Πελεγρίνης: Η πολιτική, η Ευρώπη και η υποκριτική που χαρίζει απόλαυση διαφορετική από το σεξ

Είναι ένα, αν μην τι άλλο, ανήσυχο πνεύμα. Δεν το βάζει κάτω. Δημιουργεί συνεχώς, δουλεύει, καταπιάνεται με πολλά, γεμίζει το 24ώρο του με πράγμα που άλλοι θα χρειάζονται και 60 ώρες για να τα κάνουν. Ο Θεοδόσης Πελεγρίνης δεν είναι απλά ο πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών ή ο νυν υποψήφιος Ευρωβουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι και ο συγγραφέας που απέσπασε το πρώτο κρατικό βραβείο δοκιμίου και κριτικής τον Οκτώβρη του 2014, είναι και ο εν ενεργεία ηθοποιός (!) στο θέατρο και τον κινηματογράφο, τομείς στους οποίους έχει επίσης απολαύσει διακρίσεις. Στη συνέντευξή του στο News24/7 o κ. Πελεγρίνης μιλά για τους στόχους του στις ευρωεκλογές, την προοδευτική συμμαχία που συγκρότησε ο ΣΥΡΙΖΑ, τη Συμφωνία των Πρεσπών αλλά και την τέχνη του θεάτρου που “προσφέρει απόλαυση που δεν βρίσκω στο σεξ ή το φαγητό”. 

Γιατί αποφασίσατε να θέσετε υποψηφιότητα στις προσεχείς ευρωεκλογές;

Είναι μία ιστορία που πάει πίσω στις ευρωεκλογές του 2014. Τότε μου είχε προτείνει ο Πρωθυπουργός να είμαι υποψήφιος. Τότε όμως ήμουν ακόμη πρύτανης και δεν ήθελα οι πολιτικές μου επιλογές να συνδυαστούν με τις επιλογές μου στην Πρυτανεία. Εν συνεχεία μπήκα στην τελευταία θέση του ψηφοδελτίου επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ για τις βουλευτικές εκλογές του 2015, καθαρά για συμβολικούς λόγους. Πλέον έχω αποδεσμευτεί από διοικητικά καθήκοντα. Τα περασμένα Χριστούγεννα με ρώτησε ο Πρωθυπουργός αν θα είχα τη διάθεση να συμμετάσχω στο ευρωψηφοδέλτιο. Η τελευταία κρούση έγινε την ημέρα που συνεδρίασε η πολιτική γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ. Ο βαθύτερος λόγος που με οδήγησε να συμμετάσχω είναι η μακρά πορεία μου στο Πανεπιστήμιο της οποίας ένα μεγάλο μέρος, επιστημονικά και φιλοσοφικά, ανάγεται στην Ευρώπη.

Συγχρόνως είχα και μία δράση η οποία συνάδει με το όραμα της Ευρώπης το οποίο βασίζεται πάνω σε δύο αξιακούς πυλώνες.Ο ένας είναι η δημοκρατία και ο άλλος η αλληλεγγύη και η μέριμνα για τον ασθενέστερο. Σήμερα η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με μία πρόκληση που έχει να κάνει με την εξάπλωση της ακροδεξιάς. Θυμίζω ότι το 2014 η ακροδεξιά εστιαζόταν κυρίως στο κόμμα της Μαρί Λεπέν. Σήμερα έχει απλωθεί σχεδόν σ’ όλη την Ευρώπη. Υπάρχει πάντα και το όραμα της ανάπτυξης το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα στον κόσμο να ανασάνει από τα δεσμά της λιτότητας. Συνεπώς σήμερα η επιλογή είναι μεταξύ της προόδου που θα μας οδηγήσει στα επίπεδα που θέλουμε, πιο κοντά στο ευρωπαϊκό όραμα και του ενδεχόμενου να παραμείνουμε στάσιμοι, ή ακόμα χειρότερα, να γυρίσουμε προς τα πίσω.

Πρόκειται πράγματι για κρίσιμες εκλογές όπως λέγεται κατά κόρον στην Ευρώπη; Το ρωτώ αυτό γιατί το ευρωκοινοβούλιο δεν είναι ο θεσμός στον οποίο παίρνονται οι αποφάσεις για το μέλλον της Ενωσης…

Διαφωνώ μαζί σας. Η Ευρώπη όπως την ξέραμε όλα αυτά τα χρόνια, όπως συγκροτήθηκε με την εξέλιξη της συμφωνίας Γερμανίας, Γαλλίας, Βελγίου και Ολλανδίας για την εκμετάλλευση του χάλυβα, συζητούσε με τις κυβερνήσεις των εθνικών κρατών, όχι με τα κοινοβούλια. Απεχθάνεται τη συζήτηση με τα κοινοβούλια, απεχθάνεται τα δημοψηφίσματα, απεχθάνεται τους θεσμούς στους οποίους η δημοκρατία ανθεί. Ομως, τα τελευταία χρόνια το ευρωκοινοβούλιο έχει αναβαθμιστεί. Οι αποφάσεις ναι μεν μπορεί να σχεδιάζονται στην Επιτροπή ή στο Συμβούλιο της Ευρώπης, αλλά καμία οδηγία δεν μπορεί να προωθηθεί στα εθνικά κράτη και να εφαρμοστεί αν δεν περάσει από το ευρωκοινοβούλιο. Καταλαβαίνετε άρα πόσο κρίσιμος είναι ο ρόλος του. Αυτό που χρειάζεται είναι να μπουν πρόσωπα που θα δείξουν τη διάθεση να παλέψουν. Είναι δυστύχημα το γεγονός ότι στο σημερινό ευρωκοινοβούλιο δεν υπάρχουν πρόσωπα όπως ο Κον Μπεντίτ ο οποίος έδρασε στην προηγούμενη ευρωβουλή. Πάντως το ευρωκοινοβούλιο έχει πλέον περισσότερο λόγο στη λήψη των αποφάσεων που καθορίζουν την τύχη των εθνικών κρατών. Το 70% των διατάξεων που καθορίζουν τη ζωή μας στην Ελλάδα προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και έχουν περάσει μέσα από το Ευρωκοινοβούλιο.

Κύριε Πελεγρίνη μήπως έχουμε μία πολύ “γερμανική” Ευρώπη;

Μέχρι αυτή τη στιγμή όντως έχουμε μία “γερμανική” Ευρώπη. Πρόκειται για μία ανωμαλία μέσα στη λειτουργία της. Πρέπει να θυμίσω ότι όταν λέμε Ευρώπη εννοούμε πολλά διαφορετικά κράτη με διαφορετικούς πολιτισμούς. Θεωρητικά όλα τα κράτη έχουν την ίδια ισχύ. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει ένα “καρκίνωμα”, η Γερμανία υπερτερεί όλων των άλλων. Ο μόνος τρόπος να αντιπαλέψει κανείς αυτήν την ανωμαλία περνάει από το ευρωκοινοβούλιο. Μήπως πρέπει τα εθνικά κράτη να κάνουν ακόμη μεγαλύτερες παραχωρήσεις εθνικής κυριαρχίας, μήπως πρέπει να έχουμε λιγότερο εθνικό κράτος; Οταν μπαίνεις σ’ ένα συνασπισμό θα πρέπει να μειώνεις τα όρια κυριαρχίας του δικού σου κράτους. Το θέμα είναι αυτή η μείωση να μου στερεί την ελευθερία και να συμβάλλει στην ευημερία. Ναι μεν υπάρχει ένας περιορισμός, από την άλλη όμως υπάρχουν οφέλη που δεν θα απολάμβανες αν δεν ήσουν μέλος ενός συνασπισμού. 

Οταν ένα ζευγάρι παντρεύεται, τα μέλη μειώνουν την ελευθερία τους για να απολαμβάνει πράγματα που μόνο η ένωση μπορεί να του αποφέρει. Ο κόσμος όμως στην Ευρώπη στρέφεται στην αντίθετη κατεύθυνση, ζητά περισσότερο εθνικό κράτος… Είναι ακριβώς αυτό που έλεγα προηγουμένως. Η Ευρώπη είναι πολλά και διαφορετικά κράτη και γι’ αυτό χρειάζεται πολύ μεγάλη προσπάθεια για να υπάρχει συνεργασία χωρίς συγχρόνως να “αποεθνικοποιείται” το εθνικό κράτος. Ο τελικός στόχος δεν μπορεί να είναι άλλος από τη γενική ευημερία. Αν η ένωση συμβάλλει στην ευημερία, θα πρέπει κανείς να την επιδιώκει, έστω και μ’ ένα βαθμό μείωσης της εθνικής του ανεξαρτησίας. Ο κόσμος στην Ελλάδα θεωρεί ότι η Ευρώπη είναι πολύ “μακριά”. Αυτό συμβαίνει γιατί λείπει η ενημέρωση. Δεν ξέρει ότι ουσιαστικά η ζωή του εξαρτάται πολύ περισσότερο από τις αποφάσεις του ευρωκοινοβουλίου παρά από αυτές του εθνικού κοινοβουλίου.

Η Νέα Δημοκρατία επιθυμεί να δώσει ένα χαρακτήρα δημοψηφίσματος στις ευρωεκλογές. Θα έχουν πράγματι τέτοιον χαρακτήρα οι κάλπες της 26ης Μαϊου;

Κρίσιμες είναι οι ευρωεκλογές αλλά όχι με την έννοια που δίνει σ’ αυτές η Νέα Δημοκρατία. Παραπλανά τον ελληνικό λαό όταν λέει ότι οι ευρωεκλογές έχουν χαρακτήρα εθνικής αναμέτρησης. Είναι λάθος να βάζουμε ζητήματα που αφορούν τα καθαρά εσωτερικά ζητήματα της χώρας ως κριτήριο της επιλογής των αντιπροσώπων στο ευρωκοινοβούλιο. Δεν μπορεί, λόγου χάρη, η περίπτωση Πετσίτη να αποτελεί το κριτήριο για τον ποιον θα στείλουμε στις Βρυξέλλες. Οι ηγέτες έχουν μία μεγάλη ευθύνη απέναντι στο λαό γιατί αυτοί γνωρίζουν περισσότερα. Η Νέα Δημοκρατία, με τον τρόπο που διεξάγει τον προεκλογικό αγώνα, ουσιαστικά προσπαθεί να συσκοτίσει την κατάσταση έτσι ώστε ο ελληνικός λαός να μην μπορεί να σκεφθεί ψύχραιμα. Το τελευταίο δίμηνο είναι σε εξέλιξη μία προσπάθεια μία προσπάθεια να συγκροτηθεί ο λεγόμενος ευρωπαϊκός πόλος. 

Πιστεύετε ότι η εν λόγω πρωτοβουλία είναι ειλικρινής ή ότι έγινε ό,τι έγινε για να έχει εκλογικά οφέλη ο ΣΥΡΙΖΑ στις επικείμενες εκλογές; 

Πρέπει πρώτα απ’ όλα να ξεκαθαρίσουμε τι σημαίνει αυτή η συγκρότηση του προοδευτικού μετώπου. Δεν πρόκειται για προσπάθεια ένταξης ή αφομοίωσης συγκεκριμένων προσώπων από τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα πρόσωπα, αντίθετα, τα χαρακτηρίζει η ανεξαρτησία και το μόνο που τα ενώνει με τον ΣΥΡΙΖΑ είναι η κοινή στόχευση. Για την Ευρώπη της δημοκρατίας και την αλληλεγγύη. Είναι λάθος να θεωρούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί απλώς να αυξήσει την κομματική του δύναμη”.

Ναι, αλλά θα έχει τύχη το εγχείρημα αυτό; Είναι οι συνθήκες στην ελληνική κοινωνία ώριμες για μία τέτοια πολιτική συμμαχία;

Θα σας έλεγα ότι γενικότερα υπάρχει μία τάση χωρίς να απαξιωθεί ο ρόλος των κομμάτων να σκέφτεται και να αποφασίζει ο λαός πέρα από αυτά. Σας θυμίζω ότι ο Μακρόν εκλέχθηκε χωρίς να έχει κομματικό μηχανισμό από πίσω του. Στην Ελλάδα έχουμε τον ΣΥΡΙΖΑ του οποίου η κομματική ισχύ είναι της τάξεως του 4% αλλά η εκλογική του δύναμη στις προηγούμενες εκλογές έφτασε το 36%. Εχει έρθει δηλαδή ένας κόσμος που δεν ανήκει στον ΣΥΡΙΖΑ ως κομματικό μέλος του αλλά παρόλα πιστεύει στις προθέσεις του συγκεκριμένου κόμματος. Μ’ αυτήν την έννοια συγκροτήθηκε το προοδευτικό μέτωπο. Οχι να “αυξήσουμε” το κόμμα, όσο για να καλέσουμε τον κόσμο να σκεφτεί το συμφέρον του και να διεκδικήσει μία καλύτερη ζωή από αυτή που του προσφέρει τώρα η Ευρώπη.

Αλήθεια, κύριε Πελεγρίνη, ποιον απολογισμό κάνετε εσείς για την κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ στην οποία πήρατε ενεργό μέλος ως Υπουργός;

Αρχισε μ’ ένα πρόγραμμα διαφορετικό το οποίο όμως στην πορεία διαμορφώθηκε αλλιώς. Είναι ίδιον του ηγέτη να διαπνέεται από μία ιδεολογία, ένα όραμα και να θέλει να το υλοποιήσει. Οταν όμως οι συνθήκες τον οδηγούν σ’ ένα αδιέξοδο, θα πρέπει να αποφύγει την πορεία προς τον τοίχο και να κάνει τη στροφή εκείνη που θα του επιτρέψει να προχωρήσει παρακάτω με τελικό στόχο σε κάποια άλλη στροφή να συναντηθεί με το όραμά του. Πράγματι, ο ΣΥΡΙΖΑ έλεγε προεκλογικά ότι θα σκίσει τα μνημόνια αλλά το τελικό αποτέλεσμα δείχνει ότι βγήκαμε από τα μνημόνια μέσα από μία άλλη διαδικασία. Θα πρέπει να κρίνει κανείς την αξία ενός ηγέτη από τα αποτελέσματα. 

Ο Ράσελ, ο μεγάλος Βρετανός φιλόσοφος, έλεγε ότι αυτό ακριβώς χαρακτηρίζει τον επιτυχημένο ηγέτη. Το πόσο μπορεί να σταθεί στην εξουσία χωρίς να έχει προδώσει αυτό που έχει υποσχεθεί. Η χώρα πέρασε μέσα από τρία μνημόνια. Τα δύο πρώτα προγράμματα τα πλήρωσε πολύ ακριβά χωρίς να πετύχει το στόχο της. Υπήρξαν λιτότητα, ανεργία, αυτοκτονίες αλλά ήμασταν πάλι στην ίδια θέση. Γίνεται το τρίτο μνημόνιο, κατηγορείται η κυβέρνηση ότι με τη διαπραγμάτευση που έκανε χάθηκαν κάποια δις αλλά κανείς δεν λέει πόσα κέρδισε η χώρα βγαίνοντας από τα μνημόνια. Η χώρα οδεύει προς την κανονικότητα με την έννοια ότι βγαίνει στις αγορές, ότι μπορεί να ξεχρεώσει το ΔΝΤ και να αποδεσμευτεί πλήρως απ’ αυτό. Μπορώ να μιλήσω ακόμα για την αύξηση του κατώτατου μισθού, την επιδότηση ενοικίου κτλ. Το θέμα της προστασίας της πρώτης κατοικίας το έλυσε σε ικανοποιητικό βαθμό. Γίνονται διαρκή βήματα που οδηγούν τη χώρα στην προ των μνημονίων κατάσταση χωρίς όμως της τότε παθογένειες υπό την έννοια ότι κύριος στόχος είναι να αποταχθεί η διαφθορά και η διαπλοκή.

Αισθάνεστε “προδωμένος” ως Ελληνας πολίτης από τη Συμφωνία των Πρεσπών;

Καθόλου! Μία συνθήκη είναι διαπραγμάτευση μεταξύ δύο μερών. Και αυτό που είχε λεχθεί είναι ότι δεν έπρεπε το κάθε μέρος να χάσει κάτι από την υπόστασή του. Νομίζω ότι υπήρξε ένας συμβιβασμός που τελικά ωφέλησε την Ελλάδα. Πότε σε περίοδο ειρήνης δέχεται ένα κράτος ν’ αλλάξει Σύνταγμα και όνομα; Σε κάθε περίπτωση δέχομαι και τις φωνές διαμαρτυρίας. Αυτό που δεν δέχομαι είναι εξαλλοσύνες που εκπορεύονται από το συναίσθημα που συνήθως δεν οδηγεί τον άνθρωπο σε ψύχραιμες κρίσεις. Σε κάθε περίπτωση, η Συμφωνία θα κριθεί από την ίδια τη ζωή. Η ζωή θα δείξει αν αυτή η επιλογή αυτή της κυβέρνησης ήταν η σωστή. Αλλαξε τίποτα προς το χειρότερο για την Ελλάδα μετά την εφαρμογή της; Ισα-ίσα, συγκροτήθηκε η επιτροπή η οποία θα απαλλάξει τα σχολικά βιβλία των γειτόνων από αλυτρωτισμούς και εθνικισμών. Ηδη το κεφάλαιο Μακεδονία, που αποτελεί τον πυρήνα όλης αυτής της διαμάχης, φεύγει από τα Σκόπια, έρχεται στην ελληνική πλευρά και αποτελεί συνέχεια της αρχαίας Ελλάδας. Υπάρχει ο έλεγχος του εναερίου χώρου της γείτονος από την Ελλάδα. 

Και το κυριότερο: Πριν από λίγες ημέρες ο Πρωθυπουργός επισκέφθηκε τα Σκόπια με μία αντιπροσωπεία επιχειρηματιών. Μέχρι τώρα, αυτό που μου δείχνει η Συνθήκη είναι ότι βρίσκεται προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι πολύ σημαντικό ότι υπογράφτηκε αυτή η Συμφωνία με την προοπτική να ενταχθεί η Βόρειος Μακεδονία αφενός στο ΝΑΤΟ και αφετέρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Θα έχουμε πλέον ένα γείτονα που θα είναι ενταγμένος στον ίδιο συνασπισμό κρατών με μας. Πολύ αναρωτιούνται τι μας προσφέρει το ΝΑΤΟ αφού η Τουρκία, που είναι επίσης μέλος, συνεχίζει τις παραβιάσεις κτλ… Σκεφτείτε να μην ήταν μέλος του ΝΑΤΟ η Τουρκία ή να μην ήμασταν εμείς, που θα βρισκόμασταν αυτή τη στιγμή. Το 1923 υπεγράφη η συνθήκη της Λωζάνης. Με τη Συνθήκη αυτή δόθηκε στην Τουρκία η Ιμβρος, η Τένεδος και η Ανατολική Θράκη ενώ ο Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του εθνάρχη. Αυτή η Συνθήκη όμως αποτελεί την ασπίδα για την προστασία των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Η Συμφωνία των Πρεσπών κλείνει ένα κεφάλαιο από το Βορρά και πλέον η Ελλάδα, ειδικότερα η Βόρεια, εξελίσσεται σε κέντρο των Βαλκανίων.

Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν κύριε Πελεγρίνη ότι πρέπει να ιδρυθούν τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα μη κερδοσκοπικά Πανεπιστήμια εφόσον ξεπεραστεί ο συνταγματικός σκόπελος. Τα χρειάζεται η Ελλάδα;

Αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα είναι να προστατεύσει το δημόσιο Πανεπιστήμιο διότι έχει προσφέρει στον Ελληνα μία παιδεία που εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις για μία καλή επαγγελματική σταδιοδρομία. Λένε ότι έχουν ξενιτευτεί τα τελευταία χρόνια περίπου 600.000 νέοι. Αυτοί είναι απόφοιτοι του ελληνικού δημοσίου Πανεπιστημίου που πηγαίνουν στη Γερμανία και στη Γαλλία και παίρνουν θέσεις Γερμανών και Γάλλων. Τι σημαίνει αυτό; Ο,τι είναι ανταγωνιστικοί. Οταν λοιπόν έχεις ένα Πανεπιστήμιο που σου δημιουργεί επιστήμονες που είναι ανταγωνιστικοί στα ξένα πανεπιστήμια γιατί χρειάζεται να αλλάξει το σύστημα; Και το ερώτημα είναι ότι θα μπορέσει κάποιος να δημιουργήσει ένα Πανεπιστήμιο που θα έχει εργαστήρια για παράδειγμα; 

Ακούω και το άλλο επιχείρημα. Ο,τι θα φτιάξουμε ιδιωτικά πανεπιστήμια και θα έρχονται από όλα τα μέρη του κόσμου να σπουδάσουν…Η γλώσσα είναι μεγάλο πρόβλημα. Δεν θα έρθει ο Εγγλέζος να σπουδάσει εδώ στα ελληνικά. Θα μου πείτε “θα καθιερωθεί η αγγλική γλώσσα”. Δεν είναι όμως το ίδιο. Το ιδιωτικό πανεπιστήμιο είναι μία καραμέλα που υποτίθεται ότι διευκολύνει. Είχε γίνει ο νόμος Διαμαντοπούλου τον οποίο ψήφισε σχεδόν το σύνολο της τότε Βουλής. Η ζωή όμως δείχνει πάντα αν ένας νόμος είναι σωστός. Ψηφίστηκε με κύριο επιχείρημα ότι θα καταργηθεί το άσυλο. Καταργήθηκε; Ελεγε τότε η Υπουργός ότι θα βλέπεις κάποιον σ’ ένα Πανεπιστήμιο, θα φωνάζεις την αστυνομία και θα έρχεται και θα το βγάζει έξω. Δεν είναι έτσι. Ο μόνος τρόπος για να ξεπεραστούν τα έκτροπα που προκαλούσε το άσυλο είναι η παιδεία, η ωριμότητα και η υπομονή. Σας θυμίζω ότι τη δεκαετία του 80 στις συνελεύσεις συμμετείχαν εκατοντάδες φοιτητές και γινόταν ο κακός χαμός με ανατροπές, αναβολές κτλ. Με τον καιρό τα φαινόμενα περιορίστηκαν και πλέον δεν υπάρχουν πουθενά. ‘

Αρα δεν πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξει ο νόμος για το άσυλο…

Θα σας θυμίσω ότι τον Ιανουάριο του 2011 είχαν έρθει 300 μετανάστες από την Κρήτη και εγκαταστάθηκαν στη Νομική Σχολή. Αυτούς τους έβγαλα από το χώρο σε τέσσερις μέρες και τους εγκατέστησε σε ιδιωτικό χώρο. Για να φύγουν όμως από εκείνο τον ιδιωτικό χώρο, κάτι που ήταν ευθύνη της κυβέρνησης, έκαναν τέσσερις μήνες. Το πρόβλημα στην ΑΣΣΟΕ εντοπίζεται έξω από το Πανεπιστήμιο, όχι μέσα. Αν το λύσεις, λοιπόν, απ’έξω, δεν θα υπάρχει και μέσα. Είναι δυνατόν στο δημόσιο χώρο να μην επεμβαίνει η αστυνομία; Κάποια στιγμή μπροστά στα Προπύλαια είχαν στήσει τις σκηνές τους περίπου 100 Αφγανοί μετανάστες. Είχαν επί της ουσίας δίκιο γιατί είχαν καθυστερήσει από την Επιτροπή Ασύλου να δουν το θέμα τους. Εφυγαν οι άνθρωποι και μετά τη φυγή τους μαζεύτηκαν ναρκομανείς. Δεν μπορούσε κανείς να περπατήσει. Ηρθε στο γραφείο μου ο τότε Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, ο Νίκος Δένδιας, και του εξήγησα την κατάσταση. Μέσα σε 15 ημέρες έφυγαν. Αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα διότι παρενέβη η Πολιτεία. Το μείζον, θα επαναλάβω, είναι το ποια παιδεία προσφέρει το ελληνικό Πανεπιστήμιο. Παρά τα προβλήματα που υπάρχουν, λέω ξανά ότι προσφέρει παιδεία υψηλού επιπέδου. Από προσωπική εμπειρία σας λέω ότι στα 40 χρόνια που υπηρέτησα το Πανεπιστήμιο, δεν υπήρξε ένας φοιτητής μου που να φύγει για το εξωτερικό και να μην πετύχει διάκριση στις μεταπτυχιακές σπουδές.

