Θράσος: από πού προέρχεται η λέξη

Η αδιάντροπη τόλμη, η ιταμότητα, λέγεται θράσος, σύμφωνα με το Μείζον Ελληνικό Λεξικό. Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας είναι πιο περιγραφικό: ορίζει το θράσος ως «υπερβολική τόλμη που φτάνει στην αναίδεια, στην έλλειψη οποιωνδήποτε αναστολών».

Το θράσος λοιπόν, η θρασύτητα, η αυθάδεια, η ξετσιπωσιά, δηλαδή το άλλο άκρο της σεμνότητας, είναι κάτι που χαρακτηρίζει τόσο τους ανθρώπους, όσο και τα κράτη. Για παράδειγμα, η Ελλάδα απελευθερώνει σύμφωνα με το νόμο τους οκτώ Τούρκους στρατιωτικούς που βρήκαν καταφύγιο στη χώρα μας μετά το πραξικόπημα κατά της κυβέρνησης Ερντογάν, και η Τουρκία αποθρασύνεται. Απειλεί και ωρύεται, και για να καταστήσει απολύτως σαφές πως είναι ο νταής της γειτονιάς, στέλνει τα μαχητικά της να πετάξουν πάνω από τα ελληνικά νησιά. Για να εμπεδώσουμε πως, άμα λάχει, η γείτων δεν θα περιοριστεί σε προσβολές και λεκτικούς λεονταρισμούς.

Τώρα, μετά από όλα αυτά, θα μου πείτε πως μικρή σημασία έχει η ετυμολογία της λέξης θράσος. Και όμως. Η αρχαία λέξη «θράσος» παράγεται από τον όρο «θέρσος», απ’ όπου προέρχεται και η λέξη «θάρρος». Α, τί έχουμε εδώ; Μια κοινή καταγωγή των δύο λέξεων, του θράσους και του θάρρους. Όμως, στην πορεία των αιώνων διαφοροποιήθηκαν εννοιολογικά, σαν δυο αδέλφια που πήραν διαφορετικούς δρόμους στη ζωή τους… Το θάρρος, λοιπόν, προσδιορίζει τη θετική ιδιότητα της ανδρείας, της γενναιότητας, ενώ το θράσος εκφράζει την αρνητική, περιγράφοντας αυτό από το οποίο εμφορείται ο τολμηρός και ο αποφασιστικός μεν, ο οποίος όμως ξεπερνά τα όρια, και φτάνει στην αναίδεια. Γιατί όμως;

Ίσως επειδή ο θρασύς την έχει ψωνίσει, είναι αλαζόνας, έχει χάσει το μέτρο και υπερεκτιμά τις δυνάμεις του. Έτσι, συνεχίζει να πουλάει τσαμπουκά, μέχρι να διαπιστώσει, με συνήθως επώδυνο τρόπο, πως ο θαρραλέος που έχει απέναντί του έκανε υπομονή όχι από δειλία, αλλά από σύνεση.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.