Ο Σπάικ Λι επιστρέφει στις Κάννες ως πρόεδρος

Είναι μαύρος, μικροκαμωμένος, νευρικός, αθυρόστομος και ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αφροαμερικανικού πολιτικού σινεμά. Είναι ο Σπάικ Λι, ο πρώτος κινηματογραφιστής της “αφρικανικής διασποράς”, όπως θέλει να αυτοχαρακτηρίζεται, που θα καθίσει στην τιμητική καρέκλα του προέδρου της Κριτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ Καννών 2020. Αν και πλησιάζει τα 63 και έχει περίπου 35 χρόνια διαδρομής στον κινηματογράφο, ο Σπάικ Λι παραμένει ο μαχητικός αγωνιστής για τα δικαιώματα των μαύρων και των κατατρεγμένων, που δεν μασά τα λόγια του και γίνεται εριστικός κάποιες φορές, ενώ έχει κατηγορηθεί από τους θιασώτες του πολιτικά ορθού και για ρατσιστής.

Η επιλογή του ως πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής στο κορυφαίο φεστιβάλ, δεν ξάφνιασε μόνο τους ειδικούς και όσους ασχολούνται επιμελώς με τα κινηματογραφικά θέματα, αλλά και τον ίδιο. Βεβαίως, ο Σπάικ Λι είναι από τους πλέον μόνιμους “φιλοξενούμενους” στις Κάννες (με έξι ταινίες), ενώ το 2018 είχε κερδίσει τον Χρυσό Φοίνικα με το απολαυστικό αντιρατσιστικό φιλμ “BlacKkKlansman”, το στόρι του οποίου βασίζεται σε αληθινή ιστορία και αναφέρεται στη διείσδυση ενός μαύρου… στην Κου Κλουξ Κλαν! Αλλά, όπως σχολίασε ο πρόεδρος του Φεστιβάλ Πιέρ Λεσκιούρ “το βλέμμα του Σπάικ Λι είναι πιο πολύτιμο από ποτέ”. Και αυτό δικαιολογείται από τις εποχές που ζούμε, καθώς για ακόμη μια φορά τα στοιχειώδη δικαιώματα των ανθρώπων βρίσκονται στο στόχαστρο. Άλλωστε, δεν είναι πολύς ο καιρός που ο Λι, κατά τη διάρκεια της βράβευσής του με το Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου για το “BlacKkKlansman”, είχε καταφερθεί κατά του αμερικανικού κατεστημένου, ενώ είχε αναφερθεί και στα 400 χρόνια από την άφιξη των πρώτων σκλάβων από την Αφρική στις ΗΠΑ, αλλά και στη γενοκτονία των Ινδιάνων της Αμερικής. Είναι φανερό ότι η επόμενη διοργάνωση του Φεστιβάλ των Καννών (12-23 Μαϊου) θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον πέρα από τις ταινίες που θα προβληθούν και θα τιμηθούν με τα σημαντικότερα βραβεία του θεσμού. Η παρέμβασή του στα κοινωνικά και πολιτικά θέματα θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη. Την έκτασή της και την έντασή της αναμένουμε και αν θα αφυπνίσει τους κινηματογραφιστές κι από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού.

Μαχητικός, θρήσκος και οπαδός της Άρσεναλ

Ποιος είναι όμως ο σκηνοθέτης, ηθοποιός, σεναριογράφος, παραγωγός Σπάικ Λι;

Εν αντιθέσει με την πεποίθηση ότι μεγάλωσε σε κάποια φτωχογειτονιά του Χάρλεμ ή σε κάποιο γκέτο, ο Σπάικ Λι είναι παιδί μιας σχετικά ευκατάστατης οικογένειας, καθώς η μητέρα του ήταν καθηγήτρια Τεχνών και Μαύρης Λογοτεχνίας και ο πατέρας του μουσικός και συνθέτης της τζαζ. Γεννήθηκε στην Ατλάντα και παιδί ακόμη μετακόμισε, με την οικογένειά του, στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Το όνομά του Σέλτον Τζάκσον Λι. Το Σπάικ του το “χάρισε” η μάνα του όταν ήταν παιδί. Προφανώς είχε καταλάβει ότι ο ζωηρός χαρακτήρας του παιδιού της δεν θα μαλάκωνε με το πέρασμα των χρόνων. Έτσι κι έγινε. Ο Λι υπήρξε επιθετικός και μίλησε με σκληρά λόγια για την αμερικανική λευκή άρχουσα τάξη και μέσα από τις ταινίες του. Ωστόσο, παραξένεψε τους θαυμαστές του όταν σε ερώτηση αν πιστεύει στο Θεό απάντησε «ναι, έχω πίστη ότι υπάρχει μία υψηλότερη ύπαρξη. Δεν μπορεί να είναι όλα αυτά ατύχημα…». Πάντως, παράδοξο είναι ότι δηλώνει και οπαδός της Άρσεναλ στο ποδόσφαιρο, ενώ κάποιος θα περίμενε να υποστηρίζει τους ανθρακωρύχους της Νιουκάστλ.

“Κάνε το Σωστό”

Την πρώτη του ταινία τη γύρισε το 1986. Ήταν το υποσχόμενο “She’s Gotta Have It”. Έπειτα από τρία χρόνια, όμως, θα κάνει το μπαμ με το καλύτερο ίσως φιλμ της σταδιοδρομίας του, το φημισμένο πια “Κάνε το Σωστό”, με το οποίο τον γνωρίσαμε και στην Ελλάδα. Μία από τις κλασικές δημιουργίες του ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά, στην οποία διηγείται μία συνηθισμένη καλοκαιρινή μέρα στο Μπρούκλιν, όπου οι εύθραυστες διαφυλετικές σχέσεις ενώνουν, χωρίζουν και μπορεί ανά πάσα στιγμή να τινάξουν το οικοδόμημα των ΗΠΑ στον αέρα. Πρωταγωνιστεί ο ίδιος, ενώ ο μακαρίτης Ντάνι Αϊέλο, ένας σπουδαίος καρατερίστας, συμβάλει τα μέγιστα στην επιτυχία της ταινίας.

Μερικές απ’ τις γνωστότερες ταινίες του είναι και η βιογραφία του “Malcolm X”, η αστυνομική περιπέτεια “Ο Υποκινητής”, η δραματική “25η Ώρα” και φυσικά η τελευταία του δημιουργία, το “BlacKkKlansman” που τον έκανε “βασιλιά” στην περίφημη Κρουαζέτ της παραλίας των Καννών, όπου θα επιστρέψει φέτος όχι ως διαγωνιζόμενος αλλά ως πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής. Θα κάνει το σωστό;