Επιστημονική “διαμάχη” για την επικινδυνότητα κατανάλωσης κόκκινου κρέατος

Αίσθηση προκάλεσε στον επιστημονικό κόσμο η δημοσίευση νέας μεγάλης διεθνούς μελέτης, σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι δεν έχουν ιδιαίτερο λόγο να περιορίσουν την κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, αφού είναι ανεπαρκή τα έως τώρα επιστημονικά δεδομένα ότι κάτι τέτοιο ενέχει κινδύνους για καρκίνο, διαβήτη ή καρδιοπάθεια.

Λίγο-πολύ, η νέα έρευνα κατέληξε στο ανατρεπτικό συμπέρασμα ότι όσοι μειώνουν ή κόβουν αυτά τα κρέατα, φαίνεται να έχουν ελάχιστα έως μηδαμινά οφέλη στην υγεία τους, συνεπώς δεν έχει κανείς λόγο να περιορίσει το αγαπημένο μοσχάρι, λουκάνικο, ζαμπόν ή μπέικον του. Αυτό μπορεί να χαροποιήσει τους φανατικούς του κρέατος, αλλά θα φέρει σύγχυση στο ευρύτερο κοινό που βλέπει τους επιστήμονες κατά καιρούς να κάνουν στροφή 180 μοιρών σε θέματα διατροφής, καθώς το κόκκινο κρέας δεν είναι η μοναδική υπό αμφισβήτηση περίπτωση (βλ. αλάτι, λίπη, υδατάνθρακες κ.α.).

Εδώ και αρκετά χρόνια, η κυρίαρχη επιστημονική συμβουλή και από τους διεθνείς οργανισμούς υγείας είναι ότι οι καταναλωτές πρέπει να μην τρώνε πολλά κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα, επειδή περιέχουν κορεσμένα λίπη και συντηρητικά. Όμως η νέα έρευνα ουσιαστικά εγείρει βάσιμες αμφιβολίες κατά πόσο τα εμπειρικά στοιχεία επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο. Αμέσως ξέσπασε επιστημονική διαμάχη, με άλλους επιστήμονες να κατηγορούν τους ερευνητές για λανθασμένα και επικίνδυνα συμπεράσματα που αθωώνουν κακώς το κόκκινο κρέας.

Η τριετούς διάρκειας μελέτη από 14 ερευνητές σε επτά χώρες, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή επιδημιολογίας Μπράντλεϊ Τζόνστον του καναδικού Πανεπιστημίου Νταλουζί, δημοσιεύθηκε στο αμερικανικό ιατρικό περιοδικό “Annals of Internal Medicine”. Σύμφωνα με τον Τζόνστον, «με βάση την έρευνα μας, δεν μπορούμε να πούμε με καμία βεβαιότητα ότι η κατανάλωση κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος προκαλεί καρκίνο, διαβήτη ή καρδιοπάθεια».

«Από τις 12 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές που αφορούσαν συνολικά περίπου 54.000 άτομα, δεν βρήκαμε στατιστικά σημαντική μείωση του κινδύνου καρδιοπάθειας, καρκίνου ή διαβήτη για όσους κατανάλωναν λιγότερο κόκκινο ή επεξεργασμένο κρέας. Η βεβαιότητα από τα στοιχεία για μείωση των κινδύνων είναι από χαμηλή έως πολύ χαμηλή», πρόσθεσε.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ταξινομήσει το επεξεργασμένο κρέας ως δυνητικά καρκινογόνο από το 2015, ενώ το Παγκόσμιο Ταμείο Ερευνών για τον Καρκίνο (WCRF) έχει κάνει ανάλογη προειδοποίηση από το 2010. Η ελληνικής καταγωγής δρ Γιώτα Μήτρου, διευθύντρια ερευνών του WCRF, δήλωσε ότι «συνεχίζουμε να στηρίζουμε την αξιόπιστη έρευνα μας των τελευταίων ετών και προτρέπουμε το κοινό να ακολουθεί τις τρέχουσες συστάσεις για το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας».

«Η μελέτη», πρόσθεσε, «θέτει σε κίνδυνο τους ανθρώπους λέγοντας τους πως μπορούν να τρώνε όσο κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας θέλουν, χωρίς να αυξάνουν τον κίνδυνο τους για καρκίνο. Το μήνυμα που οι άνθρωποι χρειάζονται να ακούσουν, είναι ότι δεν πρέπει να τρώνε περισσότερες από τρεις μερίδες κόκκινου κρέατος την εβδομάδα και να αποφεύγουν τελείως το επεξεργασμένο κρέας».

Οι συμβουλές για περιορισμό του κόκκινου κρέατος, πέρα από λόγους υγείας, γίνονται και στο πλαίσιο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και περιορισμού των «αερίων του θερμοκηπίου», τα οποία προέρχονται από την εκτροφή μεγάλων ζώων (περίπου το 14,5% των συνολικών εκπομπών). Οι ερευνητές παραδέχτηκαν ότι κάποιος μπορεί να μειώσει το κόκκινο κρέας γι’ αυτό και μόνο το λόγο.

Αρκετοί επιστήμονες που δεν συμμετείχαν στην έρευνα, αναγνώρισαν ότι τα στοιχεία από μελέτες ανά τον κόσμο αφήνουν πράγματι ανοιχτό το ζήτημα κατά πόσο το κόκκινο, επεξεργασμένο κρέας κάνει κακό στην υγεία. ‘Αλλοι εμφανίστηκαν πιο «κάθετοι» στην άρνηση τους να αποδεχθούν το πέπλο αμφιβολίας που ρίχνει η νέα μελέτη στο θέμα.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ ανέφεραν ότι τα νέα συμπεράσματα «πλήττουν την αξιοπιστία της επιστήμης της διατροφής και υποσκάπτουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην επιστημονική έρευνα». «Αυτή η μελέτη έχει πολλά σφάλματα και είναι η πιο εξωφρενική κατάχρηση των διαθέσιμων στοιχείων που έχω ποτέ δει», ανέφερε ο (φυτοφάγος) καθηγητής επιδημιολογίας Γουόλτερ Γουίλετ της Σχολής Δημόσιας Υγείας. Για «ανεύθυνη και ανήθικη» έρευνα έκανε λόγο ο συνάδελφός του καθηγητής του Χάρβαρντ Φρανκ Χου.

Παραμένει πλέον ερώτημα κατά πόσο η νέα επίμαχη μελέτη θα επηρεάσει τις ανά τον κόσμο διατροφικές συστάσεις στο μέλλον. Ήδη πάντως διάφοροι επιστημονικοί φορείς (Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου, Αμερικανική Καρδιολογική Ένωση κ.α.) επέκριναν τα νέα ευρήματα, καθώς και το περιοδικό που τα δημοσίευσε, δηλώνοντας σαφώς απροθυμία να αλλάξουν άποψη.