3 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ, Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΕ Η ΜΟΥΣΙΚΗ

Μία ώρα μετά τα μεσάνυχτα της 2ης προς 3η Φεβρουαρίου του 1959, ένα τετραθέσιο Beechcraft Bonanza B35 απογειώθηκε μέσα σε σφοδρή χιονοθύελλα από το αεροδρόμιο του Mason City της Iowa με προορισμό το Moorhead της Minnesota. Επιβάτες – εκτός του πιλότου – ήταν τρία μεγάλα αστέρια του ροκ εν ρολ: ο Buddy Holly, ο Ritchie Valens και ο J.P. “The Big Bopper” Richardson. Ελάχιστα λεπτά αργότερα, το ελικοφόρο έπεσε και συνετρίβη στο έδαφος με ταχύτητα 270 χλμ/ω.

Η έρευνα απέδωσε το δυστύχημα σε ανθρώπινο λάθος και στην κακοκαιρία, ενώ οι νεκροί βύθισαν στο πένθος την ορφανή μουσική σκηνή των ΗΠΑ. 12 χρόνια αργότερα, ο Νεοϋορκέζος συνθέτης Don McLean έγραψε το “American Pie”, ένα τραγούδι – αφιέρωμα στην τραγική “μέρα που πέθανε η μουσική“. Το περίεργο είναι πως δεν υπάρχει ούτε μια ευθεία αναφορά στους τρεις νεκρούς μουσικούς, αν και ολόκληρο το – ομώνυμο – άλμπουμ είναι αφιερωμένο στον Buddy Holly, το εφηβικό ίνδαλμα του McLean.

Ο ίδιος ο συνθέτης ποτέ δεν έδωσε εξηγήσεις για τους στίχους του, λέγοντας ότι “δεν υπόκεινται σε ανάλυση, αφού πρόκειται για ποίηση”. Έτσι κι αλλιώς, το “American Pie” είναι από τα πλέον ξεχωριστά τραγούδια της folk μουσικής και κατείχε για πενήντα χρόνια ένα μοναδικό ρεκόρ: ήταν το μεγαλύτερο σε διάρκεια – 8’42” – Νούμερο 1 στην ιστορία του αμερικάνικου τσαρτ (το κατέρριψε το 2021 η Taylor Swift με το “All too well” των 10 λεπτών και 13 δευτερολέπτων). Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ

Τον Νοέμβριο του 1958, ο Buddy Holly τερμάτισε τη συνεργασία του με τους Crickets (το συγκρότημα που τον συνόδευε μέχρι τότε στις ηχογραφήσεις και τις ζωντανές εμφανίσεις του) και οργάνωσε μια τουρνέ με το όνομα “The Winter Dance Party” στις Κεντροδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ, που θα διαρκούσε τρεις εβδομάδες. Μαζί του θα έπαιζαν οι μουσικοί Waylon Jennings (μπάσο), Tommy Allsup (κιθάρα) και Carl Bunch (ντραμς). Ως guest stars θα εμφανίζονταν οι Ritchie Valens, J.P. “The Big Bopper” Richardson και Dion DiMucci, αυτός ο τελευταίος μαζί με την μπάντα του, τους Belmonts.

Ο Holly υπέγραψε συμβόλαιο με την General Artists Corporation, εταιρεία που διοργάνωνε συναυλίες και περιοδείες, επειδή γνώριζε ότι στα άμεσά σχέδιά της ήταν μια τουρνέ στην Ευρώπη και δεν ήθελε να χάσει μια τέτοια ευκαιρία. Χρειαζόταν επειγόντως χρήματα, από τη μια επειδή ο μάνατζερ των Crickets, Norman Petty, είχε “αδειάσει” το ταμείο του συγκροτήματος με διάφορες απάτες και από την άλλη, επειδή ήθελε να μετακομίσει στη Νέα Υόρκη μαζί με τη σύζυγό του, Maria Helena, που ήταν έγκυος.

Η τουρνέ ξεκίνησε στις 23 Ιανουαρίου του 1959, όμως οι αποστάσεις ανάμεσα στα μέρη όπου θα έπαιζαν, ήταν πολύ μεγάλες και οι μετακινήσεις πολύ δύσκολες μέσα στο καταχείμωνο. Το πρόβλημα έγινε ακόμα μεγαλύτερο, επειδή ο σχεδιασμός της GAC ήταν ο χειρότερος δυνατός. Αντί να οργανώσει τη σειρά των συναυλιών σε κοντινές αποστάσεις τη μια από την άλλη, ανάγκασε τους μουσικούς να διανύουν καθημερινά εκατοντάδες χιλιόμετρα σε απομακρυσμένους προορισμούς, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καθόλου χρόνος για ουσιαστική ξεκούραση.

