Ανδρέας Μπελεγρής: Πέρα από τον East Med

Μερικά συμπεράσματα που εξάγονται από την εξέλιξη της συζήτησης για τον EastMed είναι τα ακόλουθα. Αρχικά, αρκούσε ένα non paper από την άλλη άκρη του Ατλαντικού ώστε οι τρεις χώρες, Ελλάδα, Κύπρος και ΗΠΑ , άτυπα, αλλά σαφώς, να υπαναχωρήσουν. Ο αγωγός EastMed ήταν ένα έργο που παρά τις συχνά ενθουσιώδεις δημόσιες τοποθετήσεις πολιτικών παραγόντων και από τις τρεις χώρες, έβρισκε κανείς εύκολα θιασώτες της εκτίμησης ότι ήταν ένα ανέφικτο έργο. Στο παρασκήνιο, δε, οι θιασώτες αυτοί πλήθαιναν, παρά το γεγονός ότι το φιλόδοξο αυτό σχέδιο θα έλυνε σοβαρά ενεργειακά ζητήματα της Ευρώπης. Εν πάση περιπτώσει, το αμερικανικό non paper, όχι μόνο δεν ήρθε εντελώς ως κεραυνός εν αιθρία, αλλά καμία από τις τρεις χώρες δεν έκανε κάποια σοβαρή προσπάθεια να το αποκρούσει.

Η παρέμβαση των ΗΠΑ στο θέμα ερμηνεύεται και ως μια κίνηση αναζωπύρωσης του αμερικανικού ενδιαφέροντος για την ανατολική Μεσόγειο. Είχαμε να δούμε αρκετά χρόνια μια αμερικανική κίνηση με ισχυρή άποψη για ένα ζήτημα ελληνικού ενδιαφέροντος που να καταγράφεται ως εναργής παρότρυνση εκτέλεσης αυτής της άποψης. Η προηγούμενη περίοδος που κυρίως περιλάμβανε την εποχή Τραμπ, είχε ταυτιστεί σε μεγάλο βαθμό με την απόσυρση των ΗΠΑ από την περιοχή και, ως εν πολλοίς επακόλουθο, την ανάγκη ενίσχυσης και επέκτασης των τριμερών συνεργασιών που προϋπήρχαν.

Το γεγονός ότι το αμερικανικό non paper έγινε ευχερώς αποδεκτό από τις τρεις χώρες υποδηλώνει πως το κενό που άφησε πίσω της η αμερικανική ηγεμονία τα τελευταία χρόνια στην ανατολική Μεσόγειο δεν αναπληρώθηκε από τα τριμερή σχήματα στην περιοχή ούτε καν σε επιμέρους ζητήματα. Σε μια διαβάθμιση διεθνούς πολιτικής κατέστη δεκτό ότι η αμερικανική βούληση υπερέχει της επισήμως διακηρυγμένης κοινής βούλησης των τριών μικρότερων κρατών, την ώρα που η ΕΕ που θα χρηματοδοτούσε εν πολλοίς τον EastMed είναι ανύπαρκτη. Σε πολιτικό επίπεδο, η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ δεν δημιούργησαν έναν κυρίαρχο πολιτικό πόλο, η ΕΕ συνεχίζει να μην θέλει – ή να είναι ανίκανη – να εμπλακεί σε αυτά τα «δύσκολα» ζητήματα και οι ΗΠΑ επέστρεψαν στην ανατολική Μεσόγειο προκαλώντας ίσως ακόμα και ανακούφιση σε ορισμένους.

Ο EastMed είναι ένα σχέδιο που προωθεί τα συμμαχικά σχήματα και τις συνεργασίες στο βαθμό του εφικτού, πέραν από βολονταρισμούς, τη δεδομένη στιγμή. Η διακήρυξή του ήταν αποτέλεσμα αυτών των σχημάτων, είτε σε μεσογειακό, είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο παραμερισμός του στην πράξη προδιαθέτει για την υποβάθμιση της ιδέας των πολύπλευρων συνεργασιών, οι οποίες και θα μπορούσαν να εμπλουτιστούν αργότερα αν οι συνθήκες το επέτρεπαν. Υπό αυτό το πρίσμα, η αμερικανική παρέμβαση με το non paper ήρθε και προσδιόρισε εκ νέου τα σχήματα αυτά ως δευτερευούσης σημασίας ή ακόμα και πιο κάτω.

Είναι προφανές ότι τον τελευταίο καιρό σχηματίζεται ένα νέο πολιτικό περίγραμμα στην περιοχή με άλλους περιορισμούς και απαιτήσεις, που αν δεν καταβληθούν οι αναγκαίες προσπάθειες, θα ευνοεί κυρίως διμερείς συνεννοήσεις και θα αποθαρρύνει ευρύτερες συνεργασίες. Ίσως είμαστε μόλις στην αρχή. Βρισκόμαστε στη φάση που αναζητούνται νέες ισορροπίες. Η Ελλάδα και η Κύπρος οφείλουν να μελετήσουν καλά τη νέα κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή, στη βάση των συμφερόντων τους, πέρα από παραδοσιακές φοβίες, ενοχές, ενδημικές αγκυλώσεις και προκαταλήψεις κάθε είδους.

*Ο Ανδρέας Μπελεγρής είναι δημοσιογράφος

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις