Φίλιπ Ροθ: Από πού κρατά η σκούφια του

Προχτές έφυγε ένας από τους πιο επιδραστικούς και πολυβραβευμένους συγγραφείς του καιρού μας – ο Αμερικανός Φίλιπ Ροθ.  Δύναμη και βάθος είχαν τα έργα του, που αγαπήθηκαν από εκατομμύρια αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, χαρίζοντάς του τη δίκαιη αναγνώριση.

Ο Φίλιπ Ροθ γεννήθηκε πριν από 85 χρόνια στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ – ήταν το δεύτερο παιδί μιας αμερικανοεβραϊκής οικογένειας, πρώτης γενιάς Αμερικανών. Οι παππούδες του είχαν μεταναστεύσει στην Αμερική από τη Γαλικία της Κεντρικής Ευρώπης, μιας περιοχής ανάμεσα στην Πολωνία και την Ουκρανία, που κάποτε είχε υπάρξει τμήμα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας.

Οι πρόγονοι του Ροθ ήταν Εβραίοι, όπως είπαμε. Κατά πάσα πιθανότητα ανήκαν στην ομάδα των Ασκενάζι Εβραίων που ζούσαν στην Κεντρική Ευρώπη και τη Γερμανία για αιώνες. Το επώνυμό του τώρα, το «Ροθ» (Roth), έχει μάλλον περιπεπλεγμένη ετυμολογική προέλευση.

Επειδή οι Εβραίοι γενικώς δεν έπαιρναν τα επώνυμα των κατοίκων στις χώρες όπου διέμεναν, επιλέγοντας επίθετα με εβραϊκή ρίζα, το «Roth» μάλλον προέρχεται από το «Sephirot/Sephritoth», που είναι ο πληθυντικός του «Sefirot». Τα δέκα Σεφιρώθ, όπως αποδίδεται ο εβραϊκός όρος στα ελληνικά, είναι, σύμφωνα με τον εβραϊκό μυστικιστικό σύστημα της Καμπάλα, δέκα σφαίρες, δηλαδή ενότητες, που είναι απορροές του ίδιου του Θεού, όπου ενυπάρχουν όλες οι πνευματικές δυναμεις, μέσω των οποίων αποκαλύπτει ο Θεός το πρόσωπό του στους ανθρώπους.

Βέβαια, τη λέξη «ροθ» (roth) τη συναντάμε εκτός από τους Ασκενάζι Εβραίους και στη Μεσαιωνική Σκοτία, Αγγλία και Γερμανία. «Ροθ» είναι το κόκκινο χρώμα, και ειδικά για τους Αγγλο-Σάξονες της Βρετανίας των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων, σημαίνει  εκείνους που έχουν κόκκινα μαλλιά, τους κοκκινομάλληδες. Στους αρχαίους Γερμανούς, «ροθ» σημαίνει το αίμα που χύνεται από ένα πολεμιστή στη μάχη… Επίσης, στους Γερμανούς, «ροθ» είναι  και ο φημισμένος άνθρωπος, καθώς η γερμανική λέξη «roth» παράγεται από το «hroth», που σημαίνει φήμη, δόξα.

Απ’ όπου και να προέρχεται το όνομα του πάντως, από τις εκδηλώσεις του Θεού, το αίμα που χύνεται ή τη δόξα, ο Φίλιπ Ροθ, σίγουρα ήταν ένας θαρραλέος μαχητής της πένας, ένας γραφιάς που έφτασε βαθιά στην ανθρώπινη ψυχή, και η δόξα που κέρδισε του αξίζει.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.