Eξετάσεις: Τι σημαίνει η λέξη

Με τις Πανελλήνιες εξετάσεις να είναι σε εξέλιξη, δεν θα μπορούσαμε να μην ασχοληθούμε με τη λέξη «εξέταση» και «εξετάσεις», στον πληθυντικό, ίσως επειδή όταν μαθαίνουμε για μια λέξη, την αποφορτίζουμε, κατά κάποιον τρόπο, από το ειδικό της βάρος, αυτό που κάνει χιλιάδες παιδιά, και τους γονείς τους να καρδιοχτυπούν αυτές τις μέρες.

Όλο αυτό το άγχος, βέβαια, θολώνει τα νερά, εντός των οποίων ψαρεύουν κάποιοι επιτήδειοι. Αυτή η ιστορία με τα «διαβασμένα» από ιερείς στιλό, για να γράψουν καλά τα παιδιά στις εξετάσεις, θα προκαλούσε τη θυμηδία, εάν δεν ήταν τόσο εξοργιστική. Δηλαδή η εκμετάλλευση της αγωνίας και της ανασφάλειας των ανθρώπων από τους (εμπορικούς) αντιπροσώπους του Υψίστου, δεν έχει όριο; Εάν πίστη, για κάποιους, σημαίνει να προσκυνάς τις πλαστικές παντόφλες του Αγίου Παϊσίου, και να γονατίζεις για να πάρεις «διαβασμένο» στιλό για να γράψεις Πανελλήνιες, τότε υπάρχει μεγάλο πρόβλημα στην Εκκλησία – αυτά είναι ειδωλολατρίες, όχι Χριστιανισμός.

Τέλος πάντων, η λέξη «εξέταση» σημαίνει προσεκτική παρατήρηση και μελέτη, ιατρική διερεύνηση της υγείας, αλλά, και στον πληθυντικό, (οι εξετάσεις) σημαίνει τη δοκιμασία που αποσκοπεί στην αξιολόγηση των γνώσεων ή των δεξιοτήτων κάποιου, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Η λέξη παράγεται απο το ρήμα «εξετάζω», «από το «εξ» και το «ετάζω», που σημαίνει «ελέγχω λεπτομερώς». Αυτό το «ετάζω», προέρχεται από το επίθετο «ετός», ινδοευρωπαϊκής ρίζας, που σημαίνει «αληθής»…

Η εξέταση, λοιπον , είναι εκείνη η διαδικασία που ακολουθείται για να λάμψει η αλήθεια. Η αλήθεια των ικανοτήτων, των γνώσεων, των πράξεων – «εξέταση» σημαίνει και την ανάκριση υπόπτου…  Κι αν ακολουθήσουμε αυτό το εννοιολογικό μονοπάτι, φτάνουμε σε ζοφερούς τόπους: στην Ιερά Εξέταση, ας πούμε, εκείνο το συμβούλιο των Καρδιναλίων της Ρωμαιοκαθλικής εκκλησίας που ήλεγχε δογματικά τις αιρέσεις και τιμωρούσε τους αιρετικούς…

Σίγουρα οι Πανελλήνιες, (που παλιότερα λέγονταν Πανελλαδικές…) δεν έχουν την αυστηρότητα εκείνου του ιερού και ευσεβούς δικαστηρίου, που μετρούσε με το δογματικό υποδεκάμετρο την υπακοή του εξεταζομένου στον Πάπα, και μετά έκοβε ό,τι περίσσευε, ή τέντωνε ό,τι υπολειπόταν… Όχι, οι Πανελλήνιες είναι μια δοκιμασία για τα παιδιά, που θα τους δώσει το εισιτήριο για την ανώτατη εκπαίδευση – τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Σίγουρα δημιουργούν στρες, σίγουρα πάντα νιώθεις λίγο ή πολύ άβολα όταν καλείσαι να αποδείξεις αυτό που είσαι κι αυτό που ξέρεις, αλλά, εντάξει, η ζωή δεν τελειώνει ούτε στο Λύκειο ούτε στο Πανεπιστήμιο.
Κι όσο για τα «διαβασμένα» στιλό, ο Καζαντζάκης έλεγε ότι «κάθε Ξύλο είναι Τίμιο, γιατί από κάθε ξύλο μπορείς να φτιάξεις Σταυρό»…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.