Ο επαναπατρισμός μετά τη μετανάστευση

Δεκαπέντε χρόνια ήταν αρκετά. Την περίοδο που η αστερόσκονη των Ολυμπιακών Αγώνων είχε σκεπάσει τον ουρανό της Ελλάδας, το λεωφορείο που μετέφερε την Ντίνα από την Γεωργία, έφτανε στην Αθήνα. Εργαζόταν ως οικονομολόγος μέχρι το 2004, όμως η εταιρεία στην οποία απασχολούταν, κήρυξε πτώχευση. Ο σύζυγός της, καθηγητής πανεπιστημίου, είχε επίσης σταματήσει να πληρώνεται. Η Ντίνα, αναζητούσε έναν τρόπο να ζήσει τα τρια παιδιά τους, μετά από μήνες ανεπιτυχούς αναζήτησης εργασίας στη χώρα της.

Το λεωφορείο την άφησε στην Αθήνα και από τον Πειραιά, επιβιβάστηκε στο καράβι για τα Χανιά. Εκεί βρισκόταν ήδη αρκετά χρόνια η αδελφή του συζύγου της, η οποία την έπεισε πως μπορούσε να βρει δουλειά και να εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή για την οικογένειά της. «Το μέλλον των παιδιών μου ήταν η προτεραιότητά μου. Δεν είχα τίποτε άλλο στο μυαλό μου. Στράφηκα αμέσως στην αδελφή του άντρα μου, αναζητώντας πληροφορίες για τη ζωή και την εργασία στα Χανιά. Έτσι αποφάσισα να δοκιμάσω. Ταξίδεψα ως τουρίστρια με λεωφορείο από τη Γεωργία ως την Αθήνα και από εκεί με καράβι για τα Χανιά. Δεν θα δοκίμαζα κάποιον παράτυπο τρόπο».

Οι πρώτοι μήνες ήταν δύσκολοι. Δεν αισθανόταν καλά και σύμφωνα με τους γιατρούς αυτό οφειλόταν και σε ψυχολογικούς λόγους, προτρέποντάς την να επιστρέψει στη Γεωργία. Εκείνη όμως είχε αποφασίσει να δουλέψει στην Ελλάδα. Ελληνικά έμαθε μαζί με τον 8χρονο γιο της πρώτης οικογένειας που την πήρε για δουλειά. «Όταν αυτός διάβαζε και μάθαινε την ελληνική αλφαβήτα, καθόμουν κι εγώ μαζί του για να μαθαίνω τη γλώσσα. Κι έτσι έμαθα ελληνικά. Πολύ σύντομα άρχισα να του διαβάζω και παραμύθια.»

Δεκαπέντε χρόνια ως οικιακή βοηθός σε διάφορα σπίτια, έβγαζε χρήματα για να στέλνει στην οικογένειά της. Τον Φεβρουάριο του 2019 αποφάσισε πως ήταν πλέον ώρα να επιστρέψει στη χώρα της. Αφού ενημερώθηκε για το πρόγραμμα των υποβοηθούμενων εθελούσιων επιστροφών, επικοινώνησε με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης.

17.000 μετανάστες έχουν επιστρέψει στις χώρες τους από το 2016 μέχρι σήμερα

Η Ντίνα δεν είναι μεμονωμένη περίπτωση. Από το 2010 που ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης εκτελεί το συγκεκριμένο πρόγραμμα, μέχρι σήμερα, περίπου 50.000 άνθρωποι που είχαν φτάσει στην Ελλάδα, αποφάσισαν να επιστρέψουν εθελοντικά στις χώρες καταγωγής τους. Μόνο την τελευταία τριετία 17.000 μετανάστες έφυγαν από την Ελλάδα για τις πατρίδες τους, είτε γιατί απέτυχαν να προσεγγίσουν την Ευρώπη, είτε για λόγους υγείας ή για να συναντήσουν ξανά τις οικογένειές τους.

Σύμφωνα με την Χριστίνα Νικολαϊδου, υπεύθυνη επικοινωνίας του ΔΟΜ, η συχνότητα των επιστροφών τον τελευταίο χρόνο, έφτασε τα 500 άτομα τον μήνα. «Συνεργαζόμαστε με το διπλωματικό σώμα και με τα γραφεία του ΔΟΜ στις χώρες που επιστρέφουν οι επωφελούμενοι του προγράμματος, ώστε να διευκολυνθεί αρχικά η ταυτοποίησή τους και στη συνέχεια η επανένταξη στην εκεί κοινωνία».

Από τους 17.000 που επέστρεψαν στις χώρες τους από το 2016 μέχρι σήμερα, η πλειοψηφία ήταν Πακιστανοί (4.292), ενώ ακολουθούν οι Ιρακινοί (4.187) και αρκετά πιο πίσω βρίσκονται οι Γεωργιανοί (1.972), οι Αλγερινοί (1.308), οι Αφγανοί (1.295) και οι Ιρανοί (1.123). Επιστροφές υπήρχαν ακόμη, στο Μαρόκο, το Μπαγκλαντές, την Αίγυπτο και την Ινδία.

«Το πρόγραμμα εθελοντικών επιστροφών» εξηγεί στο News 24/7 η Χριστίνα Νικολαϊδου, «χρηματοδοτείται κατά 75% από ευρωπαϊκούς πόρους και 25% από εθνικούς πόρους, ενώ δεν συμπεριλαμβάνει χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμες ζώνες, όπως η Συρία, η Υεμένη, η Παλαιστίνη κ.α. Αφορά ανθρώπους που έρχονται εθελοντικά στα γραφεία μας και μας ζητούν να τους βοηθήσουμε να γυρίσουν στις χώρες τους». Η συντριπτική πλειοψηφία όσων επέστρεψαν τα τελευταία τρια χρόνια ήταν άνδρες (12.077), ενώ οι γυναίκες έφτασαν τις 2.817 και τα παιδιά τα 2.120. Σε ορισμένες περιπτώσεις απευθύνθηκαν στον ΔΟΜ ολόκληρες οικογένειες.

«Τα τελευταία χρόνια αναπτύξαμε, εκτός από την επιστροφή, τη δυνατότητα οικονομικής ενίσχυσης για βιώσιμη επανένταξη όσων φεύγουν από την Ελλάδα. Έτσι, όσοι το επιθυμούν, ενισχύονται με ένα ποσό της τάξης των 1.500 ευρώ, ενώ μετά από τις συνεντεύξεις που πραγματοποιούμε, επικοινωνούμε με τα γραφεία του ΔΟΜ στις χώρες προέλευσης, για να διαπιστώσουμε τι περιθώρια υπάρχουν να βοηθηθούν σε επαγγελματικό επίπεδο οι άνθρωποι που επιστρέφουν εκεί» λέει η κ. Νικολαϊδου.

Πάντως, από το σύνολο των 17.000, μόλις 3.666 μετανάστες βρίσκονταν στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου και ζήτησαν να επιστρέψουν στις χώρες τους. Οι υπόλοιποι περίπου 13.500, ήταν άνθρωποι που ζούσαν στην ενδοχώρα και δεν είχαν έρθει απαραιτήτως το 2015. Αρκετοί βρίσκονταν και εργάζονταν στη χώρα για πολλά χρόνια.

Για περιπτώσεις ανθρώπων που δεν εμπίπτουν στην κατηγορία της Ντίνας, δημιουργήθηκε στην Αθήνα ένα Ανοιχτό Κέντρο Φιλοξενίας για τους εγγεγραμμένους στο πρόγραμμα εθελουσίων επιστροφών, ώστε να παρέχεται διαμονή και φροντίδα σε όσους δεν έχουν πού να μείνουν μέχρι να φύγουν από την χώρα, με την διαδικασία πάντως να μην είναι χρονοβόρα, καθώς όσοι πραγματοποιούν αίτηση, επιστρέφουν στην πατρίδα τους συνήθως εντός δύο ή τριών εβδομάδων.

Η Ντιάνα, η γεωργιανή οικονομολόγος που έφυγε από την Κρήτη μετά από δεκαπέντε χρόνια εργασίας εκεί, αφού παρακολούθησε μια συμβουλευτική συνεδρία, έμαθε πως μπορεί να λάβει οικονομική βοήθεια για την επανένταξή της στη χώρα της. Την ίδια εβδομάδα επέστρεψε στη Γεωργία και ζει κοντά στους τρεις γιούς της, έχοντας στήσει ένα δικό της μικρό κατάστημα.