Όταν τα ΜΜΕ στοχοποιούν τη ψυχική υγεία – Ένα σποτ που πρέπει να δουν όλοι

Η υπόθεση του Θύμιου, που αγνοείται εδώ και δύο εβδομάδες, ανέδειξε το απόστημα στον χώρο των media με τον πιο ηχηρό τρόπο. Μια ιστορία τραγική, ξεκίνησε ως “ο ψυχοπαθής που απειλεί κόσμο με ρόπαλο και πριόνι έξω από το σπίτι του στον Πύργο”. Ο Θύμιος όμως ήταν ένα θύμα bullying, ένας άνθρωπος που ζούσε με την αγωνία μετά το ατύχημα που είχε, που εξαναγκάστηκε στη ντροπή, που είδε “νοικοκυραίους” να τον κακοποιούν και εν τέλει, χωρίς να έχει δώσει κανένα δικαίωμα έγινε τίτλος στα περισσότερα site της χώρας, με τον πιο λάθος τρόπο.

Το κυριότερο είναι εμείς οι δημοσιογράφοι να παραδεχόμαστε το λάθος μας. Να το αποδεχόμαστε και να προσπαθούμε να επανορθώσουμε με τον όποιο τρόπο. Να επιμορφωνόμαστε διαρκώς. Να μη βασιζόμαστε σε κανένα θέσφατο και ιδίως σε ζητήματα κοινωνικής υφής και ψυχικής υγείας, να διακρίνουμε τη λεπτή γραμμή που χωρίζει την “εύκολη” δημοσίευση προς άγραν αναγνωσιμότητας, από τη δεοντολογικά σωστή στάση.

Στη περίπτωση του Θύμιου, πήγαν όλα λάθος. Ούτε έγιναν οι σωστές διασταυρώσεις, ούτε τηρήθηκε η δεοντολογία. Και φυσικά, δεν χρησιμοποιήθηκε ο ορθός δημόσιος λόγος. Η ιστορία αυτή όμως δεν είναι μοναδική. Τα media ουκ ολίγες φορές γράφουν για “τρελούς”, για “ψυχοπαθείς”, για “ψυχικά αρρώστους”, αποδίδοντας εγκλήματα και παραβατικές συμπεριφορές στη ψυχική υγεία, και διασυνδέοντάς τη a priori με μια παραβατικότητα, κανονικοποιώντας τον λόγο που στιγματίζει. Η ιστορία του Ζακ, είναι σχετική με τα παραπάνω.

Σήμερα, το έργο “Σβήνουμε το στίγμα. Στο λόγο μας”, παρουσιάζει το νέο του σποτ το οποίο απευθύνεται σε δημοσιογράφους, ανθρώπους των ΜΜΕ και παραγωγούς περιεχομένου. Αλλά και στο ευρύ κοινό, καθώς μέσα από τέτοιες καμπάνιες, μπορεί να δει πώς διαμορφώνονται τα πράγματα “πίσω από τις γραμμές”.

Με σύνθημα “Τυπώνουμε την είδηση, όχι το στίγμα” και με τη μορφή animation, το νέο σποτ της δράσης παρουσιάζει έναν δημοσιογράφο ο οποίος στην προσπάθειά του να καλύψει ένα θέμα ψυχικής υγείας που δεν είναι και τόσο καλά πλαισιωμένο, βρίσκεται μπροστά σε μια δυσάρεστη έκπληξη η οποία του υπενθυμίζει μερικές βασικές αρχές του αντιστιγματιστικού λόγου:

“Πριν τη δημοσίευση θυμήσου:

– Μη συσχετίζεις την ψυχική υγεία με βίαιες και εγκληματικές συμπεριφορές.

– Μη χαρακτηρίζεις καταστάσεις και γεγονότα με ψυχιατρικούς όρους.

– Δείξε σεβασμό στον άνθρωπο και την ιστορία του”.

Το σποτ, το οποίο ήδη “τρέχει” σε καμπάνια στο Facebook, ήταν μια εσωτερική παραγωγή της ομάδας έργου του “Σβήνουμε το στίγμα. Στο λόγο μας” και το animation επιμελήθηκε η βραβευμένη animator Δάφνη Ξουράφη (δημιουργός του “Mine” που διακρίθηκε στον διεθνή διαγωνισμό Cannes – World Film Festival).

Όπως σημειώνουν οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από τη σημαντική δράση, το “στίγμα ψυχικής υγείας επηρεάζει αρνητικά εκατομμύρια συνανθρώπους μας. Τους αποτρέπει από το να ζητήσουν την ενδεδειγμένη βοήθεια όταν αντιμετωπίζουν προκλήσεις ψυχικής υγείας και τους περιθωριοποιεί μέσα από προκαταλήψεις και παρωχημένα στερεότυπα για την ψυχική υγεία.

Πάνω από 450 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως αντιμετωπίζουν κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής ενώ, ειδικά στην Ελλάδα, σχεδόν ένα στα δύο άτομα που αντιμετωπίζουν κατάθλιψη δεν αναζητούν την ενδεδειγμένη στήριξη υπό τον φόβο του στίγματος.

Μια πολύ σημαντική έκφανση του στίγματος ψυχικής υγείας εντοπίζεται στο λόγο που χρησιμοποιείται στα ΜΜΕ και τα δημόσια έγγραφα”.