Εδώ να συμπληρώσουμε ότι το οδικό δίκτυο στην αχανή περιοχή των Κεντροδυτικών Πολιτειών, αποτελούσαν κυρίως άθλιοι επαρχιακοί δρόμοι, κάτι που μετέτρεπε κάθε τους ταξίδι (από 500 μέχρι και 700 χιλιόμετρα κάθε μέρα, διάρκειας δέκα και δώδεκα ωρών το καθένα) σε πραγματικό εφιάλτη. Και βέβαια δεν υπήρχαν ρεπό, αφού η GAC είχε κανονίσει κάθε μέρα συναυλία σε διαφορετική πόλη. Επίσης δεν υπήρχε καθόλου βοηθητικό προσωπικό, κάτι που σήμαινε ότι οι μουσικοί ξεφόρτωναν, έστηναν, ξέστηναν και ξαναφόρτωναν μόνοι τους όλο το υλικό σε κάθε live.

Οι μετακινήσεις γίνονταν με παλιά λεωφορεία (κυρίως τροποποιημένα παλιά σχολικά), τα οποία παρουσίαζαν συνεχώς βλάβες, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στις πρώτες έντεκα ημέρες της περιοδείας, υποχρεώθηκαν να αλλάξουν πέντε! Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα ήταν η υποτυπώδης θέρμανση μέσα στα λεωφορεία, τη στιγμή που οι θερμοκρασίες που επικρατούσαν έξω, κυμαίνονταν από -6 έως και -38 βαθμούς Κελσίου! Αποτέλεσμα αυτού ήταν, τα περισσότερα μέλη να κολλήσουν γρίπη, ενώ ο ντράμερ του Holly, Carl Bunch, υπέστη κρυοπαγήματα στα κάτω άκρα!

Στις 2 Φεβρουαρίου η παρέα έφτασε στο Clear Lake της Iowa, για να παίξει στο τοπικό Surf Ballroom. O Buddy Holly, εξαντλημένος από την ταλαιπωρία και τη βαρυχειμωνιά, αποφάσισε να νοικιάσει ένα ιδιωτικό αεροπλάνο για να τον μεταφέρει από την Iowa στον επόμενο προορισμό, το Moorhead της Minnesota. Επρόκειτο για ένα τετραθέσιο Beechcraft Bonanza B35, το οποίο θα πετούσε ο 21χρονος Roger Peterson, που όμως δεν είχε εκπαιδευτεί για να πιλοτάρει αεροσκάφη βασιζόμενος στα όργανα του αεροσκάφους (IFR), κάτι που θα αποδεικνυόταν μοιραίο λόγω της ομίχλης, της χιονοθύελλας και της πολύ περιορισμένης ορατότητας.

Η ΜΟΙΡΑΣΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΟΥ

Στο αεροπλάνο υπήρχαν τέσσερις θέσεις. Οι δυο από αυτές ήταν καπαρωμένες από τον πιλότο και τον Buddy Holly. Στις άλλες δυο, ήταν η τύχη (και η ατυχία) που έπαιξε το ρόλο της. Ο Jennings που επρόκειτο να πετάξει με το αεροπλάνο, έγινε έξαλλος όταν έμαθε πως το εισιτήριο κόστιζε 36 δολάρια (περίπου 250 ευρώ σε σημερινά χρήματα). Του φάνηκε υπερβολικά ακριβό και δέχτηκε αμέσως να παραχωρήσει τη θέση του στον Richardson, ο οποίος ήταν γριπιασμένος και ήθελε να αποφύγει το πολύωρο ταξίδι με το λεωφορείο.