Εξακολουθεί να γράφετε;

Βεβαίως. Ανελλιπώς. Αυτό που με ικανοποιεί περισσότερο δεν είναι η ευτυχία, είναι η δουλειά. Εχω ως πρότυπό μου το γιατρό Παπανικολάου. Διάβαζα στη βιογραφία του ότι όταν πήγε στην Αμερική δεν τον ενδιέφερε η κοινωνική ανέλιξη. Τον ενδιέφερε η δουλειά. Ηθελε να δουλεύει, να δουλεύει, να δουλεύει. Το αξίωμά μου είναι καμία μέρα χωρίς έστω μία γραμμή. Nulla dies sine linea έλεγαν οι Ρωμαίοι. Μόνο με τη δουλειά μπορείς να πετύχεις. Ο Σοπενχάουερ έλεγε ότι τρία πράγματα χρειάζονται για να πετύχει καθένας. Μόχθος, μόχθος και μόχθος. Αυτό με κρατάει ζωντανό για να γράφω αλλά και να παίζω στο θέατρο.

Μόνο μόχθος υπάρχει; Οχι απόλαυση; Η μήπως παίρνετε απόλαυση μέσα από το μόχθο;

Βεβαίως παίρνω απόλαυση μέσα από το μόχθο. Το να γράψεις ένα βιβλίο ή ένα άρθρο είναι το εύκολο κομμάτι της ιστορίας. Η δυσκολία έγκειται στο να επεξεργαστείς με τέτοιο τρόπο ώστε να το κάνεις ελκυστικό και να μπορεί να το καταλάβει ο άλλος. Αν κάτι πέτυχα στην ακαδημαϊκή μου σταδιοδρομία ήταν το να δώσω στον κόσμο να καταλάβει τι σημαίνει φιλοσοφία και να την αγαπήσει. Η φιλοσοφία δεν έχει σκοπό να σου πει τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, αυτό το δίνει η επιστήμη. Ερχεται όμως να σου πει το πως αλλιώς θα μπορούσαν να ήταν τα πράγματα. Και επειδή μιλάει για πράγματα μη ορατά, χρησιμοποιεί μία γλώσσα περίεργη που πρέπει να μάθεις. Είναι σαν την κλασική μουσική. Αν έχεις συνηθίσει να ακούς ρεμπέτικα και σου βάλει κανείς την 9η του Μπετόβεν, θα πεις κλείσ’το. Οταν όμως εξοικειωθείς μ’ αυτό το είδος της μουσικής, θα καταλάβεις ότι σου προσφέρει μεγαλύτερες αισθητικές απολαύσεις. Και έτσι θα ακούς την 9η και όχι τον Καζαντζίδη.

Το να παίζετε στο θέατρο ποιες ανάγκες σας καλύπτει; Και πώς το αποφασίσατε;

Το πρώτο που θέλω να πω εδώ είναι ότι δεν δέχομαι την κριτική του γιατί ασχολούμαι με το θέατρο. Δέχομαι την κριτική ότι πιθανώς να μην είμαι καλός και ότι ταλαιπωρώ τον κόσμο. Μου προσφέρει μία ικανοποίηση που δεν μου προσφέρει το φαγητό ή το σεξ. Είναι μία άλλη είδους απόλαυση. Στα χρόνια που ασχολούμαι ενεργά με το θέατρο παίζοντας ως ηθοποιός εκείνο που κατάλαβα ήταν το πόσο πολύπλοκη είναι η ζωή. Σηκώνω το χέρι μου και το κάνω έτσι αυθόρμητα, χωρίς καμία δυσκολία, χωρίς να σκέφτομαι τίποτα. Στο θέατρο το πως θα σηκώσω το χέρι μπορεί να χρειαστεί και 20 επαναλήψεις μέχρι να πετύχω την κίνηση όπως πρέπει να είναι. Το κυριότερο ξέρετε ποιο είναι; Το θέατρο σε μαθαίνει να διαλέγεσαι, να συζητάς με τον άλλον. Ετσι όπως έχει γίνει σήμερα η ζωή μας, έχουμε απομακρυνθεί. Λένε ότι η τεχνολογία μας έφερε κοντά μα έχω βρεθεί σε παρέα που ο καθένας μιλούσε στο κινητό και δεν επικοινωνούσαμε μεταξύ μας. Το πιο σημαντικό πράγμα είναι η ανθρώπινη επαφή, να μπορείς να ακούς την αναπνοή του άλλου, τη φωνή του.