Ο Brice Marden στο Κυκλαδικής: Η Ύδρα “ανοίγει” διάλογο με την αρχαιότητα

Λάτρης του ελληνικού φωτός και αθεράπευτα ερωτευμένος με την Ύδρα! Ο Αμερικανός εικαστικός καλλιτέχνης Brice Marden μάς δίνει την ευκαιρία να κάνουμε “μικρές ασκήσεις διαλογισμού” μπροστά από τα έργα του, στο πλαίσιο της έκθεσης “Brice Marden και Ελληνική Αρχαιότητα”, που διοργανώνεται από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Σαράντα τέσσερα έργα του Brice Marden, τρία εκ των οποίων δημιούργησε ειδικά για αυτή την έκθεση, ανοίγουν μία πόρτα στο πιο προσωπικό σύμπαν του 83χρονου μινιμαλιστή, που κάποιοι στον χώρο της τέχνης αποκαλούν “μύθο”.

Τα έργα του, στο πλαίσιο της σειράς εκθέσεων “Θεϊκοί Διάλογοι”, συνομιλούν με 16 επιλεγμένες αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.

Στη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση της έκθεσης (19/05) η Πρόεδρος & Διευθύνουσα Σύμβουλος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Kασσάνδρα Μαρινοπούλου μίλησε με θαυμασμό για τον διεθνούς φήμης καλλιτέχνη: “Φέτος, έχουμε τη μεγάλη τιμή να φιλοξενούμε τον Brice Marden, ο οποίος έχει καθορίσει, αναμφίβολα, με το έργο του τη σύγχρονη ιστορία της τέχνης. Ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Μουσείου να παρουσιάσει το έργο του στο πλαίσιο της σειράς ‘Θεϊκοί διάλογοι’ και δημιούργησε τρία έργα, ειδικά για την έκθεση του Μουσείου. Τα τελευταία 15 χρόνια ο καλλιτέχνης εμπνέεται από το ελληνικό τοπίο και την ελληνική αρχαιότητα. Εχει πολύ στενή σχέση με τη χώρα μας και ιδιαίτερα με το νησί της Ύδρας, όπου η καθαρότητα του τοπίου τον έχει επηρεάσει βαθιά”.

Η έκθεση περιλαμβάνει 44 ζωγραφικούς πίνακες, σχέδια, επιζωγραφισμένα μάρμαρα και σημειωματάρια που παρουσιάζουν ένα ευρύ φάσμα της καλλιτεχνικής του παραγωγής, αποκαλύπτοντας την οξεία παρατηρητικότητα, τη σπάνια αφαιρετική ματιά και τον συντονισμό του με τη μεταφυσικότητα της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς.

“Τρυπώσαμε στο στούντιο του καλλιτέχνη”

Η Aφροδίτη Γκόνου, Σύμβουλος Προγράμματος Σύγχρονης Τέχνης του Μουσείου, παραδέχθηκε ότι η διοργάνωση αυτής της έκθεσης ήταν ένα όνειρο πολλών χρόνων το οποίο έγινε πραγματικότητα γιατί “Όλα έρχονται τη σωστή στιγμή”.

Παίρνοντας τον λόγο ο επιμελητής της έκθεσης και γνωστός εικαστικός καλλιτέχνης Δημήτρης Αντωνίτσης ανέφερε: “Με αυτή την έκθεση το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης έχει περάσει στη στροφή και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) και την Εθνική Πινακοθήκη. Γιατί μία τέτοια έκθεση στον ελληνικό χώρο δείχνει τον συντονισμό που έχει ο καλλιτέχνης με το μουσείο, αλλά και το πόσο έτοιμο είναι ένα μουσείο να ακούσει μία τέτοια πρόταση και να την υλοποιήσει μέσα σε 4,5 μήνες. Έχω παρακολουθήσει εκθέσεις αντίστοιχες αυτού του καλλιτέχνη, που η προετοιμασία τους πήρε χρόνια”.

