Jorn Lier Horst: Έγινα συγγραφέας όταν βρήκα έναν άνδρα βιασμένο και σφαγμένο στο σπίτι του

Πώς είναι να είσαι επικεφαλής εγκληματολογικών ερευνών στην αστυνομία και παράλληλα να γράφεις μυθοπλασία για εγκλήματα; Πώς είναι να κάνεις το επάγγελμά σου χόμπι και το χόμπι σου επάγγελμα; Και τελικά να αφήνεις το “επίσημο” επάγγελμά σου για να αφιερωθείς στο κύριο πάθος σου;

Γεννημένος το 1970 στο Μπάμλε της βόρειας Νορβηγίας, ο Jοrn Lier Horst εργάστηκε ως αστυνομικός στο Λάρβικ από το 1995, αλλά πάντοτε αισθανόταν περισσότερο “αφηγητής”. Από τα χρόνια της φοίτησής του ακόμα στην Αστυνομική Ακαδημία της χώρας του, γοητεύτηκε από την αστυνομική λογοτεχνία και τελικά, κατέληξε να βιοπορίζεται από αυτή, όντας ένας εκ των πλέον επιτυχημένων “γραφιάδων” αστυνομικών τίτλων του καιρού του.

Θα έλεγε κανείς πως η… προϋπηρεσία του, ήταν το “αγροτικό” του.

Το 2004 αποφάσισε αρχικά να ασχοληθεί και με τα δύο του επαγγέλματα παράλληλα μέχρι να σταματήσει την καριέρα του ως επικεφαλής του Εγκληματολογικού Τμήματος στη Νορβηγική αστυνομία το 2013, και να δοθεί εξ ολοκλήρου στα βιβλία του. Μέσα σε αυτά τα χρόνια εφηύρε, εξέλιξε και εξελίσσει τον ήρωά του, τον William Wisting (Βίλιαμ Βίστιν), τις ιστορίες του οποίου μπορείτε να διαβάσετε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Η σειρά των αστυνομικών μυθιστορημάτων του Jorn Lier Horst με ήρωα τον μεθοδικό επιθεωρητή Wisting έχει σημειώσει πωλήσεις στη Νορβηγία, τόπο καταγωγής του συγγραφέα, πάνω από 1.500.000 αντίτυπα.

Αυτές τις μέρες ο Jorn Lier Horst βρέθηκε στην Ελλάδα, λίγο μετά τη βράβευσή του με ακόμη ένα βραβείο, το “The Nordic Noir Thriller of the Year Award 2018”. Το βράδυ της Τρίτης βρέθηκε στο βιβλιοπωλείο Monogram όπου συνομίλησε με το ελληνικό κοινό, ενώ το βράδυ της Τετάρτης έδωσε το “παρών” στο Ινστιτούτο Γκαίτε για μια συζήτηση που εντάσσεται στο πρόγραμμα: “Οι Βόρειες Χώρες αφηγούνται. Η αστυνομική λογοτεχνία των Βορείων Χωρών: Μυθοπλασία ή καθρέφτης της κοινωνίας τους;.

Το News 24/7 συνομίλησε μαζί του για την εμπειρία του ως επικεφαλής αστυνομικών ερευνών, για το τι κάνει τόσο ιδιαίτερη και αγαπητή τη Σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία, για την ταύτιση με τον ήρωά του αλλά και για τα μελλοντικά του πλάνα.

Ο λόγος λοιπόν στον Jorn Lier Horst:

Ένας πρώην επικεφαλής ερευνών της αστυνομίας γίνεται συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων

“Η αστυνομική λογοτεχνία πάντα με γοήτευε. Σαν νεαρός αναγνώστης αισθανόμουν πως αυτά τα βιβλία είχαν μια δική τους ζωτικότητα που με απορροφούσε και με έκαναν να βιώνω ένα συναρπαστικό ταξίδι. Οι λογοτεχνικοί γρίφοι ακόμα με γοητεύουν.

Ξεκίνησα το 2004 ενώ εργαζόμουν σαν επιθεωρητής. Το ντεμπούτο μου, The Key Witness (δεν έχει μεταφραστεί) βασίζεται σε ένα από τα πιο παράξενα και βίαια φονικά στα σύγχρονα χρονικά των εγκλημάτων της Νορβηγίας. Είναι ο φόνος του Ronald Ramm το 1995.

Ξεκίνησα την καριέρα μου ως συγγραφέας την πρώτη μου εργάσιμη μέρα στην αστυνομία

Ξεκίνησα την καριέρα μου ως συγγραφέας την πρώτη μου εργάσιμη μέρα στην αστυνομία ως επιθεωρητής εγκληματολογικών ερευνών. Ήταν η μέρα που ο Ronald Ramm βρέθηκε βιασμένος και δολοφονημένος στο σπίτι του, στη γενέτειρά μου το Larvik.

Ήταν συναρπαστική εμπειρία να βρίσκομαι στη “σκηνή” του εγκλήματος. Παρακολούθησα από κοντά όλη την έρευνα, ερεύνησα τη μάχη που δόθηκε μέχρι θανάτου από δωμάτιο σε δωμάτιο μέχρι τον εξωτερικό διάδρομο όπου βρέθηκε Ramm νεκρός και με τα χέρια δεμένα. Για έναν νέο αστυνομικό όπως ήμουν εγώ, ήταν συναρπαστικό να στέκομαι στο κατώφλι του φονικού και να βαδίζω στα χνάρια ενός αγνώστου δολοφόνου.

Έχω μεγάλη εμπειρία σε διάφορα είδη αστυνομικών ερευνών. Τα τελευταία δέκα χρόνια της καριέρας μου δούλεψα ως επικεφαλής ερευνών. Αυτό σημαίνει πως υπήρξα επικεφαλής σε μεγάλες και πολύπλοκες υποθέσεις. Αυτό το επαγγελματικό υπόβαθρο είναι η “δύναμή” μου σαν συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων. Το αστυνομικό σώμα παρέχει ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα για την παρατήρηση της κοινωνίας αλλά και ένα μοναδικό σημείο εκκίνησης για να αρχίσει κανείς να γράφει ρεαλιστικά αστυνομικά μυθιστορήματα. Αργά ή σύντομα, οι προβληματικές πτυχές της κοινωνίας μας καταλήγουν στα χέρια της αστυνομίας.

Ένα μέρος της δουλειάς μου ήταν να γνωρίζω τους δολοφόνους και τους βιαστές, να προσπαθώ να αντιληφθώ πώς σκέφτονται

Άφησα την αστυνομία τον Σεπτέμβριο του 2013 σχεδόν μετά από 20 χρόνια υπηρεσίας. Οι εμπειρίες που αποκόμισα εκεί με έχουν εν πολλοίς διαμορφώσει ως άνθρωπο και τα ίχνη αυτά, είναι ορατά στα βιβλία μου. Η δουλειά μου σαν επικεφαλής ερευνών μου επέτρεψε να γλιστρήσω πίσω από σημεία που δεν μπορεί να προσεγγίσει ένας πολίτης και να κινηθώ στα ίχνη αποτρόπαιων δολοφονιών.

Να δω τα απομεινάρια μιας μάχης ζωής και θανάτου. Να μπω σε σφραγισμένα δωμάτια που περιέχουν ανεξερεύνητα μυστικά. Εκεί μου αρέσει να “βάζω” τους αναγνώστες μου. Ένα μέρος της δουλειάς μου ήταν να γνωρίζω τους δολοφόνους και τους βιαστές, να προσπαθώ να αντιληφθώ πώς σκέφτονται. Να μιλάω με τις οικογένειες των θυμάτων. Να στέκομαι πρόσωπο με πρόσωπο με ανθρώπους που βιώνουν απόγνωση, θυμό, που θρηνούν ή αισθάνονται τύψεις, όλα αυτά ήταν πολύτιμα για μένα. Μου έμαθαν πολλά για την ίδια τη ζωή. Μου παρείχαν μια ιδιαίτερη απόχρωση για το έγκλημα, τους εγκληματίες και τα θύματα αξιόποινων πράξεων. Συνοψίζοντας, με βοήθησαν να αποκτήσω ένα πιο βιωματικό και αυθεντικό “νεύρο” για τα κείμενά μου”.

Πότε ξεκίνησε να γράφει και γιατί

“Είμαι αφηγητής. Πάντα ήμουν. Όταν περιπολούσα με τους συναδέλφους μου, τους έλεγα ιστορίες που σκάρωνα εκείνη την ώρα. Παρατήρησα ότι αυτό “έπιανε”. Κατάλαβα πως ήμουν καλός σε αυτό. Παρόλα αυτά, ουδέποτε ονειρευόμουν ως παιδί να γίνω αστυνομικός ή συγγραφέας και τελικά έγινα και τα δύο.

Θυμάμαι τη νύχτα που άρχισα να γράφω, το φθινόπωρο του 2001. Ήμουν στο σπίτι μου στο κρεβάτι, και ολοκλήρωνα την ανάγνωση ενός νορβηγικού αστυνομικού μυθιστορήματος. Το πέταξα στον τοίχο και είπα δυνατό στη γυναίκα μου που ήταν ξαπλωμένη στο πλάι μου, πως μπορούσα να γράψω καλύτερα. Μου είπε, “οκ λοιπόν, κάντο”. Έσβησα τα φώτα και ξάπλωσα για μισή ώρα πριν ξεκινήσω να γράφω.

Ήταν η ιστορία που σας είπα παραπάνω για τον Ronald Ramm”.

Ποιοι συγγραφείς τον έχουν εμπνεύσει

“Δεν θα μπορούσα να πω πως έχω “αγαπημένο συγγραφέα” αλλά θα έλεγα πως δεν θα ήμουν ο συγγραφέας που είμαι χωρίς τον Henning Mankell (πέθανε το 2015). Ούτε θα ήμουν ο αστυνομικός που ήμουν. Η πρώτη μας συνάντηση ήταν για να μιλήσουμε για τον Kurt Wallander (ο ήρωας του Mankell). Συγκεκριμένα για το βιβλίο “Faceless Killers” που εκδόθηκε στα Νορβηγικά το 1993. Το διάβασα κατά τις σπουδές μου στην Αστυνομική Ακαδημία και σκέφτηκα πως θα ήθελα να γίνω ένας επιθεωρητής σαν εκείνον. Ένας ορθολογικός και καλός επιθεωρητής που ηγείται σε κρίσιμες υποθέσεις. Έτσι θα έλεγα πως ο Mankell και ο πρωταγωνιστής του, έχουν σημαδέψει τη ζωή μου και τη δουλειά μου ως επικεφαλής επιθεωρητής της αστυνομίας”.

Τι κάνει τη Σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία τόσο ξεχωριστή;

“Πραγματικά αυτό αποτελεί ένα μυστήριο και για μένα. Πολλοί πιστεύουν πως οι αναγνώστες γοητεύονται από τη Σκανδιναβική μελαγχολία που διανθίζεται από τη συγγραφική σκοτεινιά, το λυκόφως και τα απέραντα τοπία. Άλλοι πιστεύουν πως έχει να κάνει με έναν χαμένο παράδεισο. Είναι οι περιγραφές για μια εύρυθμη κοινωνία που διέπεται από ένα κοινωνικό κράτος και ξαφνικά μέσα σε αυτή συναντά κανείς βία, οργή και δολοφονίες.

Σε πολλές συζητήσεις μου με αναγνώστες έχω προσπαθήσει να βρω την απάντηση. Πιστεύουν πως τα Σκανδιναβικά αστυνομικά βιβλία είναι πιο εκλεπτυσμένα και μου έχουν περιγράψει πως μέσα από αυτά τα αναγνώσματα έχουν σταματήσει να αντιμετωπίζουν την αστυνομική λογοτεχνία σαν μια “επιφανειακή” διασκέδαση.

Οι Σκανδιναβοί συγγραφείς έχουν πιο υψηλές φιλοδοξίες και εισάγουν το προσωπικό τους βίωμα και ποιότητα στο είδος

Η Σκανδιναβική λογοτεχνία αντιπροσωπεύει κάτι διαφορετικό συγκριτικά με τα αδιάφορα, τυποποιημένα αστυνομικά αφηγήματα που παρέχονται προς ανάγνωση. Οι συγγραφείς έχουν πιο υψηλές φιλοδοξίες και εισάγουν το προσωπικό τους βίωμα και ποιότητα στο είδος.

Τα Σκανδιναβικά αστυνομικά διαφοροποιούνται μεταξύ τους ως προς την περιγραφή των σκηνών του εγκλήματος, των χαρακτήρων, στη γλώσσα, την πλοκή και τη δράση. Παρόλα αυτά οι αναγνώστες ανά τον κόσμο τα αντιλαμβάνονται ως παρόμοια. Πρέπει να παραδεχθώ πως είμαστε μια ευρύτερη περιοχή με κοινή ιστορία και παραδόσεις και κοινές αντιλήψεις όσον αφορά τις κοινωνικές δομές και την ευημερία, εκτός από τα πολιτικά συστήματα και τα συστήματα αξιών.

Το “Αδιέξοδο” είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο μου στα ελληνικά. Είναι ένα κλασικό Σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα που εντάσσεται στην κατηγορία: μια αστυνομική επιχείριση που εντάσσεται σε ένα ποινικό σύστημα που προσπαθεί να είναι δίκαιο και να προστατεύει τον πολίτη, αλλά αποτυγχάνει. Η λεγόμενη “αγνείας πείρα” ήταν μια δικαστική μέθοδος κατά τον Μεσαίωνα. Ο κατηγορούμενος έπρεπε να γλείψει ένα καυτό κουτάλι που έβγαινε κατ’ ευθείαν από τη φωτιά και μετά ο ιερέας έπρεπε να εξετάσει τη γλώσσα για να εντοπίσει τα σημάδια που έφηναν οι “Θεοί”. Ένοχος ή αθώος; Οι πληγές στη γλώσσα ήταν εκείνες που αποφάσιζαν και να αποφασίσουν για τη ζωή ή τον θάνατο του κατηγορούμενου. Μπορεί το δικονομικό σύστημα να έχει αλλάξει από τότε αλλά εξακολουθεί να είναι θέμα ερμηνείας σημείων και εμβάθυνσης σε αυτό που βλέπουμε. Αλλά δεν είναι όλα όπως τα βλέπουμε”.

Πώς γράφει

“Ακολουθώ προσχέδιο, προσχεδιάζω τα πάντα από πριν, αλλά όταν αρχίζω να γράφω την ιστορία μου εξελίσσεται διαφορετικά, εμφανίζονται άνθρωποι που δεν είχα προγραμματίσει να εμφανιστούν”.

Ο ήρωας ως “καθρέφτης” του συγγραφέα. Ή αλλιώς, υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στον ίδιο και τον ήρωά του, τον William Wisting;

“Πριν από δεκαπέντε χρόνια σκεφτόμουν να φτιάξω έναν νέο Σκανδιναβό ήρωα, προβληματιζόμουν πολύ σχετικά με το τι θα έμοιαζε. Είχα κουραστεί να διαβάζω για ντετέκτιβ οι οποίοι απλά έλυναν περιπτώσεις δολοφονίας ενώ ήταν μεθυσμένοι μετά από ξενύχτια και να ξυπνάνε με ένα μπουκάλι ουίσκι δίπλα από το κρεβάτι τους. Ήθελα να φτιάξω έναν κεντρικό ήρωα που θα έμοιαζε πραγματικά με αστυνομικό όπως τους γνώριζα στην καθημερινή δουλειά μου στο αστυνομικό σώμα. Έτσι προέκυψε ο William Wisting, ένας δίκαιος, υποδειγματικός αστυνομικός αλλά, πάνω απ ‘όλα, ένας αξιοπρεπής και γνήσιος άνθρωπος. Μου αρέσει να πιστεύω πως έχουμε κοινά χαρακτηριστικά οι δυο μας”.

Τα μελλοντικά του πλάνα

“Γράφω για ένα κουαρτέτο κατά το οποίο ο Wisting καλείται να επιλύσει τέσσερις ανοιχτές υποθέσεις. Το πρώτο βιβλίο λέγεται “The Katharina Code” και βασίζεται στην προσωπική μου εμπειρία από μια τέτοια υπόθεση όταν ήμουν ντετέκτιβ στο ανθρωποκτονιών. Ήταν μια δολοφονία που επιλύθηκε μετά από δεκαπέντε χρόνια και με έφερε εκ νέου στην αίθουσα του δικαστηρίου το περασμένο καλοκαίρι”.

Εκτός από την best seller σειρά αστυνομικών μυθιστορημάτων με πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Wisting, ο Jorn Lier Horst είναι συγγραφέας της πολύ επιτυχημένης σειράς υποθέσεων μυστηρίου CLUE SERIES (για παιδιά ηλικίας 9-12 ετών), που κυκλοφορεί και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Διόπτρα με τίτλο σειράς ΟΜΑΔΑ ΔΡΑΣΗΣ ΚΛΟΥ.