Ιερά Σινδόνη: 5 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για το “σάβανο” του Ιησού

Για την αυθεντικότητα και την προέλευσή της έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις και έχουν εκπονηθεί δεκάδες επιστημονικές αναλύσεις, έρευνες και χρονολογήσεις. Η Ιερά Σινδόνη που ο θρύλος θέλει να είναι το νεκρικό σάβανο του Ιησού παραμένει σήμερα ίσως τα πιο πολυσυζητημένο, πολυμελετημένο και αμφιλεγόμενο κειμήλιο του χριστιανικού κόσμου.

Με αφορμή τη νεότερη επιστημονική μελέτη που διαπιστώνει ότι στο ύφασμα είχαν τυλιχτεί χρυσά βυζαντινά νομίσματα, το News 24/7 παρουσιάζει όσα έχουν γίνει γνωστά για την ιστορία της θρυλικής Σινδόνης καθώς και τις επιστημονικές μελέτες που αντικρούονται μεταξύ τους για τη δημιουργία και αυθεντικότητά της:

1. Τι είναι η Ιερά Σινδόνη

Η Ιερά Σινδόνη ή Σινδόνη του Τορίνο είναι ένα λινό ύφασμα κιτρινωπού χρώματος, εξυφασμένο από ίνες λιναριού με το μοτίβο του ψαροκόκαλου που συνηθιζόταν στην αρχαία Αίγυπτο την εποχή του Ιησού Χριστού. Σήμερα φυλάσσεται και εκτίθεται στο αφιερωμένο σε αυτήν παρεκκλήσι του Καθεδρικού του Τορίνου.

Με μήκος στα 4,4 μέτρα και πλάτος στα 1,1 μ., στο ύφασμα φαίνεται να έχει αποτυπωθεί η εικόνα ενός γενειοφόρου άντρα. Η τοποθέτησή του πάνω στο ύφασμα πιστεύεται ότι ταιριάζει σε ένα σώμα που έχει σταυρωθεί και τραυματιστεί.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την ανάλυση, η Ιερά Σινδόνη παρουσιάζει πιθανότατα έναν άνδρα περίπου 30 χρονών, με ύψος 1,80 μέτρα και βάρος 77 κιλά. Σε όλο το μήκος του υφάσματος υπάρχουν διάσπαρτες κηλίδες αίματος, με τα σημεία των σημαδιών να υποδεικνύουν τραύματα από σταύρωση. Εμφανείς είναι επίσης οι τρύπες από καψίματα αλλά και υπολείμματα από σταγόνες νερού.

2. Ο εικονιζόμενος άνδρας

Ο άνθρωπος της Σινδόνης φέρει στους καρπούς των χεριών και το κάτω μέρος των ποδιών σημάδια από τραύματα σταύρωσης, αλλά και στην πλάτη ίχνη από μαστίγωση. Όσο για το πρόσωπό του, φέρει ευδιάκριτες διογκώσεις που θεωρήθηκαν αιματώματα από βασανισμό, τα οποία είναι ιδιαιτέρως ορατά στο δεξί μάγουλο. Σε όλο το μήκος του σώματος υπάρχουν σημάδια από μώλωπες και πληγές.

Στο μέτωπο, στον αυχένα και στα μαλλιά που είναι μακριά, υπάρχει αίμα, ενώ πληγές καλύπτουν την περιφέρεια του κεφαλιού, που μάλλον έχουν προκληθεί από στεφάνι φτιαγμένο από μυτερά αγκάθια. Στο στήθος και στην πλάτη φαίνονται γδαρσίματα, που πιθανώς έγιναν από μαστίγιο, όργανο βασανισμού των ρωμαϊκών χρόνων. Στη δεξιά ωμοπλάτη, υπάρχουν τετραγωνικές εκχυμώσεις που αποδίδονται σε βαρύ αντικείμενο, που μπορεί να ήταν ο οριζόντιος δοκός του σταυρού που ο καταδικασμένος κουβαλούσε μέχρι τον τόπο της εκτέλεσης. Στη δεξιά θωρακική περιοχή βρέθηκαν σημάδια αίματος, που έχουν τα χαρακτηριστικά εκείνα πτωτικού αίματος.

3.  Η “ύποπτη” προϊστορία

Η προϊστορία της Σινδόνης βρίθει από πλούσιο παρασκήνιο και θρύλους, αν και τίποτα δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ή έστω να ελεγχθεί, καθώς οι όποιες αναφορές εξαντλούνται στην επικράτεια του μύθου. Πιθανολογείται ότι μετά τη Σταύρωση και την Ανάσταση του Χριστού (ή όταν η Ιερουσαλήμ καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 70 μ.Χ.) μεταφέρθηκε στην Έδεσσα της Μικράς Ασίας (σημερινή Ούρφα της Τουρκίας). Είχε γίνει γνωστό ως Άγιο Μανδύλιο ή Εικόνα της Έδεσσας, γιατί ήταν διπλωμένη έτσι ώστε να φαίνεται, μόνο το πρόσωπο μέσα σε ανοιχτή θήκη. Οι Βυζαντινοί εισέβαλαν στην Έδεσσα το 944 μ.Χ. με σκοπό να αποκτήσουν το ύφασμα και να το πάρουν μαζί τους στην Κωνσταντινούπολη. Η Δ’ Σταυροφορία το 1204 λεηλάτησε την Βασιλεύουσα, και μέχρι τον 14ο αιώνα η Σινδόνη εξαφανίστηκε.

Ιστορικές αναφορές στη Σινδόνη του Τορίνο χρονολογούνται από το 1354. Νωρίτερα, υπάρχουν υπόνοιες πως ανήκε στο Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών, για τους οποίους υποστηρίζεται πως την είχαν στην κατοχή τους για 200 χρόνια περίπου. Οι τελευταίοι Ναϊτες που εικάζεται ότι κατείχαν τη σινδόνη ήταν ο Ζακ ντε Μολέ και ο Ζοφρέ Ντε Σαρνέ, οι οποίοι κάηκαν στην πυρά το 1314, μετά την διάλυση του Τάγματος. Ως πρώτος κάτοχός της αναγνωρίζεται με ασφάλεια ο Γάλλος ιππότης Ζοφρέ Ντε Σαρνέ. Ο ίδιος είχε χτίσει μία φτωχική εκκλησία στο Λιρέ της Γαλλίας, και ενώ η οικογένειά του ήταν σε οικονομικό αδιέξοδο, αποφάσισε να εκθέσει εκεί τη Σινδόνη. Ο επίσκοπος της περιοχής Ερρίκος του Πουατιέ, αντέδρασε για την αυθεντικότητά της και υπέβαλλε μνημόνιο, το οποίο ανέφερε πως μετά από εξετάσεις που έκανε στη Σινδόνη, τη βρήκε πλαστή, αναφέροντας επίσης πως είχε ανακαλύψει και τον καλλιτέχνη που τη φιλοτέχνησε.

Η Σινδόνη αμέσως αποσύρθηκε, για να εκτεθεί εκ νέου το 1389. Ο γιος του Ντε Σαρνέ, αγνοώντας τον τοπικό επίσκοπο, πήρε άδεια από τον Πάπα, παραδεχόμενος εξ αρχής πως δεν ήταν γνήσια, αλλά αντίγραφο. O επίσκοπος της περιοχής Πιέρ Ντ΄Αρσί, σε μνημόνιο προς τον Πάπα Κλήμεντα Ζ’, χαρακτήριζε τη Σινδόνη ως απάτη, αναφερόμενος στις προγενέστερες έρευνες του Ερρίκου του Πουατιέ.

Το 1452, το ύφασμα πωλήθηκε στο Λουδοβίκο δούκα της Σαβοΐας, ο οποίος ανέγειρε ειδικό παρεκκλήσι και τοποθέτησε τη Σινδόνη στο Σαμπερύ της Γαλλίας το 1464. Το 1532, προκλήθηκε πυρκαγιά στο παρεκκλήσι, που προκάλεσε φθορές στη Σινδόνη, με αποτέλεσμα η οικογένεια της Σαβοΐας να τη μεταφέρει στο Τορίνο της Ιταλίας, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

4. Είναι αυθεντική;

Η αυθεντικότητα του κειμηλίου αμφισβητήθηκε από εκκλησιαστικούς κύκλους και επιτόπιες έρευνες ήδη από την πρώτη στιγμή που αναδύθηκε επισήμως -αν και μυστηριωδώς- στα χέρια του Ναΐτη Ιππότη. Ωστόσο η πολιτική και θρησκευτική της σημαντικότητα είχε τη δύναμη να παραμερίζει τις επικρίσεις, κι έτσι πορεύτηκε η Ιερά Σινδόνη μέχρι και τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ολοένα και πιο πολλοί παρατηρούσαν τους ύποπτους χρωματικούς τόνους της άγιας απεικόνισης, που θύμιζαν υπόπτως τα αρνητικά φωτογραφικού φιλμ.

Η επίσημη Καθολική Εκκλησία περιοριζόταν να δίνει όλους αυτούς τους αιώνες την ευλογία της στο κειμήλιο, χωρίς ωστόσο να παίρνει ποτέ ρητή θέση για την αυθεντικότητά του. Οι επίμονες προσπάθειες ωστόσο των ερευνητών για τη συντήρηση και την επιδιόρθωσή του οδήγησαν το 1988 στην πρώτη ποτέ επιστημονική μέθοδο διακρίβωσης της αυθεντικότητάς του: Τρεις ανεξάρτητες μεταξύ τους αλλά και με το Βατικανό έρευνες του 1988 (από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το Πανεπιστήμιο της Αριζόνας και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ελβετίας) υπέδειξαν ότι η Ιερά Σινδόνη είναι μεσαιωνικό κατασκεύασμα και τοποθετούν την παρασκευή της κάπου μεταξύ 1260-1390. Η ραδιοχρονολόγηση άνθρακα δεν άφηνε περιθώρια αμφιβολίας, αν και αμέσως πάμπολλοι έσπευσαν να την υπερασπιστούν κάνοντας λόγω πως τα δείγματα των ερευνών προέρχονταν από τα μπαλώματα της αποκατάστασης του 1532-1534.

Το Βατικανό από πλευρά του παρήγγειλε μελέτη σε ομάδα ιταλών ερευνητών της Εθνικής Υπηρεσίας Νέων Τεχνολογιών, Ενέργειας και Βιώσιμης Οικονομικής Ανάπτυξης (ΕΝΕΑ), η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εικόνα στο ύφασμα δεν μπορεί να αποτελεί έργο απατεώνων του Μεσαίωνα, αλλά πρέπει να δημιουργήθηκε από μια υπερφυσική λάμψη φωτός (που πιθανώς να προήλθε, όπως υποθέτουν, από μια πανίσχυρη υπερφυσική απελευθέρωση ενέργειας, η οποία συνόδευσε την Ανάσταση του Χριστού).

Κατά τα λεγόμενά τους, μόνο μια σύντομης διάρκειας και έντονη εκπομπή κατευθυνόμενης υπεριώδους ακτινοβολίας θα μπορούσε να χρωματίσει με τέτοιον τρόπο ένα λινό ύφασμα.  Οι ερευνητές της Οξφόρδης κατακεραύνωσαν τα νέα αποτελέσματα που μιλούν για «θαυματουργική απεικόνιση» υπεραμυνόμενοι της θέσης τους ότι η μελέτη τους δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας για τη μεσαιωνική χρονολογία του υφάσματος γύρω στον 13ο αιώνα, αρνούμενοι σθεναρά το αντεπιχείρημα περί μόλυνσης εκ των υστέρων. Όσο για τα συμπεράσματα των ιταλών ερευνητών, οι Οξφορδιανοί δήλωσαν πως «επειδή μπορούν να παραχθούν παρόμοια αποτελέσματα με υπεριώδες λέιζερ, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και ο μόνος τρόπος που κάτι τέτοιο (η απεικόνιση) μπορεί να δημιουργηθεί σε πρώτη φάση».

Το 1999, ομάδα ισραηλινών επιστημόνων ανακοίνωσε ότι η γύρη που βρέθηκε πάνω στο ιερό ύφασμα προέρχεται από την περιοχή των Αγίων Τόπων.

Μια μελέτη του 2005 ενός χημικού από το Εθνικό Εργαστήριο «Los Alamos» απέρριψε τη μελέτη του 1988, λέγοντας ότι πραγματοποιήθηκε σε  ένα επίθεμα που τοποθετήθηκε στο ύφασμα κατά τη μεσαιωνική εποχή. Σύμφωνα με τα δικά του συμπεράσματα, η Σινδόνη μπορεί να είναι μεταξύ 1.300 και 3.000 χρόνων.

Το 2015 ομάδα ιταλών ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα, μελετώντας τη γύρη και τη σκόνη που βρέθηκε στο ύφασμα της Σινδόνης, ανακάλυψε ότι προέρχεται από αρκετές ομάδες φυτών της Μεσογείου. Το τελικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι το διάσημο κομμάτι υφάσματος πρέπει να δημιουργήθηκε αρχικά στην Ινδία και στη συνέχεια να μεταφέρθηκε από την Εγγύς Ανατολή στο Τορίνο της Ιταλίας.

5. Τα νέα ευρήματα

Σε εργασία που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Journal of Cultural Heritage από ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου της Πάντοβα, αναφέρεται ότι στο κειμήλιο ανακαλύφτηκαν ίχνη που πιθανώς σχετίζονται με βυζαντινά νομίσματα.

Ειδικότερα, η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε με χρήση ενός ηλεκτρονικού μικροσκοπίου με περιβαλλοντική σάρωση σε συνδυασμό με έναν φασματογράφο ακτίνων Χ, κατέληξε στον εντοπισμό ιχνών «ηλέκτρου», ενός μείγματος χρυσού και αργύρου με μικρά ποσοστά μολύβδου. Παράλληλα, μετρήθηκε το ποσοστό των στοιχείων που περιέχονταν στα βυζαντινά νομίσματα που κόπηκαν μεταξύ 11ου και 12ου αιώνα.

Διαπιστώθηκε πως υπάρχει πλήρης ταύτιση μεταξύ των ιχνών των μικροστοιχείων που εντοπίστηκαν στη Σινδόνη με τα βυζαντινά νομίσματα. Το εύρημα αυτό αντικρούει τη χρονολόγηση του 1988 με χρήση ραδιενεργού Άνθρακα 14 (που αποφάνθηκε πως η Σινδόνη ανήκει στον 14ο αιώνα) και ενισχύει την υπόθεση της δημιουργίας στάμπας πάνω στο λινό, με το πάτημα ενός νομίσματος πάνω στο ύφασμα, για προσωπικούς λατρευτικούς λόγους…