Εξηγώντας το κόνσεπτ πίσω από την έκθεση ο Δημήτρης Αντωνίτσης ανέφερε ότι: “Εμείς μπορέσαμε να τρυπώσουμε στο στούντιο του καλλιτέχνη και να πάρουμε έργα τα οποία ήταν πολύ προσωπικά του. Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης έκθεσης. Στον πρώτο όροφο υπάρχει το έργο που κοσμεί την κουζίνα του σπιτιού του Brice Marden στο Μανχάταν και το… αφαιρέσαμε. Το έργο που βλέπει όταν πίνει τον καφέ του το πρωί, το έχουμε εμείς για τρεις μήνες εδώ!”.

Από το λάθος του επιστάτη προέκυψε ένα εικαστικό δώρο!

Ένα περιστατικό που ανέφερε ο επιμελητής είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. “Τρία καινούργια έργα έγιναν αποκλειστικά και μόνο για αυτή την έκθεση. Αυτά τα τρία έργα εστάλησαν από το στούντιο της Ύδρας στη Νέα Υόρκη, γιατί δεν μπορούσε ο καλλιτέχνης να έρθει να τα επιχρωματίσει εδώ. Όταν τα έφεραν πίσω, και τα ανοίξαμε με τους συντηρητές του Μουσείου, είδαμε ότι το ένα είχε ακόμα το μαρκαδόρο του επιστάτη. [Για λόγους μεταφοράς είχε ζητηθεί να γραφτεί επάνω στο μάρμαρο πόσα κιλά ήταν το κάθε κομμάτι]. Ο καλλιτέχνης είχε επέμβει επάνω στο μαρκαδόρο και από το λάθος του επιστάτη προέκυψε ένα εικαστικό μεγαλείο. Με σμυριδόπανο και λεπιδάκι ο καλλιτέχνης είχε ξύσει και αφαιρέσει την πληροφορία και το έχει φέρει εκεί που θέλει. Ολη η έκθεση έχει πολλά τέτοια παιχνίδια. Θέλουμε – μεταξύ άλλων – να δείξουμε ότι ένας καλλιτέχνης που είναι τόσο μονολιθικός έχει κάποιες στιγμές που βλέπεις και το προσωπικό του χιούμορ”.

Και τέλος, όπως αναφέρει ο Δημήτρης Αντωνίτσης: “Θα ήθελα ο επισκέπτης να βιώσει την έκθεση αυτή ως μια ροή τόσο σε ένα αρχαιοελληνικό συνεχές, όσο και σε αυτό του μινιμαλισμού. Ακόμα και σήμερα στο στούντιο του καλλιτέχνη στην Ύδρα, μέσα σε ένα ντουλάπι του σπιτιού του, είναι στημένες σε μικρές ενότητες καρτ ποστάλ αρχαιοελληνικής γλυπτικής, πολυκαιρισμένες σε κιτρινισμένο πια χαρτί, με περιγραφές στην καθαρεύουσα. Στην έκθεση αυτή επιχείρησα να αντιστρέψω τους όρους του “ντουλαπιού” με τις αρχαιολληνικές αναφορές του Marden: Το Μέγαρο Σταθάτου γίνεται το “ντουλάπι” όπου τοποθετώ και φυλάω τα έργα του μεγαλύτερου εν ζωή μινιμαλιστή.»

Ο Brice Marden εμπνέεται από το ελληνικό τοπίο και από την ελληνική αρχαιότητα

Με μια πορεία έξι δεκαετιών, ο Marden συνεχίζει να συναρπάζει με τη χειρονομιακή απλότητα των έργων ζωγραφικής και των σχεδίων του. Το έργο του αντλεί από τη μακρά ιστορία της τέχνης, συνδυάζοντας στοιχεία τόσο από τον Μινιμαλισμό και τον Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό όσο και από την αρχαία καλλιγραφία και την ποίηση. Εδώ και πάνω από πενήντα χρόνια, o καλλιτέχνης εμπνέεται από το ελληνικό τοπίο και από την ελληνική αρχαιότητα.

Η σχέση του με την Ελλάδα ξεκινάει το 1971 όταν ταξίδεψε πρώτη φορά στην Ύδρα, μαζί με τη σύζυγό του Έλεν, που είναι επίσης ζωγράφος. Μαγεμένοι από το φως και την «τέχνη των παλαιότερων πολιτισμών», αγόρασαν ένα σπίτι εκεί δύο χρόνια αργότερα. Έκτοτε έρχονται στο νησί σχεδόν κάθε καλοκαίρι. Η καθαρότητα του υδραϊκού τοπίου έχει επηρεάσει βαθιά τον Marden, ο οποίος αντλεί έμπνευση από την παρατήρηση της φύσης.

Οι 16 αρχαιότητες που πλαισιώνουν τα έργα του Marden και επιλέχθηκαν από τον επιμελητή σε συνομιλία με τον καλλιτέχνη, προέρχονται από τις συλλογές των κυκλαδικών, κυπριακών και αρχαίων ελληνικών αρχαιοτήτων του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Πρόκειται για αρχαιότητες φτιαγμένες από πηλό, μάρμαρο και χρυσό, που καλύπτουν ένα χρονικό φάσμα τεσσάρων χιλιάδων περίπου χρόνων, από το τέλος της 4ης χιλιετίας π.Χ. έως τους χρόνους του Βυζαντίου και προορίζονταν για καθημερινή, τελετουργική ή, ακόμα, και ταφική χρήση.

Oι ενότητες της έκθεσης

Χωρισμένη σε ενότητες με βάση την επιλογή του υλικού, η έκθεση περιλαμβάνει επτά επιζωγραφισμένα μάρμαρα, μεταξύ των οποίων και τρία νέα έργα. Το πιο αξιοσημείωτο από αυτή την ενότητα έργων είναι το Hydra View, 2011–2012, ένα μεγάλο μαρμάρινο δίπτυχο που για αρκετά χρόνια κοσμούσε τους τοίχους του ιστορικού αρχοντικού Μπουντούρη της Ύδρας στο Αυλάκι της Ύδρας.

Στις αρχές της δεκαετίας 1970, ο Marden ξεκίνησε δύο ενότητες, με τίτλο Homage to Art και Souvenir de Grèce, στις οποίες συνδύαζε καρτ ποστάλ που απεικονίζουν έργα τέχνης ή αρχιτεκτονικά μνημεία της Ελλάδας, με κάνναβους ή συμπαγή ορθογώνια σχήματα από γραφίτη. Με ένα ξυραφάκι, έξυνε το σημείο όπου θα έμπαινε η καρτ ποστάλ ώστε να μην εξέχει από το χαρτί και να παραμένει επίπεδη η επιφάνεια. Από την ενότητα των κολάζ Souvenir de Grèce, 1974, στην έκθεση παρουσιάζονται τρία έργα στα οποία οι αναφορές του Μarden αποτυπώνονται μέσα από το κάρβουνο, το μελισσοκέρι και τον γραφίτη.

Σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας, ο Marden χρησιμοποιεί σημειωματάρια για να καταγράφει ιδέες και εικόνες για μελλοντική αναφορά. Αυτά τα τετράδια ταξιδεύουν μαζί του και χρησιμεύουν ως ημερολόγιο της σκέψης του. Έτσι, όταν το 1974 αρχίζει να ταξιδεύει εκτενώς ανά την Ελλάδα και να επισκέπτεται την Ύδρα, τα τετράδιά του μνημονεύουν όχι μόνο κάποιες πρώιμες καλλιγραφικές του συλλήψεις αλλά και τις αναζητήσεις του σχετικά με το πώς να μεταφράσει τα βουνά, τη θάλασσα και το φως της Ελλάδας με το δικό του εικαστικό λεξιλόγιο.

Για τη συγκεκριμένη έκθεση ο ίδιος ο καλλιτέχνης επέλεξε οκτώ σημειωματάρια από τις δεκατίες του ‘60 και του ‘70 γεμάτα σχέδια και σημειώσεις. Σε ένα απο αυτά, περιλαμβάνονται τα προσχέδια για τη ζωγραφική σειρά Thira, η οποία προκύπτει από τη σπουδή του στον τρόπο που οι Υδραίοι κουφώνουν τις πόρτες και τα παράθυρά τους. Η έκθεση περιλαμβάνει δύο ζωγραφικά έργα απο την ομώνυμη σειρά, το Thira Souvenir I, 1980 και το Thira Souvenir IΙ, 1980, δωρισμένα από τον ζωγράφο στις κόρες του.

Το πιο «απρόβλεπτο», ως προς την επιλογή υλικού, έργο της έκθεσης είναι το Lingam on Eucalyptus του 1992. Αποτελείται από ένα σχέδιο με μελάνι σε φλοιό κορμού ευκάλυπτου, από αυτούς που κοσμούν το διάσελο μεταξύ Βλυχού και Κιάφας στην Ύδρα. Σε αυτό το έργο φαίνεται η σαμανιστική (προ)διάθεση του καλλιτέχνη, που, για να φτάσει στις καθαρές, αφηρημένες, ιδέες, χρειάζεται την επέμβαση ενός γόνιμου οραματισμού.

Τέλος, για πρώτη φορά παγκοσμίως, θα παρουσιαστεί η σειρά σχεδίων Water-Hydra, 1975, στην οποία ο ζωγράφος συντονίζεται με τους κυματισμούς του Αργοσαρωνικού αποτυπώνοντάς τους με κάρβουνο σε χαρτί Αrches.

Η έκθεση συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο.

Λίγα Λόγια για τον Brice Marden

Ο Brice Marden γεννήθηκε το 1938 στο Bronxville της Νέας Υόρκης. Zει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη.

Έργα του έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογές μουσείων σε όλο τον κόσμο, όπως σε αυτές των: Tate του Λονδίνου, Kunstmuseum της Βασιλείας, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Τεχεράνης, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) της Νέας Υόρκης, Solomon R. Guggenheim Museum της Νέας Υόρκης, Whitney Museum of American Art της Νέας Υόρκης, Philadelphia Museum of Art, Hirshhorn Museum and Sculpture Garden της Ουάσινγκτον, Art Institute of Chicago, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγο, Saint Louis Art Museum, Museum of Fine Arts του Χιούστον, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο και Musée des beaux-arts du Canada στην Οτάβα.

Στις μεγάλες εκθέσεις του περιλαμβάνονται η έκθεση στο Μουσείο Solomon R. Guggenheim στη Νέα Υόρκη (1975), η έκθεση Paintings, Drawings, Etchings 1975–80 στο Μουσείο Stedelijk στο Άμστερνταμ (1981, η οποία ταξίδεψε στη Whitechapel Art Gallery στο Λονδίνο), η έκθεση Cold Mountain στο Dia Center for the Arts στη Νέα Υόρκη (1991, η οποία ταξίδεψε στο Walker Art Center στη Μιννεάπολη, στο Menil Collection στο Χιούστον, και στο Städtisches Kunstmuseum στη Βόννη), η έκθεση A Retrospective of Paintings and Drawings στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (2006–07, η οποία ταξίδεψε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο και στο Hamburger Bahnhof–Museum für Gegenwart στο Βερολίνο), η έκθεση Morocco στο Musée Yves Saint Laurent στο Μαρακές (2019), η έκθεση Think of Them as Spaces: Brice Marden’s Drawings στο Menil Collection στο Χιούστον (2020), και η έκθεση Brice Marden. Inner Space στο Kunstmuseum Basel στη Βασιλεία (2022).

Info: “Brice Marden και Ελληνική Αρχαιότητα”, 20 Μαΐου έως 29 Αυγούστου 2022, Είσοδος: 10€, Μειωμένο εισιτήριο: 7€, Ελεύθερη είσοδος για τους Φίλους του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-17.00, Πέμπτη: 10.00-20.00, Κυριακή: 11.00-17.00, Τρίτη: Κλειστό. Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Νεοφύτου Δούκα 4 και Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου 1.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις