Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας: Η σημασία της προσφοράς σε μια δύσκολη εποχή

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή η αιμοδοσία στη χώρα μας αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα, καθώς η ζήτηση είναι μεγάλη, ενώ οι ανάγκες είναι συνεχείς. Αποτέλεσμα αυτού είναι υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στα ψυγεία και στα αποθέματα για αίμα.

Έρευνες έχουν δείξει ότι το 75% του πληθυσμού μπορεί κάποια στιγμή της ζωής του να χρειαστεί μετάγγιση αίματος. Με αυτόν τρόπο αποτυπώνεται πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν οι απαραίτητες ποσότητες, καθώς υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που οι πάσχοντες υπομεταγγίζονται. Συγκεριμένα, ενώ πρέπει να λαμβάνουν δύο φιάλες αίματος, σε κάθε μετάγγιση, ανά δεκαπενθήμερο, εκείνοι λαμβάνουν το μισό ή ενίοτε αναβάλλεται η μετάγγιση.

Όμως, για ασθενείς με μεσογειακή αναιμία δεν υπάρχουν αναβολές – για εκείνους η μετάγγιση αίματος είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου.

Την ίδια ώρα, η πανδημία του κορονοϊού έχει επιδεινώσει την υπάρχουσα κατάσταση, καθώς μερίδα του κόσμου φοβάται να πάει σε νοσοκομεία ή όπου άλλου πραγματοποιούνταν εθελοντικές αιμοδοσίες. Κάτι που επιβεβαιώνει στο News24/7 και ο πρόεδρος του Ε.ΚΕ.Α. (Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας), κ. Κατσίβελας Παναγιώτης.

”Όπως καταλαβαίνετε είναι λογικό η πανδημία να έχει επηρεάσει και την αιμοδοσία, καθώς δημιουργούνται στην κοινωνία αντανακλαστικά φόβου, που δεν είναι εύκολο να ξεπεραστούν. Όμως η ζωή συνεχίζεται, με αποτέλεσμα να υπάρχουν απαιτήσεις. Έτσι, σε μια κοινωνία που δεν έχει καταφέρει να λύσει το πρόβλημα της αιμοδοσίας οφείλουμε να κάνουμε δράσεις, αλλά κυρίως η ίδια η κοινωνία να δημιουργήσει αντανακλαστικά για να ξεπεραστούν αυτά τα προβλήματα. Μην ξεχνάμε ότι το πρόβλημα με το αίμα είναι οξύ και συνεχές. Αυτό που μπορώ να σας πω προκαταβολικά είναι ότι η αιμοδοσία επηρεάστηκε περίπου στο 15% την περίοδο του κορονοϊού”.

Πρέπει να δημιουργήσουμε την έννοια του σταθερού αιμοδότη

Οι ανάγκες για αίμα δεν σταματούν ποτέ. Ίσα-ίσα διαρκώς αυξάνονται. Σε ερώτηση μάλιστα για το πόσο μεγάλες είναι στη χώρα, μας, ο κ. Κατσίβελας λέει: ”Δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος αριθμός για τις ανάγκες. Αυτό όμως που μπορώ να σας πω με σιγουριά είναι ότι δεν καταφέραμε μέχρι και σήμερα σαν κοινωνία να δημιουργήσουμε την έννοια του σταθερού αιμοδότη. Έχουμε πάντα τον αιμοδότη της μιας φοράς και αυτό έχει να κάνει και με τη ψυχοσύνθεση του Έλληνα.

Εάν επικαλεστούμε τη βοήθειά του σε κάτι έκτακτο, τότε η συμμετοχή του είναι άμεση, σου δίνει και την ψυχή του, όχι μόνο το αίμα του. Το θέμα είναι πως δυστυχώς δεν τον βλέπουμε και την επόμενη ημέρα. Το μεγάλο στοίχημα για εμάς είναι να μετατρέψουμε τον αιμοδότη της μιας φοράς σε σταθερό αιμοδότη. Αυτό σημαίνει ότι εμείς θα μπορούμε να προϋπολογίζουμε τα αίματα που θα συλλέξουμε, αλλά κυρίως ότι θα μπορούμε να αντιστοιχίσουμε με τις μεθόδους της επιστήμης τον άνθρωπο που έχει ανάγκη να πάρει το αίμα με τον αιμοδότη που ταιριάζει στο βιολογικό προφίλ του. Εάν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε σταθερούς αιμοδότες (που θα δίνουν τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο) θα έχουμε καταφέρει να λύσουμε το πρόβλημα της αιμοδοσίας στην Ελλάδα”.

Μάλιστα όπως μας είπε στη χώρα μας συμβαίνει και το εξής παράδοξο. “Είμαστε πρώτοι παγκοσμίως σε ρεκόρ συλλογής αίματος ανά μονάδα πληθυσμού, φτάνοντας τις 590.000 τον χρόνο, αλλά δεν έχουμε καταφέρει -λόγω της μη σταθερής συμμετοχής- να λύσουμε το πρόβλημα. Το μεγάλο ζήτημα της ελληνικής αιμοδοσίας είναι ότι η μέση ηλικία του Έλληνα αιμοδότη είναι τα 45 χρόνια. Μια σχετικά υψηλή ηλικία. Για αυτό πρέπει να μεταφέρουμε το μήνυμα της κοινωνικής αλληλεγγύης και εθελοντισμού και στις νεότερες γενιές”.

Σε ότι αφορά τους σταθερούς αιμοδότες, ο κ. Κατσίβελας τους θεωρεί ”κλειδί” για λυθεί το πρόβλημα της αιμοδοσίας, την ίδια ώρα που στέκεται και στο γεγονός ότι δεν δώσαμε ποτέ τη δυνατότητα στην κοινωνία να συνειδητοποιήσει το μέγεθος του προβλήματος. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: ”Όλα τα χρόνια επικεντρωθήκαμε στην επίκληση της ανάγκης και δεν στρέψαμε τη συνείδησή μας στο τι πρέπει να γίνει. Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια στο Ε.ΚΕ.Α. υπάρχουν προγράμματα ενημέρωσης που απευθύνονται στους νέους (π.χ. σχολεία) και έχουμε ένα χώρο που γίνονται διάφορες δράσεις για τα παιδιά”.

Στηρίζουμε όλες τις εθελοντικές αιμοδοσίες

Το τελευταίο καιρό το Ε.ΚΕ.Α. έκανε ένα άλμα εξωστρέφειας, με αποτέλεσμα η ελληνική κοινωνία να γνωρίζει πλέον πολλά περισσότερα για αυτό. “Να γνωρίζετε ότι στηρίζουμε όλες τις εθελοντικές αιμοδοσίες που γίνονται ανά την Ελλάδα. Έχουμε μεγάλη συμμετοχή από τον στρατό, τους δήμους, βοήθεια από χώρους πολιτισμού,πανεπιστήμια, φορείς, μέχρι και μουσεία, συλλόγους, εργαζόμενους, εταιρείες.

Υπάρχει ευαισθησία, υπάρχει το υπόστρωμα, απλώς πρέπει να γίνει θεσμός. Την ελληνική κοινωνία δεν μπορούμε μόνο να την κατηγορούμε, δεν είναι αδιάφορη. Εμείς προχωράμε τώρα και σε μια εφαρμογή, η οποία θα μπορεί να ενημερώνει τον χρήστη για το που γίνεται αιμοδοσία και θα μπορεί και μέσω του κινητού του να κλείνει ραντεβού για να ελαχιστοποιήσει την απώλεια του χρόνου που θα έχει”.

Ο κ. Κατσίβελας στέκεται και στο γεγονός ”ότι στο πέρασμα των χρόνων υπάρχει σημαντική βελτίωση στο θέμα της αιμοδοσίας. Δεν είναι μακριά η εποχή που είχαμε την αιμοδοσία με ανταμοιβή. Στην Ελλάδα μέχρι και το 1975-76 η αιμοδοσία γινόταν με ανταμοιβή. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που μετράμε σημαντικά βήματα εξέλιξης και βελτίωσης. Μπορεί να λέμε ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα, όμως αν γυρίσουμε το χρόνο πίσω, θα δούμε ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει. Υπήρχαν άνθρωποι που απέκρυπταν σοβαρά προβλήματα υγείας και έδιναν αίμα, γιατί είχαν μεγάλη ανάγκη τα χρήματα”.

Σε ερωτήσή μας για το αν γνωρίζει κάποιον που πέθανε λόγω έλλειψης αίματος, ήταν αφοπλιστικός απαντώντας σχεδόν αμέσως, πως ”όχι δεν γνωρίζω κάποιον, αλλά μπορώ να σας πω επειδή είμαι κλινικός γιατρός, όταν χρειάστηκε πολλές φορές να μεταγγίσουμε άρρωστο η μεγαλύτερη αγωνία μας, όταν ξεκινούσε η βάρδια, ήταν αν το νοσοκομείο έχει αίμα. Ειδικά στα επαρχιακά νοσοκομεία. Ήταν σημαντικό να γνωρίζουμε και πόσες φιάλες υπήρχαν έτσι ώστε να μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη ζωή των ανθρώπων”.

Ρωτώ τον κ. Κατσίβελα και για τον βασικό ρόλο που έχει το Ε.ΚΕ.Α. στη κεντρική διαχείριση και κατανομή του αίματος. Εκείνος με τη σειρά του εστίασε σε τρεις βασικούς στόχους:

”Ο βασικός μας στόχος είναι να εξασφαλίσουμε την επάρκεια του αίματος, δεύτερον να κάνουμε την κεντρική διαχείριση του αίματος, δηλαδή να είμαστε η κεντρική τράπεζα, από την οποία θα καλύπτουμε τις ανάγκες και θα διαχειριζόμαστε το αίμα εκεί που υπάρχει και τρίτον να γίνονται όλοι οι έλεγχοι κεντρικά ώστε να έχουμε οικονομία κλίμακας και μεγάλη εξοικονόμηση πόρων, έτσι ώστε το τελικό προϊόν να είναι ασφαλές για τον μεταγγιζόμενο άνθρωπο.

Στην Ελλάδα πολλά πράγματα είναι διαστρεβλωμένα. Η κεντρική διαχείριση δεν έχει ολοκληρωθεί και δεν έχει προχωρήσει στο βαθμό που πρέπει και για αυτό το Ε.ΚΕ.Α. δεν μπορεί να εφαρμόζει απόλυτα και τον ρόλο που έχει. Το παράδοξο μάλιστα είναι ότι δεν υπάρχουν ενιαία πληροφοριακά συστήματα που να συνδέουν τις αιμοδοσίες με το Ε.ΚΕ.Α., έτσι ώστε να γνωρίζει το κέντρο μας τι έχει κάθε αιμοδοσία στην αποθήκη της. Στη διάρκεια του κορονοϊού πρέπει να πάρουμε ένα μήνυμα. Πρέπει να διορθώσουμε καταστάσεις και να διορθωθούμε και εμείς οι ίδιοι”.

Ο κορονοϊός μας έμαθε ότι ευτυχία είναι ένας υγιής άνθρωπος

Για το τέλος ήθελε να εστιάσει στη σημασία του να δίνει κανείς αίμα, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει κάτι πιο σημαντικό στη ζωή ενός ανθρώπου, από το να σώζει μια άλλη ζωή. ”Είναι σημαντικό να καταλάβει κάποιος ότι ο πόνος είναι ασήμαντος και το λέω πολύ έντονα, γιατί ο κορονοϊός μας έμαθε ότι ευτυχία είναι πλέον ένας υγιής άνθρωπος. Αν καταλάβεις και νιώσεις ότι δίνοντας αίμα σώζεις μια ζωή, δεν υπάρχει κάτι άλλο που να σε κάνει πιο ευτυχισμένο. Πιστέψτε με, αυτό το συναίσθημα δεν συγκρίνεται με τίποτα άλλο”.

Φεύγοντας από το γραφείο του κ. Κατσίβελα, συναντώ τον επιστημονικό διευθυντή του Ε.ΚΕ.Α., κ. Κώνσταντίνο Σταμούλη. Αρχικά ρωτώ τη γνώμη του για τις ανάγκες και τη δομή της αιμοδοσίας στην Ελλάδα. Όπως μου λέει, αναφέρομενος στο παράδειγμα των ασθενών με μεσογειακή αναιμία: ”Οι ασθενείς με μεσογειακή αναιμία αν δεν μεταγγιστούν θα πεθάνουν. Εμείς σαν χώρα αυτή τη στιγμή μεταγγίζουμε 580.000 μονάδες τον χρόνο. Βέβαια, οι 580.000 δεν σημαίνει ότι δείχνουν και τις πραγματικές ανάγκες για αίμα. Η δομή της αιμοδοσίας στη χώρα μας είναι απαρχαιωμένη. Δυστυχώς και στην αιμοδοσία επικρατεί η μετατόπιση της ευθύνης. Ο κόσμος την εποχή της πανδημίας φοβήθηκε να δώσει αίμα. Και φοβήθηκε γιατί το σύστημα δεν είναι αξιόπιστο, ώστε να τον πείσει ότι δεν διατρέχει κίνδυνο”.

”Το σύστημα αιμοδοσίας έχει μία ασύλληπτη ανεπάρκεια. Είμαστε η πρώτη χώρα σε συλλογή αίματος ανά 1.000 κατοίκους στην Ευρώπη και η πρώτη χώρα σε κατανάλωση, κάτι που δείχνει κακή πρακτική. Αυτό που ξέρουμε με σιγουριά είναι ότι οι ανελαστικές ανάγκες της χώρας είναι της μεσογειακής αναιμίας και αγγίζουν τις 120.000 μονάδες τον χρόνο από τις 580.000 που συλλέγουμε + τις 20.000 από την Ελβετία και τον Ερυθρό Σταυρό. Το θέμα είναι ότι εδώ και 1,5 μήνα οι ασθενείς με μεσογειακή αναιμία αντιμετωπίζουν τεράστιο πρόβλημα και κανείς δεν το έχει αντιληφθεί”, τονίζει.

Οι άνθρωποι με μεσογειακή αναιμία είχαν ανέκαθεν το μεγαλύτερο πρόβλημα

“Καταλαβαίνει κανείς ότι με 600.000 συνολικές μονάδες αίματος και τους μεσογειακούς να αντιμετωπίζουν τέτοιο πρόβλημα, κάτι δεν πάει καλά, αφού δεν μπορείς να τους εξασφαλίσεις τις 120.000 από τις 600.000 μονάδες. Οι ασθενείς με μεσογειακή αναιμία ήταν πάντα η ομάδα που είχε το μεγαλύτερο πρόβλημα, όταν παρατηρούνταν μείωση στις ποσότητες του αίματος, ειδικά τώρα με τον covid-19,που η κατάσταση χειροτέρεψε. Είναι τραγικό αν αναλογιστείς τι χρειάζεται να περνάει αυτός ο άνθρωπος καθημερινά, γιατί το σύστημα δεν έχει καταφέρει εν έτη 2020 να του διασφαλίσει το αίμα που χρειάζεται για να ζήσει”.

Τέλος, τον ρωτώ αν γνωρίζει πόσοι είναι οι εθελοντές – αιμοδότες στην Ελλάδα. ”Αυτή τη στιγμή έχουμε γύρω στους 250.000 εθελοντές αιμοδότες. Ο Έλληνας γενικά δίνει αίμα. Αυτό όμως που πρέπει να καταλάβει είναι ότι πρέπει να δίνει συστηματικά, χωρίς να σημαίνει ότι φταίει ο ίδιος για αυτό. Η αιμοδοσία προϋποθέτει μία βασική αρχή: δίνω κάτι χωρίς ανταπόδοση, αυτό είναι το βασικό της στοιχείο. Πρέπει να υπάρχουν δομές και σύλλογοι που να οργανώνουν τις αιμοδοσίες, αλλά όχι με τους όρους της διαχείρισης. Στην αιμοδοσία δεν υπάρχουν όρια”.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.