Σαν σήμερα εκδίδεται το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ

«Het Achterhuis»: Αυτός είναι ο τίτλος, στα ολλανδικά, της πρώτης έκδοσης του Ημερολογίου της Άννας Φρανκ, που βγήκε στις 25 Ιουνίου του 1947 – σημαίνει: «το πίσω σπίτι».

Φυσικά, το ημερολόγιο της Γερμανοεβραίας δεκαεξάχρονης έφηβης εκδόθηκε από τον πατέρα της, Όττο Φρανκ, που ήταν και ο μόνος απο την οικογένεια Φρανκ που επέστρεψε από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης– η γυναίκα του και οι δύο κόρες του, η Άννα και η Μαργκότ, πέθαναν στο Μπέργκεν Μπέλσεν.

Η έκδοση του ημερολογίου που κράταγε η Άννα Φρανκ από τον Ιούνιο του 1942, μέχρι την 1η Αυγουστου του 1944, ξεπέρασε κάθε προσδοκία: μεταφράστηκε σε 67 γλώσσσες και πούλησε πάνω από 30 εκατομμύρια αντίτυπα. Το κείμενο διασκευάστηκε για την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, το θέατρο, ακόμα και όπερα έγινε. Είναι αδύνατον να αντισταθείς στο ρέον, τρυφερό και έξυπνο κείμενο, που περιγράφει τη οδύσσεια μιας οικογένειας Γερμανών Εβραίων που βρίσκουν, μαζί με τέσσερις οικογενειακούς φίλους, καταφύγιο στο Άμστερνταμ κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της Ολλανδίας.

Όμως η Άννα δεν περιγράφει μόνο την επαχθή καθημερινότητά της, την οποία έπρεπε να διάγουν σε απόλυτη σιωπή, για να μην προδοθεί η ύπαρξη του μυστικού δωματίου όπου κρύβονταν. Πολλές σελίδες, στις οποίες αποτυπώθηκε από τη γλαφυρή πένα του κοριτσιού το ξύπνημα της σεξουαλικότητάς της, αλλά και η δηκτική κριτική που ασκούσε στον έγγαμο βίο των γονιών της, λογοκρίθηκαν και αφαιρέθηκαν από το σώμα του ημερολογίου, πριν αυτό δει το φως τον Ιούνιο του 1947. Φαίνεται πως η κοινωνία θέλει οι «οσίες» της να είναι κατά κάποιον τρόπο άφυλες και αναφροδίσιες…

Πάντως, η αξία του γραφτού είναι αδιαμφισβήτητη: ο Δανός ιστορικός Γιαν Ρομέιν είχε δηλώσει για το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ πως «τούτο το φαινομενικά ασυνεχές ημερολόγιο ενός παιδιού, αυτή η de profundis αποκάλυψη με τη φωνή ενός παιδιού, ενσωματώνει τη φρίκη του φασισμού περισσότερο από οποιοδήποτε στοιχείο της Νυρεμβέργης»…

Παντως, για την ιστορία, ακόμα κανείς δεν ξέρει ποιος ήταν αυτός που κάρφωσε στη Γκεστάπο τους Εβραίους στη σοφίτα. Το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, καθαγιασμένο τραγικά από τον θάνατό της, παρόν και εκτεθειμένο συνεχώς και αδιαλείπτως σε κάθε βιτρίνα βιβλιοπωλείου έκτοτε, υποθέτω πως θα υπενθύμιζε στον Ιούδα, μέχρι την τελευταία του δύσοσμη πνοή, το πόσο μεγάλη στάθηκε η μικρή και πόσο τιποτένιος αποδείχτηκε αυτός.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.