Η προεδρική χάρη δεν θα σώσει τους φίλους του Τραμπ

Πριν το ‘φεύγω’ του Ντόναλντ Τραμπ από το Οβάλ γραφείο, ως είθισται να συμβαίνει κάθε φορά που πέφτει ‘αυλαία’ προεδρίας στις ΗΠΑ, απένειμε χάρες. Ήταν 73. Αν έχεις δει ένα ’70’ κάπου, αφορά τις ισάριθμες μειώσεις ποινών που υπέγραψε, δικαίωμα που επίσης ‘δόθηκε’ στους προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής μαζί με εκείνο των συγχωρήσεων.

Λίγο πριν αδειάσει η κλεψύδρα που ‘μετρούσε’ το χρόνο που του είχε απομείνει στο Λευκό Οίκο, κάλεσε στο τηλέφωνο τον άνθρωπο που τον έκανε Πρόεδρο των ΗΠΑ και που από τον περασμένο Αύγουστο βρίσκεται στη φυλακή, ως ένοχος για φοροδιαφυγή, υπεξαίρεση χρημάτων από χιλιάδες υποστηρικτές του φίλου και συνεργάτη του και ‘ξέπλυμα’ χρήματος. Όλα αυτά τα έκανε, ενώ είχε αναλάβει να εκτελέσει μια από τις χειρότερες αποφάσεις του Trump: αυτήν της οικοδόμησης τοίχου στα σύνορα των ΗΠΑ και του Μεξικού.

Μήπως ήλθε η ώρα να δούμε ποιοι αποφάσισαν πως θα ήταν εξαιρετική ιδέα να έχουν οι Πλανητάρχες τη δύναμη να ‘διαγράφουν’ ποινές, όποιου θέλουν και όποτε θέλουν -μη εξαιρουμένων των ιδίων;

Η σημερινή ιστορία αρχίζει από το 1787, όταν τέθηκε το σχετικό ζήτημα στη Συνταγματική Συνέλευση εκείνου του έτους, από τον Alexander Hamilton. Ο Hamilton υπήρξε πολιτικός, μελετητής του νόμου, στρατιωτικός διοικητής, δικηγόρος, τραπεζίτης, ένας εκ των Ιδρυτών Πατέρων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Το πρόσωπο του αρχηγού προσωπικού του George Washington υπάρχει ακόμα στο νόμισμα των 10 δολαρίων, καθώς ήταν ο πρώτος γενικός γραμματέας του Υπουργείου Οικονομικών του έθνους (1789) -αυτός που δημιούργησε το νομισματοκοπείο και την εθνική τράπεζα των ΗΠΑ και διαχειρίστηκε, ως άνθρωπος της κυβέρνησης, τα χρέη των 50 εκατομμυρίων δολαρίων που είχαν οι πολιτείες από τον πόλεμο, όταν προέκυψε το νέο ομοσπονδιακό έθνος. Εξ ου και είναι ένας εκ των δύο που δεν υπήρξαν πρόεδροι, παρ’ όλα αυτά το πρόσωπο τους ‘κοσμεί’ χαρτονόμισμα.

Εν αντιθέσει με πλήθος συναδέλφων του που απολάμβαναν ατιμωρησίας, ο Hamilton πλήρωσε με τη ζωή του την έντονη κριτική στον Aaron Burr, αντίπαλο του στις εκλογές για τον κυβερνήτη της Νέας Υόρκης το 1804. Ο Burr τον κάλεσε σε μονομαχία, όπου ο Hamilton δεν πυροβόλησε. Είχε αφήσει σημείωμα στο οποίο είχε γράψει ‘Οι θρησκευτικές και ηθικές αρχές μου αντιτίθενται έντονα στην πρακτική της μονομαχίας. Η αναγκαστική απόρριψη του αίματος ενός ανθρώπου σε μια ιδιωτική μονομαχία που απαγορεύεται από το νόμο θα με πληγώσει’. Στοιχεία που προέκυψαν το 2020 αποδείκνυαν πως ο Hamilton ήταν ιδιοκτήτης και έμπορος σκλάβων. To Ηistory έγραψε πως σε όλη του τη ζωή επέτρεπε ή χρησιμοποιούσε σκλάβους, για να αυξήσει την περιουσία του.

Ποιο ήταν το ζητούμενο της χάρης

Η πρόταση του Hamilton για την προεδρική χάρη άνηκε στο ευρύτερο πλαίσιο του ‘αγώνα’ που έκανε για ένα συγκεντρωτικό ομοσπονδιακό κράτος, με ισχυρή προεδρική δύναμη. Το σκεπτικό του ήταν πως ο πρόεδρος θα έπρεπε να έχει το δικαίωμα να ‘συγχωρεί’ και ότι ενδεχομένως με αυτόν τον τρόπο ‘να μπορεί να αποκατασταθεί η ηρεμία στην κοινοπολιτεία, σε καιρούς εξεγέρσεων’. Το concept υπήρχε ήδη στην Αγγλία, όπου οι μονάρχες είχαν τη δύναμη του ‘ελέους’ στους υπηκόους.

Στις συζητήσεις που ακολούθησαν της ιδέας οι κυβερνήτες μίλησαν και για το κατά πόσο το Κογκρέσο θα έπρεπε να ‘χει αυτόν τον ρόλο, με τη Γερουσία να εγκρίνει την προεδρική χάρη και να την κάνει το ισχυρότερο παράδειγμα μονομερούς συνταγματικής εκτέλεσης.

Στη διαμόρφωση του άρθρου 2 του Συντάγματος οι καθ’ ύλην αρμόδιοι διαχώρισαν τη δικαστική λειτουργία της κυβέρνησης, από τη δύναμη της συγχώρεσης, αφουγκραζόμενοι την ανησυχία του Άγγλου νομικού, William Blackstone κατά την οποία η εξουσία της κρίσης και της συγχώρεσης δεν θα έπρεπε να ανατίθεται στον ίδιο άνθρωπο. Οι νομοθέτες ισχυρίστηκαν πως με τη συγχώρεση σε υφισταμένους, που είχαν κατηγορηθεί για προδοσία, ο πρόεδρος θα απειλούνταν με πολιτική δίωξη και καθαίρεση.

ΑΥΤΟ ΣΗΜΑΙΝΕΙ πως μετά τη χάρη αυτός που την έχει απολαύσει δεν θεωρείται αθώος. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι έχει απαλλαχθεί ομοσπονδιακού εγκλήματος. Άρα, μπορεί να διωχθεί από τις πολιτείες.

Τι έγραψαν οι νομοθέτες στο Σύνταγμα;

“Ο πρόεδρος θα έχει τη δύναμη να απονέμει αναστολή καταδίκης και χάρες, για αδικήματα εναντίον των ΗΠΑ, εξαιρουμένων των περιπτώσεων καθαίρεσης”.

Η μόνη εξαίρεση αφορούσε τους Προέδρους και την αδυναμία τους να χρησιμοποιήσουν τη δύναμη για να σταματήσουν τους εαυτούς τους ή άλλους από το να διωχθούν από το Κογκρέσο. Παρ’ όλα αυτά, πουθενά στο Σύνταγμα δεν αποκλείεται -αναλυτικά και ξεκάθαρα- πως ο Πρόεδρος δεν μπορεί να δώσει χάρη στον εαυτό του. Ή που να μην του επιτρέπει να αποχωρήσει, ώστε να αναλάβει χρέη ο αντιπρόεδρος και να του απονείμει χάρη.

Έκτοτε οι Πλανητάρχες έχουν διάφορα είδη ‘συγχώρεσης’ (χάρη, αμνηστία, μείωση και ανάπαυλα) για ομοσπονδιακά αδικήματα και όχι πολιτειακά -όπως επιλέγουν πού θα την απονέμουν μέσω των σχετικών αιτημάτων που λαμβάνουν και έπειτα από τις συμβουλές του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Έχουν τις επιλογές να απαλλάξουν κατάδικο από την ποινή (εφόσον ο κατάδικος έχει αποδεχθεί την ευθύνη, έχει επιδείξει καλή συμπεριφορά και έχει ζητήσει συγγνώμη), να τη μειώσουν, να τη μετατρέψουν, να απαλλάξουν τον κατάδικο από πρόστιμα και να αναστείλουν μια ποινή για ένα χρονικό διάστημα (αναφέρεται ως ανάπαυλα).

Ποιος ήταν ο πρώτος που απένειμε χάρες

✎ Ο πρώτος που έκανε χρήση του δικαιώματος ήταν ο George Washington.

Το 1795 έδωσε αμνηστία στους καταδικασμένους για προδοσία, κατά την ‘Εξέγερση του Ουίσκι’, στην Pennsylvania. Επρόκειτο για τον πρώτο φόρο που επιβλήθηκε από το νεοσύστατο ομοσπονδιακό κράτος, σε εγχώριο προϊόν και αφορούσε όλα τα αποσταγμένα οινοπνευματώδη ποτά. Βλέπεις το ουίσκι δίπλα στην εξέγερση, γιατί ήταν αυτό που είχε παρουσιάσει εκείνη την εποχή τεράστια αύξηση στην κατανάλωση. Έγιναν διαμαρτυρίες, προέκυψαν περιστατικά βίας και η κορύφωση ήλθε στις 7/8 του 1794, μέσω 60 ενταλμάτων σύλληψης αυτών που αρνούνταν να πληρώσουν το φόρο. Πεντακόσιοι ένοπλοι επιτέθηκαν στο σπίτι του επικεφαλής φοροεισπράκτορα, General John Neville. Στην ταραχή αστυνομικός σκότωσε διαδηλωτή, ο λαός εξεγέρθηκε, κάηκαν κτίρια και ανταλλάχθηκαν πυροβολισμοί. Ο Πλανητάρχης έστειλε 12.000 άνδρες της πολιτοφυλακής να καταστείλουν την εξέγερση και ειρηνευτική δύναμη, να διαπραγματευτεί τη νέα συνθήκη. Δυο εκ των συλληφθέντων κατηγορήθηκαν για προδοσία. Ο Washington τους απάλλαξε.

✎ Όπως αναφέρει το National Geographic στις πιο ιστορικές αποφάσεις, ανήκει αυτή του Abraham Lincoln της μαζικής χάρης.

Το 1862 αρνήθηκε να εγκρίνει την εκτέλεση 265 μελών της φυλής Dakota, στη Μινεσότα, οι οποίοι εξανέστησαν από τις συνεχόμενες παραβιάσεις της ειρηνευτικής συμφωνίας και εισέβαλαν σε περιοχές που άνηκαν στους προγόνους τους, για να διώξουν τους λευκούς εποίκους. Έκαψαν τον οικισμό και δολοφόνησαν άμαχους. Η συνέχεια της ιστορίας είχε και αντίποινα.

✎ Ο Gerald Ford ήταν ο πρώτος που απένειμε ‘προληπτική χάρη’.

Την πρόσφερε στον Richard Nixon, ο οποίος μόλις είχε παραιτηθεί -εξαιτίας και του Watergate – και είχε δώσει το θώκο στον -έως τότε αντιπρόεδρο του- Ford. Αυτός λοιπόν, έδωσε το Σεπτέμβρη του 1974 στον Nixon τη ‘άνευ όρων χάρη για όλα τα αδικήματα που ‘ενδέχεται να ‘χει διαπράξει’. Το παράδειγμα αυτό ακολούθησε ο Jimmy Carter, την πρώτη μέρα της προεδρίας του, το Γενάρη του 1977 στους περισσότερους εξ όσων δεν ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της πατρίδας, για τον πόλεμο του Βιετνάμ. Ήθελε να ‘κλείσει’ τις πληγές. Γνώρισε το μίσος των βετεράνων.

✎ Ο Jimmy Carter έδωσε την πρώτη χάρη σε άνθρωπο που δεν ήταν πια στη ζωή, στις 17/10 του 1978.

Είχε συμπληρωθεί ένας αιώνας από το θάνατο του Jefferson Davis, πρόεδρο των Συνομόσπονδων Πολιτειών της Αμερικής -των πολιτειών που αποσχίστηκαν και έγιναν ανεξάρτητο κράτος κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. Συνελήφθη το Μάιο του 1865, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Αποφυλακίστηκε δυο χρόνια μετά και έζησε στον Καναδά, την Ευρώπη και την Κούβα. Πέθανε στις 6/12 του 1889, σε ηλικία 81 χρόνων, στη Νέα Ορλεάνη. Ο Carter αποκατέστησε πλήρως τα δικαιώματα υπηκοότητας του Davis ‘για να ολοκληρωθεί επίσημα η μακρά διαδικασία συμφιλίωσης που επανένωσε τους ανθρώρπυος μας, μετά την τραγική σύγκρουση μεταξύ των πολιτειών’.

✎ Ο πρώτος που απένειμε χάρη στη γαλοπούλα του, ανήμερα της Ημέρας των Ευχαριστιών (έκτοτε είναι συνήθεια των Προέδρων) ήταν ο Ronald Reagan.

Το έκανε το 1987 και την έστειλε σε ζωολογικό κήπο. Σύμφωνα με την παράδοση τη Thanksgiving day, ο Πρόεδρος παραλάμβανε μια ζωντανή γαλοπούλα, από τον Εθνική Ομοσπονδία Γαλόπουλων, που συνήθως ήταν γένους αρσενικού. Τη συνέχεια την καταλαβαίνεις. Άλλαξε πριν μπει ο πλανήτης στη δεκαετία του ’70 -έπαψαν να γίνονταν το δείπνο. Ο Reagan ήταν ο πρώτος που έκανε χρήση της χάρης, στον ‘Charlie’.

Ποιοι έχουν τα ρεκόρ

Σύμφωνα με τη λίστα του Though Co. ο Franklin D. Roosevelt (1933-1945) είχε απονείμει 2.819 χάρες και ‘κρατά’ το σχετικό ρεκόρ. Στη λίστα υπήρχαν και δυο άνθρωποι που είχαν καταδικαστεί για προδοσία. Ο διάδοχος του, Harry S. Truman (1945-1953) είναι στο Νο2 της λίστας με 1.913 και ο διάδοχος αυτού, Dwight D. Eisenhower (1953-1961) συμπληρώνει την πρώτη τριάδα με 1.110.

Ο Barack Obama ‘κρατά’ το ρεκόρ στην μείωση ποινών, που ‘έδωσε’ σε 1715 άτομα, ενώ απένειμε χάρη σε 212, στα οκτώ χρόνια της προεδρίας του. Οι περισσότερες συγχωρέσεις αφορούσαν αδικήματα χαμηλού βαθμού για ναρκωτικά.

O ίδιος έχει απονέμει και τις περισσότερες μειώσεις ποινών, σε μια μέρα: ήταν 330, στις 19/1 του 2017, την τελευταία ημέρα του στο Λευκό Οίκο. Ήταν περισσότερες από εκείνες που είχαν ‘δώσει’ οι 13 προηγούμενοι Πλανητάρχες, μαζί. Επίσης, είναι ο Πλανητάρχης με τις περισσότερες χάρες και μειώσεις, στην κατηγορία ‘πρόεδροι με δυο θητείες’. Στο ίδιο διάστημα, ο George W. Bush απένεμε 200.

Με τα χρόνια, παρατηρήθηκαν τα φαινόμενα που φοβούνταν οι νομοθέτες. Δηλαδή, υπήρχαν Πρόεδροι που χρησιμοποίησαν τη δύναμη της χάρης σε φίλους τους ή/και χορηγούς των εκστρατειών τους.

Για παράδειγμα, όπως έφευγε ο Bill Clinton από το Λευκό Οίκο, το Γενάρη του 2001 απένειμε χάρη στον Marc Rich, έναν πλούσιο μάνατζερ κεφαλαίων που είχε συνεισφέρει στις εκλογικές εκστρατείες του Clinton και αντιμετώπιζε ομοσπονδιακές κατηγορίες, για φοροδιαφυγή, εκβιασμό και τηλεπικοινωνιακή απάτη. Στην ίδια λίστα ήταν και ο ετεροθαλής αδελφός του, Roger -ο οποίος είχε καταδικαστεί το 1985 για διακίνηση κοκαΐνης.

Αυτή η τακτική ‘απογειώθηκε’ από τον Trump.

Το Δεκέμβρη του 2020 ‘συγχώρησε’ 70 άτομα και μείωσε τις ποινές άλλων 24. Μεταξύ τους ήταν ουκ ολίγοι φίλοι και υποστηρικτές. ‘Κατάφερε’ να προκαλέσει σάλο από την πρώτη χάρη. Ήταν του Joe Arpaio, υποστηρικτή του και πρώην σερίφη της Αριζόνα, γνωστό ως ‘ο πιο σκληρός σερίφης των ΗΠΑ’. Δεν είχε συμπληρωθεί μήνας από την καταδίκη του για ‘περιφρόνηση απόφασης ομοσπονδιακού δικαστηρίου, βάσει της οποίας απαγορευόταν η αντιμετώπιση υπόπτων με ρατσιστικά κριτήρια’. Είχε δείξει υπέρμετρο ζήλο στην καταδίωξη μεταναστών. Όπως μπορείς να διαβάσεις στο βιβλίο με τίτλο ‘Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες‘ ο Trump παραβίασε τους εθιμικούς κανόνες, καθώς δεν ζήτησε τη γνώμη του Υπουργείου Δικαιοσύνης, επιλέγοντας αμιγώς πολιτικά κριτήρια. Τότε ήταν η πρώτη φορά που οι ειδικοί εξέφρασαν την ανησυχία ότι το πιθανότερο είναι να κάνει το ίδιο (να παραβιάσει την αρχή της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης), σε καταδίκη του ιδίου ή προσώπου του περιβάλλοντος του.

Mάντεψε τι έγινε στο ‘κλείσιμο’ της παρουσίας του στην προεδρία: απένειμε χάρη στον Steve Bannon, αρχιτέκτονα της εκλογικής του νίκης και υψηλόβαθμου συμβούλου, έως την κατηγορία για απάτη (κλοπή) -καταχράστηκε χρήματα υποστηρικτών του Trump, όπως υποτίθεται πως συγκέντρωνε χρήματα για το τοίχος στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό, συνελήφθη και αποφυλακίστηκε με εγγύηση 5 εκατομμυρίων δολαρίων έως ότου οριστεί δικάσιμος. Θα μπορούσε να διευκολύνει τη ζωή του, αν συνεργαζόταν -έδινε πληροφορίες. Μόνο που σε αυτήν την περίπτωση, ενδεχομένως να ενοχοποιούσε το αφεντικό του. Οι New York Times αποκάλυψαν πως αυτή ήταν η τελευταία απόφαση του Τrump ως Πλανητάρχη. Την πήρε την τελευταία ώρα της προεδρίας του, αφότου μίλησε τηλεφωνικά με τον Bannon.

Υπάρχει ιδίον συμφέρον καθώς ο Bannon υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας σε ουκ ολίγες εκ των ερευνών που ‘τρέχουν’ και σχετίζονται με παρατυπίες του Trump επί των ημερών του ως Πλανητάρχη. Νομικά, ήταν κάτι που μπορούσε να κάνει ο απερχόμενος πρόεδρος. Ηθικά υπάρχουν ουκ ολίγα, με πρώτο ότι μαζί με τον Bannon συνελήφθησαν για την ίδια απάτη και κατηγορήθηκαν για τα ίδια πράγματα άλλοι τέσσερις. Ο Trump απάλλαξε μόνο αυτόν. Τώρα, δεν αποκλείεται να διωχθεί για το ίδιο αδίκημα από την πολιτεία της Νέας Υόρκης, βάσει της παραγράφου που διάβασες πιο πάνω.

Τι θα γίνει με τον ίδιο τον Trump

Στα τέσσερα χρόνια που πέρασε ως Πρόεδρος ο Donald Trump η κυβέρνηση δέχθηκε τις περισσότερες εις βάρος της, αγωγές (140) για ‘αποφάσεις που ήταν παράνομες και αντισυνταγματικές’. Για παράδειγμα, ο αριθμός του Obama ήταν 78, σε οκτώ χρόνια. Εκκρεμεί η κατηγορία για εμπλοκή στο αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2020, με τους New York Times να αποκαλύπτουν το Σεπτέμβριο πως υπάρχουν πληροφορίες που τον θέλουν να μην έχει πληρώσει φόρους εισοδήματος, για μια δεκαετία. Στη λίστα υπάρχουν και αρκετές καταγγελίες για σεξουαλική επίθεση σε πολλές γυναίκες. Δεδομένου ότι δεν έδωσε στον εαυτό του ‘άνευ όρων χάρη’, μπορεί να αντιμετωπίσει την άσκηση διώξεων από τούδε και στο εξής. Oι έχοντες γνώση τονίζουν πως εννέα είναι οι πιο σοβαρές και επικίνδυνες για εκείνον.