Στα παραπάνω να προσθέσουμε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε προειδοποιήσει για μια νέα “πανδημία” ψυχικής υγείας, μετά τον covid, καλώντας τα κράτη-μέλη να επιταχύνουν το έργο τους προκειμένου να υιοθετήσουν πολιτικές ψυχικής υγείας ικανές να έχουν αντίκτυπο στην κοινωνία. Σε αυτή την κατεύθυνση, καίριο ρόλο παίζουν φυσικά τα ΜΜΕ και το έργο που επιτελούν (ή δεν επιτελούν). Ενδεικτικά, σύμφωνα με την έρευνα “Headway 2023 – Mental Health Index” η οποία δημοσιεύτηκε τον Οκτώβρη του 2021, 84 εκατ. πολίτες της ΕΕ νόσησαν από κάποια ψυχική διαταραχή και είναι σχεδόν βέβαιο ότι το νούμερο θα αυξηθεί αρκετά, καθώς η πανδημία έχει οξύνει το πρόβλημα της ψυχικής υγείας.

Για περισσότερες πληροφορίες για την καταπολέμηση του στίγματος ψυχικής υγείας και το έργο “Σβήνουμε το στίγμα. Στο λόγο μας”, επισκεφθείτε το svinoumetostigma.gr.

Το έργο “Σβήνουμε το στίγμα. Στο λόγο μας” υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος και εταίρους το Ίδρυμα Θεμιστοκλή & Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου και την Εταιρία Μέριμνας και Αποκατάστασης Ατόμων με Ψυχοκοινωνικά Προβλήματα.

Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους € 13,5 εκ., χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants.

Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.

Περισσότερες πληροφορίες: activecitizensfund.gr

Αρχές για την συμπεριληπτική γλώσσα στην νομοθεσία, στον δημόσιο χώρο και στα ΜΜΕ:

Προτάσεις και μύθοι:

Το πρόγραμμα κατέληξε σε συγκεκριμένες προτάσεις για την ενίσχυση του συμπεριληπτικού και αντιστιγματιστικού λόγου.

Οι προτάσεις αυτές απευθύνονται στην Κυβέρνηση αλλά και σε φορείς όπως το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) και την Ένωση Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) και έχουν στόχο την αναθεώρηση παρωχημένων και στιγματιστικών αναφορών που υπάρχουν σε δημόσια έγγραφα και Κώδικες Δεοντολογίας.

Διαβάστε τα αποτελέσματα της έρευνας

Η καμπάνια ζητά από την Κυβέρνηση, την ΕΣΗΕΑ και το ΕΣΡ:
1) Να υιοθετήσουν το κείμενο αρχών για τη συμπεριληπτική γλώσσα στη νομοθεσία, στον δημόσιο χώρο και τα ΜΜΕ.
2) Να υιοθετήσουν τις προτάσεις για την ενίσχυση του συμπεριληπτικού και αντιστιγματιστικού λόγου.
3) Να προβούν στις ενέργειες που απαιτούνται ώστε να εκλείψει η χρήση στιγματιστικού λόγου στα δημόσια έγγραφα και να υλοποιηθούν άμεσα οι προτεινόμενες αλλαγές στους Κώδικες Δεοντολογίας και στους κανονισμούς επικοινωνίας δημοσίων υπηρεσιών.

Στην κεντρική ιστοσελίδα του προγράμματος θα βρείτε 19 μύθους για την ψυχική υγεία, που διαφωτίζουν και επανατοποθετούν το ζήτημα στην καθημερινότητά μας, με το πιο στοιχείο που πρέπει να αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο, να είναι το εξής:

“Η εμφάνιση βίαιης συμπεριφοράς σε άτομα με ψυχική ασθένεια είναι εξαιρετικά σπάνια, δεν είναι εγγενής της νόσου, αλλά σχετίζεται με αρκετούς παράγοντες, όπως κοινωνικοοικονομικούς, κατάχρηση ουσιών, αλκοόλ και έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Αντίθετα, ανάλογες έρευνες συγκλίνουν στο συμπέρασμα πως οι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας γίνονται συχνότερα θύματα βίας σε σχέση με το γενικό πληθυσμό”.

Όπως επίσης και το εξής (σε αντίθεση με στερεοτυπικές αναπαραγωγές σε πλείστα ΜΜΕ):

“Με την κατάλληλη φροντίδα και ενδυνάμωση, μέσα από μια ισότιμη θεραπευτική σχέση, τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας μπορούν και όντως καταφέρνουν να ανακάμπτουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι σε όλες τις περιπτώσεις τα συμπτώματα εξαφανίζονται πλήρως, αλλά ότι σε κάθε περίπτωση το άτομο μπορεί να συνεχίσει τη ζωή του όπως επιλέγει, να διαχειρίζεται τα προβλήματά του, να εκφράζει το δυναμικό του και να έχει μια κοινωνική ζωή με νόημα για το ίδιο”.

Λίγα λόγια για την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος

Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος είναι ένα επιστημονικό, μη κερδοσκοπικό σωματείο που ιδρύθηκε το 1986, από τον καθηγητή Ψυχιατρικής-Παιδοψυχιατρικής, Παναγιώτη Σακελλαρόπουλο και την ομάδα συνεργατών του. Η ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος εργάζεται με βάση τις αρχές και το πνεύμα της Κοινωνικής Ψυχιατρικής και έχει συμβάλλει καθοριστικά στην εξέλιξη της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα. Έχει αναπτύξει ένα ευρύ δίκτυο δραστηριοτήτων σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την Ψυχική Υγεία και οι παρεχόμενες υπηρεσίες της καλύπτουν ένα μεγάλο τμήμα των ψυχιατρικών και παιδοψυχιατρικών αναγκών των κατοίκων των περιοχών όπου δραστηριοποιείται, και συγκεκριμένα των νομών Αττικής, Φωκίδας και όμορων περιοχών, Φθιώτιδας, Έβρου και της ευρύτερης περιοχής της Θράκης. Όλες οι υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν σε πάνω από 3.000 ωφελούμενους ετησίως.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις