“ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΑΝΣ ΑΝΔΡΕΣ”
Τον λένε Άλεξ και τώρα πια είναι χαρούμενος.
Ο Άλεξ Σοφούλης Παπαδόπουλος “τώρα είναι ο Άλεξ”, όπως ο ίδιος χαρακτηριστικά λέει, και αυτό είναι κάτι που τον κάνει να αισθάνεται επιτέλους ελεύθερος.
Ο ίδιος, μιλώντας στην ενότητα “Rainbow Stories” του Magazine, υποστηρίζει πως το να είναι κάποιος τρανς άνδρας στην Ελλάδα μοιάζει με ένα παζλ για δυνατούς λύτες και πως χρειάζεσαι περίσσιο θάρρος, αλλά και αποθέματα ενέργειας για να καταφέρει να αγκαλιάσει τα “θέλω” του.
Ο Άλεξ μιλά για τις διακρίσεις που βιώνουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα σε Κύπρο και Ελλάδα, για την τρανσφοβία που έχει δεχτεί ο ίδιος στο πέρασμα των χρόνων, ενώ αναφέρεται και στην εμπειρία της φυλομετάβασής του, μέσω της οποίας βρήκε κίνητρο να χαμογελά και να κάνει όνειρα για το μέλλον.
Τέλος, ο Άλεξ ζητά περισσότερη ορατότητα για τα τρανς άτομα και περιμένει απλά την ημέρα που η ταυτότητα φύλου των ανθρώπων θα έχει την ίδια σημασία, όσο και το χρώμα των ματιών τους…
“Μεγάλωσα στην Κύπρο, μια χρονική στιγμή που το να είσαι με κάποιον τρόπο διαφορετικός δεν συμπεριλαμβανόταν μέσα στις επιλογές του τί θα μπορούσες να κάνεις στη ζωή σου – και όχι μόνο γιατί ‘απαγορεύεται’ κοινωνικά. Μέχρι τα 19, αγνοούσα εντελώς την ύπαρξη των διεμφυλικών ανδρών. Δεν ζούσα κάτω από κάποια πέτρα, κι όμως παρόλα αυτά η σφαίρα της προσωπικής μου πραγματικότητας ήταν πολύ μακριά από οτιδήποτε θα μπορούσε να μου εξηγήσει γιατί νιώθω τα πράγματα που νιώθω ή γιατί ‘είμαι όπως είμαι’ – πόσω μάλλον να με καθησυχάσει για το ότι είναι εντάξει.
Το να είσαι τρανς στην Ελλάδα είναι ένα παζλ για δυνατούς λύτες.
Η αλήθεια είναι ότι όσο πιο μικρό το μέρος, τόσο πιο δύσκολο να καταλάβεις τον εαυτό σου. Φεύγοντας από την Κύπρο στα 17 για σπουδές στη Θεσσαλονίκη, όλη κι όλη η πραγματικότητά μου ήταν επικεντρωμένη στις εμπειρίες μου από το σχολείο, τις κατασκηνώσεις του κατηχητικού, και ένα πολύ μικρό μέρος του mainstream ίντερνετ που δε μπορούσε να μου δώσει και πολλά. Στη Θεσσαλονίκη ενηλικιώθηκα, γνώρισα ανθρώπους εντελώς διαφορετικούς από μένα, και ίδιους με εμένα με εντελώς διαφορετικές εμπειρίες, έζησα το πρώτο μου Pride, άρχισα να νιώθω ότι ίσως μου αναλογεί κι εμένα μια γωνίτσα στον κόσμο.
Φυσικά, παρόλο που η Θεσσαλονίκη ήταν άλμα μπροστά στη Λεμεσό, το να είσαι τρανς στην Ελλάδα είναι ένα παζλ για δυνατούς λύτες. Καταρχάς δεν υπάρχει υποδομή – όταν ο ψυχολόγος που θα του πεις ότι είσαι γκέι θα σου πει ‘ναι, αλλά προσπάθησες να μην είσαι;’, τι περιμένεις να σου πει όταν του πεις ‘είμαι τρανς’; Θα σε κοιτάει. Και το ξέρω, γιατί έχω βρεθεί κι εγώ στη θέση αυτού που κοιτούσε. Δεν είναι εύκολο να προσθέτεις πράγματα στην κοσμοθεωρία σου και πρέπει να θέλεις και να το κάνεις.
Και η Ελλάδα και η Κύπρος όπως είναι σήμερα δεν πολυθέλουν. Ούτε σαν χώρες με νόμους και υποδομή, για να βοηθήσουν έναν άνθρωπο να καταλάβει και να ζήσει με τον εαυτό του χωρίς προβλήματα, ούτε σαν κόσμος που κοιτάει τη δουλειά του και αφήνει τους άλλους να ζουν τη ζωή τους. Και η Κύπρος και η Ελλάδα σκαλώνουν σε αυτό τον τομέα – δε γίνεται να μην υπάρχει ομοιογένεια, αυτό που πιστεύω εγώ (είτε εγώ είμαι κράτος, είτε είμαι η κύρια θρησκεία, είτε είμαι ο μπατζανάκης του φαρμακοποιού) ότι είναι το σωστό πρέπει ντε και καλά να είναι και για όλους τους υπόλοιπους. Για αυτό δυσκολευόμαστε πάρα πολύ να έχουμε ένα πλαίσιο στο οποίο υπάρχει περιθώριο διαφοροποίησης.
Έπειτα, μετακόμισα στην Αγγλία, που παρόλο που τα πράγματα και εκεί δεν είναι τέλεια, υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο για αυτοδιάθεση. Δεν είναι ότι δεν υπάρχει τρανσφοβία ή ότι δεν υπάρχουν δυσκολίες με το σύστημα, αλλά τουλάχιστον υπάρχει ένα πλαίσιο το οποίο σου λέει ‘σε βλέπουμε και ξέρουμε ότι υπάρχεις’. Ο κόσμος είναι πολύ πιο συγκεντρωμένος στο να κοιτάει τη δουλειά του, παρά να κοιτάει τι κάνει ο άλλος για να τον κρίνει.
Προσπαθώ να ελέγχω το πώς μιλάω, τι λέω, πώς κινούμαι.
Αυτό που με στενοχωρεί περισσότερο είναι οι -φοβικές συμπεριφορές. Πιάνω τον εαυτό μου στην Κύπρο και στην Ελλάδα να συμπεριφέρομαι όσο πιο σις-στρέιτ μπορώ, γιατί φοβάμαι από πού μπορεί να μου έρθει κάτι που δεν περιμένω. Νιώθω πιο άσχημα πχ. στην Κύπρο για το γεγονός ότι είμαι κοντός, παρόλο που στην Αγγλία είμαι κατά πολύ περισσότερο πιο κοντός από τον average άντρα, μόνο και μόνο επειδή φοβάμαι ότι αυτό το χαρακτηριστικό μου στην Κύπρο ίσως δώσει αφορμή για κάποιο σχόλιο. Προσπαθώ να ελέγχω το πώς μιλάω, τι λέω, πώς κινούμαι – αφήνω το χέρι του συντρόφου μου στο ρομαντικό δρομάκι στη Σαντορίνη όταν ακούσω κόσμο να έρχεται.
Ίσως είμαι παρανοϊκός, αλλά δε βοηθάει το γεγονός ότι ξέρω ονομαστικά ανθρώπους που δε θα τους πείραζε να πουν κάτι για/σε κάποιον σαν εμένα ή το ότι ξέρω πραγματικές ιστορίες βίας. Και οκ, στο Λονδίνο υπάρχουν μερικά μέρη που ίσως είναι λιγότερο ασφαλή για ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο και μπορεί να πρέπει να προσέχεις λίγο παραπάνω, αλλά στην Ελλάδα και στην Κύπρο μέρη που είναι ασφαλή όντως δεν ξέρω αν υπάρχουν.
Δεν είχα ποτέ τις λέξεις για να περιγράψω αυτό που βίωνα.
Παρόλο που δεν ταυτίζομαι με την συχνά παρουσιασμένη ιστορία τρανς ατόμου που το ήξερε από παιδάκι και το γραμμικό αφήγημα ‘bullying στο σχολείο – φυλομετάβαση – τέλος’, η δικιά μου ιστορία δεν απέχει πάρα πολύ. Πάντα ήξερα ότι κάτι μου έφταιγε, έχω βιώσει κατάθλιψη από πολύ μικρή ηλικία, αλλά δεν είχα ποτέ τις λέξεις για να περιγράψω αυτό που βίωνα. Το να ανακαλύπτεις κάτι τόσο μεγάλο για τον εαυτό σου στα 20 είναι δίκοπο μαχαίρι, από την άποψη ότι σαν ενήλικας δεν μπορείς να το αποδώσεις σαν κάτι παιδικό που δεν είναι αρκετά σοβαρό για να του δώσεις σημασία, και είσαι πολύ πιο συνειδητοποιημένος για το τι θέλεις και πώς το θέλεις, αλλά ταυτόχρονα είναι κάτι το οποίο σου γκρεμίζει λίγο όλη την εικόνα που έχεις (και που έχουν και οι άλλοι) για τη ζωή σου και σε κάνει να νιώθεις ότι έχεις ‘χάσει’ ένα μεγάλο κομμάτι που θα μπορούσες να είχες ζήσει διαφορετικά.
Έχω βιώσει την τρανσφοβία σε διάφορες εκφάνσεις, από άσχετους στο δρόμο να αναρωτιούνται ‘τι είμαι’ στην αρχή, μέχρι πολύ άσχημες καταστάσεις στο πολύ στενό μου περιβάλλον, αλλά φροντίζω να κάνω συνειδητές επιλογές στο ποιους έχω γύρω μου και ποιανού η γνώμη μετράει, έτσι ώστε να ζω όσο πιο ήρεμα μπορώ.
Η δική μου φυλομετάβαση.
Η φυλομετάβαση σαν διαδικασία για μένα στο μεγαλύτερό της μέρος είναι μια συνεχόμενη άσκηση υπομονής. Υπομονή μέχρι να έρθει η σειρά σου να μιλήσεις με κάποιον ειδικό, υπομονή μέχρι να βγει το ένα ή το άλλο χαρτί για να μπορέσεις να αλλάξεις τα επίσημα σου έγγραφα, υπομονή μέχρι να βγει η απόφαση για το αν κάποιος τρίτος θεωρεί ότι είναι καλή ιδέα για σένα να αλλάξεις όνομα ή να αλλάξεις ταυτότητα ή να ξεκινήσεις ορμονοθεραπεία, ή να κάνεις κάποια επέμβαση. Και φυσικά υπομονή μέχρι να το καταλάβουν οι φίλοι σου, υπομονή μέχρι να το χωνέψουν οι δικοί σου, υπομονή μέχρι να το συνηθίσουν και σταματήσουν να σε φωνάζουν με λάθος όνομα (κι όταν δεν είσαι μπροστά), υπομονή όταν δεν το κάνουν. Επιπλέον είναι και πανάκριβο πολλές φορές- γιατί ναι μεν κάποια από τα έξοδα μπορεί να τα καλύψει το εκάστοτε σύστημα υγείας (εφόσον κάνεις άπειρη υπομονή), αλλά τα έξοδα δεν είναι μόνο ιατρικά και δεν αφορούν μόνο μεγάλες ιατρικές επεμβάσεις.
Δεν είναι εύκολη διαδικασία, και δεν είναι και κάτι που κάνεις και τελειώνει ποτέ πραγματικά, αλλά δεν είναι και κάτι που είναι επιλογή. Δεν ξύπνησε κανείς μια μέρα, βαριόταν, και είπε “α ξέρεις τι θέλω να κάνω στη ζωή μου; φυλομετάβαση”, το οποίο δυστυχώς είναι κάτι που δεν καταλαβαίνει πολύς κόσμος. Αλλά είναι εφικτό και η διαδικασία απαραίτητη όποια μορφή και να έχει, είτε περιλαμβάνει ορμονοθεραπεία και ιατρικές επεμβάσεις, είτε όταν απλώς ένα άτομο ζητήσει να χρησιμοποιήσουμε άλλες αντωνυμίες όταν μιλάμε γι αυτό – σίγουρα όμως θα μπορούσε να ήταν πολύ πιο απλό και ανώδυνο όλο αυτό αν το σύστημα νοιαζόταν λίγο περισσότερο για μας.
Το να είσαι διεμφυλικός δεν έρχεται χωρίς εμπόδια.
Όταν έκανα come out, πολλοί με έκαναν να πιστέψω ότι ως τρανς άτομο είναι αδύνατον να ζήσω ‘κανονικά’, πόσο μάλλον ‘καλά’. Δεν θα έβρισκα δουλειά, θα έχανα όποιο κύρος είχα στην κοινωνία, θα ζούσα σαν απόκληρος, ότι θα πάθαινα ένα σωρό αρρώστιες και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Ίσως επειδή στο μυαλό τους τα τρανς άτομα πρέπει να ζουν έτσι. Ίσως απλά επειδή τόσα ξέρουν τόσα λένε. Το να είσαι διεμφυλικός δεν έρχεται χωρίς εμπόδια – ειδικά για ένα άτομο που δεν συνάδει με το εκάστοτε κουτάκι φύλου που περιμένει η κοινωνία από αυτό: το να ταξιδέψει είναι πρόβλημα, γιατί το να αλλάξει το διαβατήριο του είναι πρόβλημα. Το να κάνει αίτηση για δουλειά είναι πρόβλημα, γιατί τα χαρτιά του είναι διαφορετικά από το όνομα και την εμφάνιση του. Το να πάει στο γιατρό είναι πρόβλημα, το να παντρευτεί είναι πρόβλημα, το να βγει στο δρόμο αργά το βράδυ είναι πρόβλημα.
Κι έπειτα, στην αρχή της μετάβασης μου, ένα από τα πράγματα που με τρόμαζε περισσότερο ήταν το τι θα συνέβαινε στην ταυτότητα μου. Ήταν μια περίεργη σκέψη στην οποία αναλώθηκα για λίγο καιρό – ότι το γεγονός ότι είμαι τρανς θα καταλάβει όλο μου το είναι και δε θα μπορώ να είμαι οτιδήποτε ανεξάρτητο από την ταυτότητα μου ως διεμφυλικό άτομο. Μερικά χρόνια αργότερα, συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν τόσο πολύ το πώς θα με αντιλαμβανόταν ο κόσμος, αλλά πώς αντιλαμβανόμουν εγώ τον εαυτό μου.
Ζω ως ένας καθημερινός άνθρωπος που είναι και τρανς.
Καθώς περνούσε ο καιρός, και πέρασα μερικά από τα σημαντικότερα ορόσημα της προσωπικής μου μετάβασης και είχα προσαρμοστεί στο “νέο” μου σώμα και ταυτότητα, πλέον είναι σαν να ήταν πάντα έτσι. Ζω ως ένας καθημερινός άνθρωπος που είναι και τρανς, και όχι το ανάποδο όπως φοβόμουν. Μπορώ απλά να είμαι, και να είμαι όπως θέλω, να γίνω ότι θέλω, να κάνω ο,τι θέλω χωρίς να περιορίζομαι σε κάποια ταμπέλα που έχω αποδώσει εγώ ή κάποιος άλλος στον εαυτό μου, κάτι που με έχει απελευθερώσει από το άγχος και τις προσδοκίες του “τι πρέπει ή μπορεί ένα τρανς άτομο να κάνει στη ζωή του”.
Φυσικά, έχω και όνειρα και διεκδικήσεις, και κάποια είναι πολύ στενά συνδεδεμένα με το γεγονός ότι είμαι τρανς – θα ήθελα ας πούμε εφόσον έχω την ευκαιρία να βοηθήσω όσο μπορώ να αυξηθεί η ορατότητα στα τρανς άτομα, να γεφυρωθεί το οικογενειακό χάσμα που προκαλείται μερικές φορές όταν ένα παιδί κάνει come out, να δω τη μέρα που η ισότητα σημαίνει κάτι – κυρίως όμως θέλω να ζήσω σαν ένας κοινός άνθρωπος ανάμεσα σε κοινούς ανθρώπους, και η ταυτότητα φύλου μου να έχει όση σημασία έχει το χρώμα των ματιών μου.
Ελπίζω σε μια μέρα που το να ανακοινώνεις ότι είσαι τρανς, έρχεται με την ίδια έκπληξη και τον ίδιο ενθουσιασμό που θα ερχόταν μια ανακοίνωση του ότι παντρεύεσαι ή ότι η αδερφή σου είναι έγκυος. Νέα τεράστια και υπέροχα για αυτόν που τα μοιράζεται, αλλά παρότι ευχάριστα, καθημερινά και όχι αξιοσημείωτα γι αυτόν που τα ακούει”.
