χωρίζεται και από το διαφορετικό πολιτιστικό υπόβαθρο, καθώς υπάρχει η αρμενική, η εβραϊκή, η ελληνική, η κουρδική κουλτούρα και ούτω κάθεξής. Το χειρότερο απ’ όλα είναι πως δεν επιτρέπουμε στις κουλτούρες αυτές να αναπνεύσουν και καθημερινά αυτές οι κοινωνίες πεθαίνουν. Πεθαίνει δηλαδή αυτό που έκανε την Κωνσταντινούπολη, την Κωνσταντινούπολη. Ένα πολυπολιτισμικό μαργαριτάρι στη μέση των ηπείρων. Αλλά τώρα για μένα τουλάχιστον, αυτό δεν ισχύει.
Πεθαίνει αυτό που έκανε την Κωνσταντινούπολη, την Κωνσταντινούπολη. Ένα πολυπολιτισμικό μαργαριτάρι στη μέση των ηπείρων.
1821-2021: Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι ένα τεράστιο κομμάτι της εκπαίδευσής μας. Πιστεύεις ότι κάτι αντίστοιχο ισχύει και στην Τουρκία, έχει η Ελλάδα την ίδια σημασία, όπως έχει για εμάς η Τουρκία; Επίσης, ότι ο τρόπος που διδάσκεται η ιστορία στους Τούρκους μαθητές επηρεάζει το πώς βλέπουν τους Έλληνες;
Όχι, ότι δεν κάνουμε τεράστιες συζητήσεις ή μαθήματα στο σχολείο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως εσείς. Φυσικά,κάτι διδασκόμαστε, αλλά τα περισσότερα από αυτά που αφορούν την Τουρκική Δημοκρατία και το πώς ιδρύθηκε, πώς ήταν πριν από τη δημοκρατία και μερικά μαθήματα για τους Οθωμανούς. Τελικά εννοείται πως επηρεαζόμαστε, αλλά όχι όπως οι νέοι στην Ελλάδα. Υποθέτω πάντα. Δηλαδή το δικό μας ενδιαφέρον ξεκινά από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όχι από το 1821 ή από την Οθωμανική κατοχή.
Ο Ζουλφού Λιβανελί και η Μαρία Φαραντούρη ήταν οι πρώτοι καλλιτέχνες που μίλησαν για την ελληνοτουρκική φιλία. Πιστεύετε ότι εσείς οι καλλιτέχνες μπορείτε να κάνετε τη διαφορά;
Δεν έχω ιδέα, για να είμαι ειλικρινής. Δεν καταλαβαίνω πώς οι καλλιτέχνες μπορούν να κάνουν τη διαφορά και να «θεραπεύσουν» τις έχθρες των κρατών. Ίσως μπορούν, αλλά δεν ξέρω πώς και δεν είδα ποτέ παράδειγμα. Ίσως είναι καλύτερα να ρωτήσουμε τι έχει μείνει από την προσπάθεια του Λιβανελί και της Φαραντούρη.
Θα θέλατε να εργαστείτε ξανά εδώ στην Ελλάδα;
Θα ήθελα πολύ να δουλέψω ξανά εδώ. Κάθε μέρα συναντώ πολύ καλούς καλλιτέχνες και ανυπομονώ να κάνω περισσότερα εδώ στην Ελλάδα.