Όταν ο Holly πληροφορήθηκε ότι ο Jennings δεν θα πετούσε μαζί του, του είπε αστειευόμενος: “I hope your ol’ bus freezes up” (ελπίζω το γέρικο λεωφορείο σας να παγώσει) για να εισπράξει την απάντηση από τον μπασίστα του, “Well, I hope your ol’ plane crashes” (κι εγώ εύχομαι το γέρικο αεροπλάνο σας να συντριβεί). Μια φράση που στοίχειωσε από τότε τον Jennings για όλη του τη ζωή…

Παράλληλα, ο Valens, ο οποίος σημειωτέον υπέφερε από αεροφοβία, παρακάλεσε τον Allsup να του παραχωρήσει τη δική του θέση και ο κιθαρίστας του Holly δέχτηκε να την παίξουν κορώνα – γράμματα. Ήταν ο Bob Hale, ένας τοπικός DJ που είχε παρουσιάσει τη συναυλία στο Surf Ballroom, εκείνος που έστριψε το νόμισμα, με τον Valens να παίρνει τη θέση από τον Allsup και να λέει αμέσως μετά τη φράση: “Αυτή είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που κέρδισα κάτι”. Το Beechcraft Bonanza B35 είχε βρει πλέον “θύματα” και το ρολόι της μοίρας άρχισε να μετράει ανάποδα. Μόλις ολοκληρώθηκε το live, η τετράδα κατευθύνθηκε στο αεροδρόμιο του Mason City.

Η ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ

Ο Roger Peterson απογείωσε το ελικοφόρο στις 12.55 μετά τα μεσάνυχτα από τον αεροδιάδρομο 17, μέσα σε έντονη χιονόπτωση και δυνατό άνεμο. Ήταν πλέον Τρίτη, 3 Φεβρουαρίου και ελάχιστα λεπτά μετά την απογείωση ο πιλότος έχασε τον προσανατολισμό του, αδυνατώντας να καταλάβει σε τι υψόμετρο βρισκόταν, αφού το συγκεκριμένο όργανο του αεροπλάνου παρουσίασε δυσλειτουργία.

Μη μπορώντας να δει μέσα στη χιονοθύελλα κάποιο σταθερό φωτεινό αντικείμενο για να το χρησιμοποιήσει ως σημείο αναφοράς, ο Peterson διατήρησε – λανθασμένα – ελαφρά πτωτική γωνία, με αποτέλεσμα το αεροσκάφος να συντριβεί λίγο αργότερα σε ένα χωράφι, με ταχύτητα 270 χιλιομέτρων την ώρα. Το Beechcraft Bonanza B35 χτύπησε πρώτα στο έδαφος με το δεξί φτερό και στη συνέχεια σύρθηκε πάνω στο χιόνι για περίπου 160 μέτρα πριν ακινητοποιηθεί δίπλα σε έναν συρμάτινο φράχτη.

Το επόμενο πρωί, ο ιδιοκτήτης της αεροπορικής εταιρείας, Hubert Dwyer, ο οποίος μάταια προσπαθούσε επί ώρες να επικοινωνήσει μέσω ασυρμάτου με τον Roger Peterson, δήλωσε το αεροσκάφος ως αγνοούμενο στις αρχές και πήρε ένα Cessna 180 για να πετάξει πάνω από την υποτιθέμενη πορεία του Beechcraft Bonanza B35 και να κάνει αναγνώριση. Λίγο αργότερα, στις 9.35, εντόπισε τα συντρίμμια, δέκα περίπου χιλιόμετρα βορειοδυτικά του αεροδρομίου.

Τα πτώματα του Holly και του Valens βρίσκονταν δίπλα στο αεροπλάνο, ενώ αυτό του Big Bopper είχε εκτιναχθεί πάνω από τον φράχτη, μέσα σε ένα διπλανό κτήμα. Το πτώμα του πιλότου ήταν το μοναδικό που βρέθηκε μέσα στο αεροπλάνο. Η ιατροδικαστική εξέταση μίλησε για ακαριαίο θάνατο και των τεσσάρων επιβατών κατά την πρόσκρουση στο έδαφος, ενώ η έρευνα για τα αίτια του δυστυχήματος απέδωσε ευθύνες τόσο σε ανθρώπινο λάθος του πιλότου, όσο και σε δυσλειτουργία οργάνων του αεροσκάφους.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ

Η έγκυος σύζυγος του Holly, Maria Helena (παντρεμένη μαζί του μόλις πριν έξι μήνες), έμαθε το νέο του δυστυχήματος από την τηλεόραση. Λίγο αργότερα απέβαλλε, ενώ δεν έδωσε καν το παρών στην κηδεία. Από τότε και μετά αποφασίστηκε στις ΗΠΑ, μετά από αεροπορικές τραγωδίες, να μην επιτρέπεται η αναφορά ονομάτων νεκρών σε μέσα μαζικής ενημέρωσης, πριν ενημερωθούν πρώτα οι οικογένειές τους. Η μητέρα του Holly κατέρρευσε και νοσηλεύτηκε.

Παρά την τραγωδία, η τουρνέ “The Winter Dance Party” συνεχίστηκε. Ο 15χρονος Bobby Vee (κατοπινό teen-είδωλο στο ξεκίνημα των 60s) ανέλαβε τα φωνητικά στη θέση του Holly για την επόμενη εμφάνιση, στο Moorhead της Minnesota, ενώ στη συνέχεια της περιοδείας, για τις επόμενες δυο εβδομάδες, ήταν ο Jennings εκείνος που πήρε το ρόλο του βασικού τραγουδιστή. Παράλληλα, έγιναν και οι κηδείες των τεσσάρων θυμάτων, των Holly και Richardson στο Texas, του Valens στην Καλιφόρνια και του Peterson στην Iowa.

THE THREE STARS

Το πρώτο τραγούδι που γράφτηκε για το τραγικό συμβάν, ήταν το “Three Stars” του Tommy Dee (1959). Αμέσως μετά ηχογραφήθηκε και από τον Eddie Cochran, ο οποίος έναν χρόνο αργότερα (τον Απρίλιο του 1960) σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα πηγαίνοντας προς ένα αεροδρόμιο. Δώδεκα χρόνια μετά, το 1971, ήταν η σειρά του Don McLean να γράψει το αριστουργηματικό “American Pie”, το οποίο έμεινε γνωστό και ως “The day the music died”, κάτι το οποίο συμβόλιζε για τον συνθέτη την απώλεια της αθωότητας της πρώτης γενιάς του rock and roll.

Το τραγούδι του McLean ταυτίστηκε τόσο πολύ με το δυστύχημα του Mason City, ώστε από τότε το ίδιο το συμβάν αναφέρεται πλέον απλά με αυτές τις λέξεις, δηλαδή “The day the music died”. Πριν περάσουμε στους εκπληκτικούς στίχους του “American Pie”, ας δούμε πρώτα ποιοι ήταν οι τρεις άτυχοι επιβάτες του Beechcraft Bonanza B35 εκείνη τη χιονισμένη νύχτα της 3ης Φεβρουαρίου του 1959, σαν σήμερα, ακριβώς πριν από 63 χρόνια.

BUDDY HOLLY (1936-1959)

Ο Charles Hardin Holley γεννήθηκε το 1936 στο Τέξας και υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ερμηνευτές, συνθέτες και βιρτουόζους του rock and roll. Στη σύντομη δισκογραφική του πορεία, πρόλαβε να “παντρέψει” με μοναδικό τρόπο την country με το rhythm & blues, δημιουργώντας τις βάσεις της “δωδεκάμετρης τρέλας” που κατέκλυσε την επόμενη δεκαετία τις ΗΠΑ με το rock and roll. Επηρέασε σημαντικούς καλλιτέχνες των 60s και όχι μόνο, όπως τους Beatles, τους Rolling Stones, τον Bob Dylan, τον Eric Clapton, τον Don McLean και πολλούς άλλους. Κυκλοφόρησε 3 LPs, με σημαντικότερο το δεύτερο με τίτλο “Buddy Holly”. Οι μεγαλύτερες επιτυχίες του ήταν τα “That’ll be the day” και “Peggy Sue”.

* Βίντεο: “Peggy Sue” – Buddy Holly (1957)

RITCHIE VALENS (1941-1959)

Ο Richard Steven Valenzuela, μεξικανικής καταγωγής, γεννήθηκε το 1941 στην Καλιφόρνια και υπήρξε ο πρωτοπόρος του chicano rock, επηρεάζοντας καλλιτέχνες όπως ο Carlos Santana, οι Los Lobos, οι Los Lonely Boys και πολλοί άλλοι. Προσάρμοσε κλασικές λάτιν μουσικές φόρμες και ρυθμούς στις μοντέρνες απαιτήσεις του rock and roll αλλά και της ρυθμικής μπαλάντας. Η δισκογραφική του καριέρα διήρκεσε μόλις 8 μήνες και κυκλοφόρησε 2 LPs, εκ των οποίων το σημαντικότερο ήταν το πρώτο με τίτλο “Ritchie Valens”, στο οποίο βρίσκονται οι μεγάλες του επιτυχίες “La Bamba” και “Donna”.

* Βίντεο: “La Bamba” – Ritchie Valens (1959)

J.P. “THE BIG BOPPER” RICHARDSON (1930-1959)

Ο Jiles Perry Richardson Jr γεννήθηκε το 1930 στο Τέξας και υπήρξε disc jockey, συνθέτης και ερμηνευτής της country και του rock and roll, αλλά και από τους πρωτοπόρους του rockabilly. Ξεκίνησε την καριέρα του ως DJ σε ραδιοφωνικούς σταθμούς και το 1957, έχοντας δει μαθητές ενός κολλεγίου να χορεύουν έναν χορό τον οποίον ονόμαζαν «the Bop», υιοθέτησε το προσωνύμιο The Big Bopper. Τον Μάιο του 1957 έσπασε το ρεκόρ συνεχούς παραμονής μέσα σε ραδιοφωνικό στούντιο, βάζοντας 1821 δίσκους σε πέντε μέρες, δυο ώρες και οκτώ λεπτά! Οι μεγαλύτερες επιτυχίες του υπήρξαν το “Chantilly Lace” και το “White Lightning”, ενώ το 1958 έγινε ο πρώτος καλλιτέχνης που έφτιαξε video clip.

* Βίντεο: “Chantilly Lace” – The Big Bopper (1958)

“AMERICAN PIE” (1971)

Τον Νοέμβριο του 1971 κυκλοφόρησε το LP του Νεοϋορκέζου συνθέτη Don McLean με τίτλο “American Pie”. Το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου είναι σίγουρα ένα από τα αριστουργήματα της folk μουσικής και αναφέρεται στον θάνατο των τριών της μοιραίας πτήσης. Το “American Pie” είναι εν μέρει αυτοβιογραφικό και εν μέρει η ιστορία της Αμερικής στις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Η αρχική έμπνευση προήλθε από τις αναμνήσεις του 14χρονου Don την εποχή που δούλευε ως εφημεριδοπώλης το 1959, τότε που πληροφορήθηκε για τον θάνατο του μεγάλου ειδώλου του, Buddy Holly.

Οι στίχοι παρουσιάζουν μια αφηρημένη ιστορία της ζωής του Don McLean από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 μέχρι το ξεκίνημα της δεκαετίας του 1970, ενώ παράλληλα αφηγούνται την εξέλιξη της μουσικής και της πολιτικής σε όλα αυτά τα χρόνια, αν και μέσα από τους συμβολισμούς του, το τραγούδι συνεχίζει να εξελίσσεται μέχρι και σήμερα. Σύμφωνα με τον ίδιο τον McLean, δεν πρόκειται για τραγούδι νοσταλγίας. Το “American Pie” αλλάζει, όσο αλλάζει η ίδια η Αμερική.

Όπως γράψαμε και στην αρχή του κειμένου, ο McLean, παρά το γεγονός ότι αφιέρωσε ολόκληρο το LP “American Pie” στον Buddy Holly, δεν έδωσε ποτέ εξηγήσεις για τους στίχους του, λέγοντας ότι “δεν υπόκεινται σε ανάλυση, αφού πρόκειται για ποίηση”. Υπάρχουν αμέτρητοι συμβολισμοί και αναφορές που έχουν “αποκρυπτογραφηθεί” όλα αυτά τα χρόνια. Ας δούμε τα κυριότερα “κρυφά” σημεία του τραγουδιού, πατώντας πρώτα το “play” στο βίντεο που ακολουθεί.

* Βίντεο: “American Pie” – Don McLean (1971)

A long, long time ago
(το τραγούδι γράφτηκε 12 χρόνια μετά το δυστύχημα)
I can still remember how that music used to make me smile
And I knew if I had my chance, that I could make those people dance
And maybe they’d be happy for a while.
But February made me shiver,
with every paper I’d deliver
(το δυστύχημα έγινε στις 3 Φεβρουαρίου και ο Don McLean το έμαθε από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που πουλούσε ως εφημεριδοπώλης)
Bad news on the doorstep,
I couldn’t take one more step.
I can’t remember if I cried,
when I read about his widowed bride
(αναφορά στη χήρα του Holly, Maria Helena)
But something touched me deep inside,
the day the music died.

So bye bye Miss American Pie,
(η Miss American Pie είναι η μουσική rock and roll, σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, είναι η αλλαγή εποχής μετά το μισό της δεκαετίας του ’50 στις ΗΠΑ)
Drove my Chevy to the levee,
(Chevy, χαϊδευτικό της Σεβρολέτ, ενός από τα σύμβολα της μεσαίας τάξης στις ΗΠΑ εκείνη την εποχή)
but the levee was dry.
(το Levee ήταν το αγαπημένο μπαρ του McLean στην New Rochelle της Νέας Υόρκης, το οποίο έκλεισε)
Them good ol’ boys were drinkin’ whiskey and rye
(το Rye είναι μια άλλη συνοικία της Νέας Υόρκης, στην οποία πήγαινε με τους φίλους του ο McLean, όταν έκλεισε το Levee)
Singin’ “this will be the day that I’ll die,
this will be the day that I’ll die”.
(αναφορά στο τραγούδι του Buddy Holly, “That’ll be the day”, όπου υπάρχει ο στίχος “That’ll be the day when I die”)

Did you write the book of love and do you have faith in God, above?
(“Book of Love”, επιτυχία του 1958 από τους Monotones)
If the Bible tells you so
(αναφορά στο τραγούδι “The Bible tells me so”, επιτυχία του 1955 από τον Don Cornell)
Now, do you believe in Rock and Roll? Can music save your mortal soul?
(αναφορά στην επιτυχία του 1965 των Lovin’ Spoonful, “Do you believe in magic?”)
And can you teach me how to dance real slow?
Well, I know that you’re in love with him, ‘
cause I saw you dancing in the gym
You both kicked off your shoes
(αναφορά στο “sock hop”, τη συνήθεια δηλαδή που είχαν οι χορευτές της εποχής του Buddy Holly να βγάζουν τα παπούτσια τους και να χορεύουν με τις κάλτσες)
Man, I dig those rhythm and blues
I was a lonely, teenage broncin’ buck
with a pink carnation and a pickup truck,
(αναφορά στο “A white sport coat and a pink carnation”, επιτυχία του 1957 από τον Marty Robbins)
But I knew I was out of luck
the day the music died

I started singin’, bye bye Miss American Pie…

Now, for ten years we’ve been on our own
and moss grows fat on a rollin’ stone,
(αναφορά στο τραγούδι “Like a rolling stone”, την πρώτη μεγάλη επιτυχία του Bob Dylan το 1965)
but that’s not how it used to be.
When the Jester sang for the king and queen
(ο Jester – γελωτοποιός είναι ο Bob Dylan, ο king – βασιλιάς ο Elvis Presley, η queen – βασίλισσα η Connie Francis)
in a coat he borrowed from James Dean
(Το αδιάβροχο του James Dean είναι αναφορά στην ταινία “Επαναστάτης χωρίς αιτία”, σε μια σκηνή της οποίας ο Dean δανείζει το αδιάβροχό του σε έναν τύπο που αργότερα τον πυροβολούν και τον σκοτώνουν)
In a voice that came from you and me
(αναφορά στη folk μουσική)
Oh, and while the King was looking down,
the Jester stole his thorny crown
(η πτώση του Elvis Presley και η άνοδος του Bob Dylan)
The courtroom was adjourned,
no verdict was returned
(αναφορά στη δίκη των “7 του Σικάγο”)
And, while Lenin read a book on Marx,
(ο Λένιν είναι ο John Lennon, που επηρεάστηκε πολύ από τη μαρξιστική θεωρία)
the quartet practiced in the park,
(αναφορά στην μπάντα των Weavers, που βρίσκονταν στη μαύρη λίστα του μακαρθισμού)
and we sang dirges in the dark
the day the music died
(τα dirges είναι μοιρολόγια και βέβαια η αναφορά είναι για τον θάνατο των τριών)

We were singin’, bye bye Miss American Pie…

Helter Skelter in the summer swelter
(αναφορά στο τραγούδι των Beatles, “Helter Skelter” από το “White album”, το οποίο “ενέπνευσε” τον Charles Manson να οδηγηθεί στις δολοφονίες της Sharon Tate & της Rosemary LaBianca)
the birds flew off with a fallout shelter
Eight Miles High and falling fast,
(αναφορά στην επιτυχία του 1966 των Byrds, “Eight Miles High” από το LP “The Fifth Dimension”, το οποίο λογοκρίθηκε λόγω των στίχων του που ωθούσαν – υποτίθεται – στη χρήση ναρκωτικών)
it landed foul on the grass, the players tried for a forward pass
with the Jester on the sidelines in a cast
(αναφορά στο ατύχημα που είχε ο Bob Dylan στις 29 Ιουλίου του 1966 με τη μηχανή του, Triumph 55, το οποίο τον κράτησε εννιά μήνες στο νοσοκομείο)
Now, the halftime air was sweet perfume
(αναφορά στο Συνέδριο του Δημοκρατικού κόμματος το 1968 και στα δακρυγόνα που χρησιμοποίησε η αστυνομία για να διαλύσει τις διαδηλώσεις)
while the Sergeants played a marching tune
(αναφορά στο LP “Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band” των Beatles)
We all got up to dance,
oh, but we never got the chance
(αναφορά στην τελευταία συναυλία των Beatles στο Candlestick Park τον Αύγουστο του 1966, η οποία διήρκεσε μόλις 33 λεπτά)
‘Cause the players tried to take the field,
the marching band refused to yield
(αναφορά στην “παντοκρατορία” των Beatles στη μουσική σκηνή των 60ties)
Do you recall what was revealed
(η διάλυση των Beatles)
the day the music died?

We started singin’, bye bye Miss American Pie…

And, there we were, all in one place,
(το τριήμερο του Woodstock τον Αύγουστο του 1969)
a generation Lost in Space
(αναφορά στη γενιά των hippies)
With no time left to start again
So, come on, Jack be nimble, Jack be quick
(αναφορά στον Mick Jagger από το “Jumpin’ Jack Flash” που κυκλοφόρησε τον Μάη του ’68)
Jack Flash sat on a candlestick,
(αναφορά στη χρήση της ηρωίνης, που στην νεοϋρκέζικη αργκό λεγόταν Jack Flash)
’cause fire is the Devil’s only friend
(αναφορά στο “Sympathy for the devil” των Rolling Stones)
And, as I watched him on the stage
my hands were clenched in fists of rage
No angel born in Hell
could break that Satan’s spell
And, as the flames climbed high into the night
to light the sacrificial rite,
(αναφορά στη συναυλία των Rolling Stones στο Altamont Speedway τον Δεκέμβριο του 1969, όταν οι Hell’s Angels που εκτελούσαν χρέη περιφρούρησης, μαχαίρωσαν μέχρι θανάτου τον Meredith Hunter)
I saw Satan laughing with delight
(ο Σατανάς είναι ο Mick Jagger)
the day the music died

He was singin’, bye bye Miss American Pie…

I met a girl who sang the blues,
(η Janis Joplin)
and I asked her for some happy news
She just smiled and turned away
(ο θάνατος της Joplin από υπερβολική δόση ηρωίνης στις 4 Οκτωβρίου του 1970)
I went down to the sacred store where I’d heard the music years before,
(αναφορά στα δισκάδικα των 60s, όταν οι πελάτες μπορούσαν να ακούσουν έναν δίσκο ιδιωτικά μέσα σε ένα μικρό booth πριν τον αγοράσουν)
But the man there said the music wouldn’t play.
(αναφορά στον ιστορικό χώρο συναυλιών Fillmore West στο Σαν Φρανσίσκο, ο οποίος έκλεισε τον Ιούλιο του 1971, την εποχή δηλαδή που ο McLean έγραφε το “American Pie”)
And in the streets the children screamed,
(αναφορά στις διαδηλώσεις των “παιδιών των λουλουδιών” και στη βίαιη καταστολή από τις αστυνομικές δυνάμεις, κυρίως στο Berkeley το 1969 και το 1970)
the lovers cried, and the poets dreamed,
but not a word was spoken,
the church bells all were broken.
(οι σπασμένες καμπάνες είναι οι τρεις νεκροί που δεν μπορούν πλέον να φτιάξουν μουσική)
And the three men I admire most:
the Father, Son, and the Holy Ghost,
(εδώ υπάρχουν δυο εκδοχές. Είτε πρόκειται για τους Holly, Valens και Big Bopper, είτε για τους JFK, Martin Luther King και Bobby Kennedy)
They caught the last train for the coast
the day the music died

And they were singin’, bye bye Miss American Pie…

Πηγές: donmclean.com, fiftiesweb.com, bbc.co.uk, premierguitar.com, wiki