Μούμιν εναντίον Τεντέν: Ένας “πόλεμος” μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς

Ο καθείς και τα όπλα του στην ιδεολογική διαπάλη. Τι γίνεται όμως όταν αυτά τα όπλα δεν είναι αυτόφωτα αλλά «δανεικά»; Και μάλιστα «δανεικά» από χώρους φαινομενικά ξένους προς την ιδεολογική διαπάλη, όπως είναι για παράδειγμα εκείνος των παιδικών καρτούν;

Μούμιν εναντίον ΤενΤεν: Την εν λόγω «περιπέτεια» δεν θα τη βρείτε στα κομιξάδικα. Κι όμως, εκείνη ήδη «παίζεται» ατύπως στη δημόσια σφαίρα, στους δρόμους και στο διαδίκτυο, ως μια από τις πολλές «συμβολικές» πτυχές του «πολέμου» μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς.

Τα φινλανδικά τρολ και ο Βέλγος ρεπόρτερ

Για όσους χρειάζονται διευκρινίσεις, τα Μούμιν είναι κάτι χαριτωμένα πλασματάκια που θυμίζουν δίποδους ιπποπόταμους και ζουν σε μια κοιλάδα, δημιούργημα της Φινλανδής Τούβε Γιάνσον (Tove Jansson), μιας συγγραφέα-εικονογράφου γνωστής για την αμφιφυλοφιλία της, που είχε σατιρίσει σφόδρα τον Χίτλερ τις δεκαετίες του 1930 και ’40 μέσα από τις σελίδες του περιοδικού Garm (που κυκλοφορούσε στα σουηδικά αλλά εκδίδετο στο Ελσίνκι).

Ο Τεντέν από την άλλη, είναι ένας ξανθομάλλης γαλλόφωνος Βέλγος ρεπόρτερ που μπλέκεται σε περιπέτειες ανά την υφήλιο, δημιούργημα του Βέλγου κομίστα Ερζέ (Hergé, πραγματικό όνομα Ζορζ Προσπέρ Ρεμί), ενός καλλιτέχνη που, αν και δεν θεωρείται ακροδεξιός, είχε εργαστεί τις δεκαετίες του 1930 και του ’40 για συντηρητικές εφημερίδες της δεξιάς: πρώτα για την «Le Vingtième Siècle» και εν συνεχεία, κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής για τη «Le Soir» την οποία όμως τότε ήλεγχαν οι ναζί, ενώ ο ίδιος λέγεται πως διατηρούσε και προσωπικούς-φιλικούς δεσμούς με στελέχη του βελγικού φασιστικού κόμματος «Rex» του οποίου ωστόσο ποτέ δεν υπήρξε μέλος.

Η Τούβε Γιάνσον και ο Ερζέ

Ο Ερζέ πέθανε το 1983, και η Γιάνσον το 2001 (έχοντας εν τω μεταξύ απορρίψει και πρόταση που της είχε κάνει η Walt Disney για να αποκτήσει τα δικαιώματα των Μούμιν). Τα πλάσματα που εκείνοι δημιούργησαν, ωστόσο, συνεχίζουν να «ζουν», όχι μόνο ως καρτούν που ενθουσιάζουν μικρούς και μεγάλους αλλά και ως σύμβολα στη μάχη των πολιτικών ιδεών.

Τα Μούμιν από την πλευρά τους, έχουν αξιοποιηθεί μεταξύ άλλων και ως αντιφασιστικό-αντιναζιστικό σύμβολο στα χέρια πλήθους ακτιβιστών της Αριστεράς. Η ταυτότητα της (αμφιφυλόφιλης, προοδευτικής για την εποχή της, εχθρικής απέναντι στον ναζισμό και τον φασισμό) Φινλανδής δημιουργού τους αλλά και ο ίδιος ο (αλληλέγγυος προς τους άλλους, δεκτικός, φιλικός, υπεράνω χρημάτων, αταξικός) χαρακτήρας τους έχουν συμβάλει ώστε εκείνα να αντιμετωπίζονται ως σύμβολο υπέρ της δημοκρατίας, των ανοιχτών κοινωνιών και της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Τα Μούμιν και οι Rage Against the Machine

«Η καρδιά τους ανοιχτή στα πάντα – Τα παράπονα όλα στη μπάντα – Τρέχουν πάντα και γελούν – Την παρέα σας ζητούν – Να οι Μούμιν», όπως έλεγε και το τραγούδι που συνόδευε τη μεταγλωττισμένη στα ελληνικά έκδοση της ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς της δεκαετίας του 1980.

Σημειωτέον πως τα Μούμιν έχουν φιγουράρει τις περασμένες δεκαετίες, με τις ευλογίες της δημιουργού τους, και σε αφίσες της Διεθνούς Αμνηστίας , του Ερυθρού Σταυρού καθώς και της UNICEF , όπως μας υπενθυμίζει το περιοδικό Huck, ενώ και ο Τομ Μορέλο, κιθαρίστας των Rage Against the Machine, είχε εμφανιστεί την άνοιξη του 2019 να φορά μπλούζα με στάμπα ένα Μούμιν που ανεμίζει αντιφασιστική σημαία. Για του λόγου το αληθές, αρκεί να ανατρέξει κανείς σε εκείνο το βίντεο με τα εκατομμύρια views όπου οι κ.κ. Τομ Μορέλο, Σκοτ Ίαν (Anthrax), Νούνο Μπέτενκορτ (Extreme) και Μπραντ Πέισλι τζαμάρουν όλοι μαζί παίζοντας το theme song της τηλεοπτικής σειράς Game Of Thrones.

Ανατρέχοντας σε πρακτικές παλαιότερων δεκαετιών, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι οι ακτιβιστές παίρνουν φαινομενικώς απολίτικα σύμβολα και τα οικειοποιούνται εντάσσοντάς τα στις εκστρατείες τους. Εάν αυτό κάποτε (κυρίως από τον Μάιο του 1968 και έπειτα) γινόταν από τον χώρο της Αριστεράς, πλέον ωστόσο γίνεται και από τον χώρο της ακροδεξιάς και πολλών εκ των alt-right παραφυάδων της.

Η γαλλική ακροδεξιά και ο Τεντέν

Η Ακροδεξιά επί παραδείγματι στη Γαλλία επιχειρεί εδώ και χρόνια να «στρατολογήσει» ως «δικό της» τον γαλλόφωνο Βέλγο ήρωα-ρεπόρτερ Τεντέν.

Υποστηρικτές του Εθνικού Μετώπου του Ζαν Μαρί Λεπέν (πουπλέον οδεύει προς τις γαλλικές προεδρικές εκλογές του 2022 ως Εθνικός Συναγερμός, υπό την κόρη του Ζαν Μαρί, Μαρίν Λεπέν) είχαν παρουσιάσει ήδη από τη δεκαετία του 1990 δικές τους παραλλαγμένες ιστορίες κόμικ με πρωταγωνιστή τον Τεντέν, όπως μας υπενθυμίζει το περιοδικό Wired. Το σενάριο… απλό: ο Τεντέν βλέπει τη Γαλλία να μεταμορφώνεται σε «ισλαμιστική αποικία» και εντάσσεται στο Εθνικό Μέτωπο έπειτα από παρότρυνση του καπετάνιου Χάντοκ, αφού όμως εν τω μεταξύ αραβόμορφοι ξένοι του έχουν κλέψει το σπίτι και το αυτοκίνητο…

Υπάρχουν, πράγματι, ορίτζιναλ περιπέτειες του Τεντέν που είχαν στοιχεία αντικομμουνιστικά (βλ. «Ο Τεντέν στη Χώρα των Σοβιέτ» του 1930), στερεοτυπικά φυλετικά-ρατσιστικά (βλ. «Ο Τεντέν στο Κονγκό» του 1931) ή ακόμη και αντισημιτικά (βλ. «Το Πεφταστέρι» του 1941). Σχεδόν 80 χρόνια μετά, Γάλλοι ακροδεξιοί παίρνουν καρέ και στριπ από τις εν λόγω ιστορίες και τα επαναπροωθούν υπό νέες λεζάντες κατά πως τους συμφέρει, προβάλλοντας για παράδειγμα μια δική τους εκδοχή στην οποία δεν πάει ο Τεντέν στο Κονγκό… αλλά αντιθέτως έρχεται το Κονγκό (βλ. μετανάστευση) στη Γαλλία…

Αυτό που επιλέγουν να αγνοούν, βέβαια, οι ακροδεξιοί είναι όλες εκείνες τις… ουκ ολίγες περιπέτειες του Τεντέν που δεν «κουμπώνουν» ακριβώς στο αφήγημά τους. Ο Τεντέν ήταν άλλωστε, μέσα σε όλα τα άλλα, και ένας… πολίτης του κόσμου, που στις περιπέτειές του έχει ταξιδέψει παντού, από την Αμερική και τη Σοβιετική Ένωση έως την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Κίνα (στη Σαγκάη στον «Μπλε Λωτό»), συνεργαζόμενος με ανθρώπους από ολόκληρο τον κόσμο.

Ο Γουίνι που εξόργισε το Πεκίνο

Εάν απομακρυνθούμε ωστόσο από την Ευρώπη, όπως συνήθιζε να κάνει και ο Τεντέν, τότε οι ανησυχίες αλλάζουν. Για το κινεζικό καθεστώς επί παραδείγματι, ο παιδικός ήρωας που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία δεν είναι κάποιος «υπερκακός» αλλά ένα φαινομενικά αθώο και άκακο πλάσμα: ο Γουίνι το Αρκουδάκι (Winnie the Pooh).

Δημιούργημα του Άγγλου συγγραφέα Άλαν Αλεξάντερ Μιλν, ο Γουίνι έκανε την πρώτη του εμφάνιση τη δεκαετία του 1920. Για περίπου… ενενήντα χρόνια, ο συμπαθής αρκούδος δεν είχε καμία εμπλοκή με τον χώρο της διεθνούς πολιτικής. Όλα θα άλλαζαν ωστόσο τον Ιούνιο του 2013, όταν ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ επισκέφθηκε τις ΗΠΑ και συνάντησε από κοντά τον Μπαράκ Ομπάμα. Βλέποντας τους δυο ηγέτες, τον ψιλόλιγνο Ομπάμα από τη μία πλευρά και τον πιο «κοντόχροντρο» Σι από την άλλη, να περπατούν δίπλα-δίπλα, κάποιοι θα τους παρομοιάζαν με τον Γουίνι και τον φίλο του, τον Τίγρη (Tigger).

Και έναν χρόνο αργότερα, τον Νοέμβριο του 2014, όταν ο Σι Τζινπίνγκ βρέθηκε επί κινεζικού εδάφους να ανταλλάσσει χειραψία με τον Ιάπωνα τότε πρωθυπουργό Σίνζο Άμπε μπροστά στις κάμερες, πολλοί θα έβλεπαν στο μεν πρόσωπο του Σι τον Γουίνι, στον δε πρόσωπο του Ιάπωνα ηγέτη έναν άλλο ήρωα της ίδιας σειράς: τον Γκαρή (Eeyore) τον γάιδαρο.

Ομπάμα και Άμπε δεν φάνηκε να ενοχλούνται από τους εν λόγω παραλληλισμούς. Δεν ισχύει ωστόσο το ίδιο και για το κινεζικό καθεστώς που θα έφτανε στο σημείο λίγα χρόνια αργότερα να απαγορεύσει όλα (τα παιχνίδια, τις ταινίες, τα βιβλία, τα μιμίδια) όσα θυμίζουν τον Γουίνι το Αρκουδάκι. Κι αυτό, με την αιτιολογία ότι «υπονομεύουν την αξιοπρέπεια της προεδρίας και του ιδίου του προέδρου». Εν τω μεταξύ ωστόσο, στα χέρια των επικριτών του Σι Τζινπίνγκ ο Γουίνι είχε γίνει όντως ένα σύμβολο μέσω του οποίου εκείνοι ένιωθαν ότι μπορούσαν να ειρωνευτούν και να χλευάσουν την κινεζική ηγεσία.

Ο Κινέζος πρόεδρος δεν είναι, βέβαια, ο μοναδικός ηγέτης στον κόσμο τον οποίο οι επικριτές του έχουν ταυτίσει με κάποιον παιδικό ήρωα.

Ουκρανοί επικριτές του Ρώσου προέδρου Βλάντιμιρ Πούτιν τον έχουν, για παράδειγμα, παρουσιάσει σαν τον Ντόμπι: το ξωτικό από τις περιπέτειες του Χάρι Πότερ. Ενώ για όσους δεν συμπαθούσαν την Βρετανίδα πρώην πρωθυπουργό Τερέζα Μέι, εκείνοι έμοιαζε με την βγαλμένη από «Τα 101 σκυλιά της Δαλματίας» Κρουέλα ντε Βιλ.

Ο Πέπε ο Βάτραχος

Ενδιαφέρον παρουσιάζει, όμως, και η περίπτωση του ανθρωπόμορφου βατράχου Πέπε (Pepe the Frog) ο οποίος ξεπήδησε μεν μέσα από τη μάλλον απολίτικη αμερικανική σειρά κόμικ « Boy’s Club » του Ματ Φιούρι αλλά στην πορεία προσέλαβε άλλες, πολιτικά φορτισμένες – και αντιθετικές μεταξύ τους – διαστάσεις. Διότι ο Πέπε ο Βάτραχος έχει τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιηθεί και ως σύμβολο ρατσιστικού-ναζιστικού μίσους από την αμερικανική alt-right ακροδεξιά (ξεκινώντας από το site 4chan), αλλά παράλληλα και ως σύμβολο δημοκρατικής άμυνας και ελπίδας από όσους διαδήλωναν το 2019 στο Χονγκ Κονγκ ενάντια στον κινεζικό αυταρχισμό…

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις